Quản lý và giám sát tài sản mã hóa tại Việt Nam: Thực trạng và định hướng

1. Thực trạng tài sản mã hóa tại Việt Nam

Theo báo cáo của Chainalysis, tính đến tháng 7/2023, giá trị tài sản mã hóa vào Việt Nam đạt 120 tỷ USD, gấp 3-4 lần dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và tăng 20% so với giai đoạn 2021-2022. Việt Nam đứng thứ 3 toàn cầu về chỉ số chấp nhận tài sản mã hóa và thứ 7 về dân số sở hữu loại tài sản này. Điều này cho thấy sự quan tâm và tham gia tích cực của người dân vào thị trường tài sản mã hóa.

2. Thách thức trong quản lý tài sản mã hóa

Mặc dù tài sản mã hóa mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được quản lý chặt chẽ:

• Thất thu thuế: Giao dịch tài sản mã hóa không được kiểm soát có thể dẫn đến việc nhà nước không thu được thuế từ các hoạt động này.
• Rửa tiền và tài trợ khủng bố: Tính ẩn danh của tài sản mã hóa có thể bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp.
• Mất kiểm soát chủ quyền tiền tệ: Sự phổ biến của tài sản mã hóa có thể ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ quốc gia.
• Bảo vệ nhà đầu tư: Thiếu khung pháp lý rõ ràng khiến nhà đầu tư dễ trở thành nạn nhân của các hành vi gian lận, lừa đảo.

3. Kinh nghiệm quốc tế trong quản lý tài sản mã hóa

Nhiều quốc gia đã tiến hành xây dựng khung pháp lý để quản lý tài sản mã hóa:

• Nhóm G20: Đa số các quốc gia thuộc nhóm G20 (trừ Trung Quốc) có xu hướng công nhận tài sản mã hóa, cấp phép cho các dịch vụ liên quan và áp dụng thuế đối với giao dịch tài sản mã hóa.
• Châu Âu: Liên minh châu Âu đã thông qua Quy định về Thị trường Tài sản Mã hóa (MiCA) nhằm tạo ra một khung pháp lý thống nhất cho các quốc gia thành viên.
• Hoa Kỳ: Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã đưa ra hướng dẫn về việc coi một số tài sản mã hóa là chứng khoán, đồng thời yêu cầu các sàn giao dịch đăng ký và tuân thủ quy định.

4. Định hướng quản lý tài sản mã hóa tại Việt Nam

Trước thực trạng và thách thức nêu trên, Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản mã hóa:

• Xây dựng luật chuyên biệt: Cuối tháng 11/2024, Chính phủ đã trình Quốc hội Luật Công nghiệp công nghệ số, trong đó có một chương quy định về tài sản số, tài sản mã hóa. Đây là bước đầu quan trọng trong việc thiết lập nền tảng pháp lý cho loại tài sản này.
• Áp dụng cơ chế sandbox: Việc thử nghiệm theo cơ chế sandbox cho phép các doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong môi trường kiểm soát, giúp cơ quan quản lý đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp.
• Hợp tác quốc tế: Tham gia các diễn đàn, tổ chức quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và cập nhật xu hướng quản lý tài sản mã hóa trên thế giới.
• Tăng cường giám sát và thực thi: Thiết lập các cơ quan chuyên trách để giám sát hoạt động liên quan đến tài sản mã hóa, đảm bảo tuân thủ quy định và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

5. Kết luận

Tài sản mã hóa là xu hướng tất yếu trong kỷ nguyên số, mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không được quản lý chặt chẽ. Việt Nam, với vị thế là một trong những quốc gia có tỷ lệ chấp nhận tài sản mã hóa cao, cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế quản lý phù hợp để tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro, góp phần thúc đẩy nền kinh tế số phát triển bền vững.