Vai trò của thuế Tiêu thụ đặc biệt

I. Quản lý và thúc đẩy sản xuất đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh và nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ

Việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt ở khâu sản xuất giúp Nhà nước nắm bắt tương đối chính xác số lượng thực tế ở các cơ sở sản xuất mặt hàng chịu loại thuế này cũng như năng lực sản xuất hàng hóa của họ. Từ đó Nhà nước sẽ sắp xếp một cách có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh doanh mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và có chinh sách điều chỉnh thích hợp cho các hoạt động này.
Bên cạnh đó, thu thuế tiêu thụ đặc biệt ở khâu nhập khẩu có ý nghĩa quan trọng trong thực hiện chủ trương bảo hộ sản xuất trong nước bởi thu ở khâu này Nhà nước sẽ quản lý được hoạt động nhập khẩu mặt hàng, dịch vụ được coi là đặc biệt, không khuyến khích tiêu dùng.
Hơn thế nữa, trước thời điểm Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế, Chính phủ đã thực thi chính sách ưu đãi về thuế đối với mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sản xuất trong nước. Có thể kể đến như ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, bia hơi, rượu có nồng độ thấp,… Chính sách ưu đãi này đã tạo điều kiện cho các nhà sản xuất tích lũy và mở rộng đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh cho thời kỳ hội nhập.

II. Điều tiết thu nhập của các tầng lớp dân cư có thu nhập cao, hướng dẫn tiêu dùng hợp lý

Thuế tiêu thụ đặc biệt không đánh vào tất cả hàng hóa, dịch vụ mà chỉ đánh vào mặt hàng, dịch vụ cao cấp, xa xỉ. Do đó mà mức thuế suất áp dụng đối với thuế tiêu thụ đặc biệt cũng cao hơn. Mà thuế suất cao thì giá bán hàng hóa, giá cung cấp dịch vụ tăng cao dẫn đến đối tượng sử dụng hàng hóa, dịch vụ là những chủ thể có thu nhập ở mức khá trở lên.
Thuế tiêu thụ đặc biệt đồng thời cũng đánh vào các mặt hàng, dịch vụ không thiết yếu hoặc Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng. Ví dụ như thuốc lá có hại cho sức khỏe nên không được khuyến khích vì thế phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Như vậy, thông qua việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt, Nhà nước có thể định hướng tiêu dùng cho xã hội, hình thành xu hướng tiêu dùng tích cực, phù hợp điều kiện và hoàn cảnh đất nước.

III. Ổn định và tăng cường nguồn thu ngân sách Nhà nước

Thuế tiêu thụ đặc biệt mặc dù có diện thu thuế hẹp nhưng lại có thuế suất cao hơn các loại thuế gián thu khác như thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu,… vì vậy số tiền thuế thu về ngân sách chiếm tỉ trọng lớn. Không chỉ thế, Nhà nước còn có thể huy động một bộ phận thu nhập của đối tượng có thu nhập cao vào nguồn ngân sách Nhà nước để sử dụng cho mục đích công cộng, từ đó góp phần cân bằng xã hội.
Nhìn chung, thuế tiêu thụ đặc biệt đóng vai trò quan trọng trong việc tăng nguồn thu ngân sách Nhà nước để phục vụ mục đích công, lợi ích chung cho xã hội. Đồng thời điều tiết thu nhập và định hướng phát triển cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.