Hát Dô – di sản văn hóa độc đáo xứ Đoài

Công ty TNHH Kế toán - Kiểm toán AGS nằm trong hàng đầu những đơn vị chuyên cung cấp các dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, và tư vấn thuế tài chính. Cùng với chất lượng dịch vụ tốt và uy tín, Công ty đã có nhiều kinh nghiệm trong ngành nghề, để phục vụ công việc thì các kiến thức liên quan đến ngành nghề là điều vô cùng cần thiết cho mỗi cá nhân trong tập thể. Hôm nay Công ty AGS sẽ giới thiệu đến các bạn văn hóa Hát Dô – di sản văn hóa độc đáo xứ Đoài, một trong những di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam được lưu truyền và bảo tồn qua nhiều thế hệ dân tộc, nay chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu những giá trị cốt lõi và vẻ đẹp của di sản văn hóa của Việt Nam.

Khi những ruộng lúa non ven sông Tích bắt đầu bén rễ hồi xanh cũng là thời điểm các thành viên trong Câu lạc bộ hát Dô xã Liệp Tuyết tụ hội ở sân đình, đền để dàn dựng các tiết mục biểu diễn tại lễ hội truyền thống của quê hương sẽ diễn ra vào dịp đầu xuân. Tiếng phách tre giữ nhịp hòa vào lời hát rộn rã cả vùng quê ven sông Tích. Ông Kiều Văn Phượng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Liệp Tuyết kể, hát Dô bắt nguồn từ câu chuyện Đức thánh Tản Viên ngao du qua vùng sông Tích đến đất Lạp Hạ (xã Liệp Tuyết ngày nay) thì dừng chân và dạy người dân nơi đây trồng trọt, cấy lúa. 36 năm sau, Ngài quay trở lại, thấy dân làng có cuộc sống sung túc nên đã tập hợp nam thanh, nữ tú đến dạy múa hát, mở hội mừng dân được mùa no ấm và đó chính là điệu hát Dô ngày nay. Ghi nhớ công ơn của Đức thánh Tản, dân làng lập đền thờ Ngài trên gò Khánh Xuân. Từ đó, cứ 36 năm người dân Liệp Tuyết lại mở hội múa hát, gọi là hội Dô.

Hát Dô có hai làn điệu chính là hát chúc và hát bỏ bộ. Nội dung của các bài hát chúc thể hiện ước muốn của cộng đồng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, mùa màng bội thu… Hát bỏ bộ ca ngợi tình yêu nam nữ, cảnh đẹp của thiên nhiên… Khi tổ chức lễ hội hát Dô, các thôn tuyển chọn các nam thanh, nữ tú nhà không có “bụi” (tang ma) tham gia. Trong đội hình múa hát, có 1 – 2 người làm “cái hát” (lĩnh xướng), 8 – 20 nữ làm “con hát” để đồng ca và múa phụ họa. “Cái hát” mặc áo the, khăn xếp; “con hát” tóc vấn đuôi gà, cổ đeo chuỗi hạt vàng, mặc áo năm thân đóng mớ ba, đi dép cong, cầm quạt. “Cái hát” xướng và điều chỉnh bằng tiếng sênh (hai thanh tre) giữ nhịp phách, “con hát” vừa hát vừa múa phụ họa…

Chính hội hát Dô được tổ chức từ mùng 10 đến 15 tháng Giêng. Các thôn rước kiệu vào làm lễ cáo tế, sau đó lần lượt vào hát. Cứ hát như thế đến ngày 15 tháng Giêng thì làm lễ giã hội, sách hát lại được cất vào tráp, không ai được nhắc lại. Chính vì tục lệ 36 năm mở hội một lần và lần cuối cùng vào năm 1926, khiến hát Dô dần bị thất truyền…

Hát dô là một loại hình diễn xướng dân gian, gắn với lễ hội đền Khánh Xuân (xã Liệp Tuyết, huyện Quốc Oai), nơi thờ Tản Viên Sơn Thánh. Không biết có từ bao giờ, cứ 36 năm, hội hát dô mới được tổ chức một lần. Trước kỳ tổ chức hội hát, đền Khánh Xuân mở cửa để dân làng làm lễ xin thánh cho mở sách, sao chép bài hát để kén người tập luyện. Đội hình múa hát, có một đến hai người làm “cái” lĩnh xướng, từ 8 đến 20 nữ làm “con hát” và múa phụ họa. “Cái” mặc áo the, khăn xếp; “con hát” tóc vấn đuôi gà, cổ đeo chuỗi hạt vàng, mặc áo năm thân. “Cái” xướng và điều chỉnh bằng tiếng sênh, “con hát” vừa hát vừa múa phụ họa nội dung từng đoạn như chèo đò, bắn cung, hái hoa, dệt cửi... Lời ca cầu thánh ban phước lành, kể chuyện thiên nhiên, mô tả cảnh sinh hoạt... Theo tục lệ xưa, con hát là các thanh nữ trẻ tuổi, chưa chồng, gia đình không có “bụi” (để tang người thân). Sau kỳ hát hội, người dân lại cất kỹ tất cả các tư liệu, đạo cụ múa hát, không ai được nhắc đến nữa. 36 năm sau, khi mở hội, lại mở ra để… tập lại từ đầu. Mọi người truyền nhau rằng nếu ai hát dô vào ngày thường sẽ bị thánh trừng phạt.

Hát dô là “độc bản”, chỉ có ở Liệp Tuyết. Giá trị thì đã rõ ràng. Nhưng ngoài nỗ lực của cộng đồng, tiêu biểu là hoạt động của Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Lan, hát dô vẫn chờ đợi một chính sách cụ thể, một chương trình bảo tồn nghiêm túc từ phía chính quyền. Bà Lan và các cô gái trẻ vẫn gắn bó với hát dô bằng cả tình yêu. Nhưng nỗi lo canh cánh, khi hát dô vẫn chưa có người kế cận xứng đáng, khi bà Lan tuổi ngày một cao.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết của chúng tôi. Hi vọng bài viết có thể cung cấp cho bạn sẽ có những thông tin bổ ích trong cuộc sống và công việc, và mở ra cho các bạn thêm những góc nhìn mới hơn về các vấn đề trong ngành nghề cũng như là các giá trị văn hóa của hai dân tộc Việt Nam - Nhật Bản. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi đễ có thêm những thông tin bổ ích khác và cơ hội việc làm cực hấp dẫn tại Công ty AGS nữa nhé.