Lịch sử hình thành và xu hướng phát triển của thuế thu nhập cá nhân

ACC - Thủy Tiên - Intern

30 thg 7, 2025

Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp.

Trong bài viết này, AGS Việt Nam sẽ cùng bạn điểm lại quá trình hình thành và cải cách của thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tại Việt Nam – một loại thuế quan trọng trong việc phân phối thu nhập và đảm bảo công bằng xã hội.
Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

1. Khởi nguồn và Pháp lệnh thuế TNCN (1962–1991)

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) ở Việt Nam có khởi đầu từ thuế lợi tức lương bổng áp dụng năm 1962, sau đó chuyển đổi thành thuế TNCN từ năm 1972. Khi tiến hành cải cách thuế toàn diện sau đổi mới, vào 27/12/1990, Hội đồng Nhà nước ban hành Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, có hiệu lực từ 01/04/1991.
Trong giai đoạn này, Việt Nam thiết lập hệ thống thuế thống nhất — ban hành 9 sắc thuế, trong đó có thuế TNCN — nhằm khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia sản xuất kinh doanh, bất kể kinh tế quốc doanh hay ngoài quốc doanh. Pháp lệnh đã trải qua nhiều lần sửa đổi (1993, 1995, 1999, 2004…) để giảm dần thuế suất tối đa từ khoảng 80% xuống còn khoảng 35–40% khi Luật TNCN chính thức có hiệu lực.

Vai trò giai đoạn này:

Thiết lập một khung pháp lý nền tảng cho hệ thống thuế TNCN.
Đạt tỷ trọng thu khoảng 2% ngân sách giai đoạn 1991–2008, thấp hơn nhiều so với các nước phát triển (30–50%).

2. Luật Thuế TNCN 2007 và hệ thống pháp lý hoàn thiện

Ngày 21/11/2007, Quốc hội khóa XII thông qua Luật Thuế TNCN số 04/2007/QH12, chính thức có hiệu lực từ 01/01/2009. Luật xác định rõ các nội dung như thu nhập chịu thuế từ kinh doanh, tiền lương, tiền lãi đầu tư, chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, thừa kế… và áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần rõ ràng.
Luật cũng mở rộng phạm vi thuế áp dụng cho cả người cư trú lẫn người không cư trú, đồng nhất tiêu thức pháp lý giữa người Việt Nam và người nước ngoài; thêm các đối tượng trong phạm vi thu thuế như cá nhân kinh doanh, cá nhân từ chuyển nhượng vốn hay bất động sản, thu nhập thừa kế, nhượng quyền thương mại, trúng thưởng… mà trước đây pháp lệnh không quản lý đầy đủ .
Bên cạnh đó, Luật được sửa đổi bổ sung qua các giai đoạn năm 2012 và 2014 nhằm tối ưu hóa quy trình tính thuế, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Các Nghị định và Thông tư hướng dẫn đã hoàn thiện khung pháp lý, giúp chính sách thuế ổn định và hiện đại hơn..

3. Thách thức hiện tại và xu hướng hoàn thiện chính sách

Mặc dù hệ thống thuế TNCN đã trải qua nhiều cải cách đáng kể, vẫn tồn tại các vấn đề nổi bật gây áp lực lớn đối với người nộp thuế và cả cơ quan quản lý:

Thủ tục hành chính phức tạp: Việc kê khai, tính thuế và quyết toán gây áp lực cho cá nhân và cơ quan quản lý, cần được tối giản hóa hơn.
Chưa thu hút nhân lực chất lượng cao: Chính sách thuế chưa đủ hấp dẫn để thu hút chuyên gia và nhân tài, đặc biệt trong công nghệ và nghiên cứu.
Một số nguồn thu chưa hợp lý: Thu nhập từ trúng thưởng, thừa kế, quà tặng vẫn thiếu điều chỉnh phù hợp; một số bộ phận thuế hiện nay vẫn còn lồng ghép nghĩa vụ xã hội vào sắc thuế.

4. Xu hướng cải cách mới

Ngày 18/11/2016, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 07‑NQ/TW, đề ra chiến lược cơ cấu lại ngân sách nhà nước và quản lý nợ công với trọng tâm là mở rộng cơ sở thu, tăng thu nội địa, cân bằng giữa thuế trực thu và gián thu, khai thác các sắc thuế mới như thuế tài sản, thuế tài nguyên, bảo vệ môi trường. Đây là bước đi cần thiết để đảm bảo tính công bằng xã hội, minh bạch và hiệu quả cho hệ thống thuế nói chung, thuế TNCN nói riêng.
Qua hơn 60 năm phát triển, thuế TNCN ở Việt Nam đã tiến từ thuế lương bổng đơn giản đến hệ thống luật thuế hiện đại có hiệu lực từ năm 2009. Dù đã góp phần quan trọng vào phân phối thu nhập và ngân sách, hệ thống vẫn cần tiếp tục cải cách để:

Tối ưu hóa thủ tục hành chính
Hoàn thiện chính sách thuế cho thu nhập đặc thù và nhân lực chất lượng cao
Và đảm bảo công bằng, minh bạch, phù hợp xu hướng quốc tế.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.