Vấn đề trọng yếu trong kiểm toán

Việc sử dụng chỉ tiêu phụ thuộc vào đánh giá của nhóm kiểm toán. Nếu doanh nghiệp vừa mới thành lập, doanh thu chưa ổn định và lợi nhuận đang âm, kiểm toán viên có thể đánh giá theo chỉ tiêu % tổng tài sản. Đối với doanh nghiệp hoạt động trong thời gian dài với doanh thu, lợi nhuận ổn định qua các năm, nhóm kiểm toán có thể sử dụng tỷ lệ % doanh thu hoặc % lợi nhuận để thiết lập mức trọng yếu.

Ví dụ, một nhóm Kiểm toán thực hiện xác lập mức độ trọng yếu là 5% lợi nhuận tương đương với 40 triệu đồng. Một sai phạm tạo ra chênh lệch 50 triệu sẽ được đánh giá là sai phạm trọng yếu, trong khi sai phạm chênh lệch 20 triệu sẽ không được coi là sai phạm trọng yếu.

Xét về mặt định tính, có những sai phạm tuy không xác định được giá trị nhưng vẫn được xét là sai phạm trọng yếu, ví dụ như một số sai phạm liên quan đến doanh thu, lợi nhuận; các sai phạm liên quan đến tuân thủ pháp luật hay các vấn đề đạo đức của Ban quản trị doanh nghiệp.

Sau quá trình kiểm toán, Kiểm toán viên sẽ cần đưa ra ý kiến của mình về tính trung thực, hợp lý của Báo cáo Tài chính theo chuẩn mực Lập Báo cáo tài chính hiện hành.

Sai phạm trọng yếu sẽ ảnh hưởng đến ý kiến Kiểm toán, dẫn đến Kiểm toán viên có thể phát hành báo cáo Kiểm toán với ý kiến Chấp nhận toàn phần, Chấp nhận từng phần, Trái ngược hoặc Từ chối đưa ra ý kiến Kiểm toán.

Ví dụ, nếu kiểm toán viên phát hiện sai phạm trọng yếu và lan tỏa và Ban giám đốc từ chối việc điều chỉnh thông tin cung cấp trong Báo cáo tài chính, nhóm Kiểm toán sẽ đưa ra ý kiến trái ngược trong Báo cáo Kiểm toán.

Câu hỏi được đặt ra là, để xác minh tính trung thực và hợp lý trong Báo cáo kiểm toán, tại sao chúng ta cần hiểu về mức độ trọng yếu và đánh giá dựa trên mức độ trọng yếu? Tại sao chúng ta không đi kiểm tra tất cả các giao dịch để có thể đưa ra được ý kiến Kiểm toán chính xác nhất?

Chúng ta có thể thấy rằng, một cuộc Kiểm toán thông thường sẽ bị giới hạn bởi thời gian, phạm vi cũng như một số nguồn lực khác. Số lượng giao dịch, sự kiện kinh tế phát sinh của doanh nghiệp trong một năm là một con số khổng lồ. Ví dụ với chuỗi cửa hàng tiện lợi Circle K, một ngày có vài trăm thậm chí cả nghìn giao dịch, nên việc kiểm toán tuyệt đối 100% là điều không thể với nguồn lực hiện có.

Việc xác định Báo cáo tài chính là trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu sẽ mang lại mức độ đảm bảo nhất định (reasonable assurance). Báo cáo tài chính của doanh nghiệp vẫn có thể tồn tại những gian lận, sai sót nhưng vẫn ở ngưỡng chấp nhận được.