Né chi phí bảo hiểm: Doanh nghiệp đẩy chi phí lương về đâu?

DAD Huyen ACC

11 thg 9, 2025

Trong cơ cấu chi phí của một doanh nghiệp, quỹ lương và các khoản trích nộp bảo hiểm xã hội (BHXH, BHYT, BHTN, Kinh phí công đoàn) luôn chiếm tỷ lệ lớn. Với mức đóng hiện hành, tổng nghĩa vụ của cả doanh nghiệp và người lao động có thể lên tới hơn 30% tiền lương tháng. Đây là gánh nặng tài chính đáng kể, nhất là với các công ty vừa và nhỏ – nơi dòng tiền chưa thật sự ổn định.

Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp đã tìm mọi cách để “né” bớt chi phí này. Nhưng khi giảm phần bảo hiểm, chi phí lương sẽ được “đẩy” sang đâu? Và liệu cách làm đó có thực sự an toàn cho cả doanh nghiệp lẫn người lao động?

1. Vì sao doanh nghiệp muốn né chi phí bảo hiểm?

Có ba nguyên nhân phổ biến:

Áp lực chi phí: mức đóng bảo hiểm cao khiến doanh nghiệp gặp khó trong cân đối ngân sách, nhất là giai đoạn khởi nghiệp hoặc khi thị trường biến động.
Tâm lý so sánh: khi nhiều đối thủ trên thị trường “lách luật”, doanh nghiệp lo ngại mình bất lợi nếu tuân thủ đầy đủ.
Nhận thức hạn chế: nhiều chủ doanh nghiệp chỉ nhìn lợi ích ngắn hạn, chưa lường trước rủi ro pháp lý và hệ quả lâu dài.

2. Những cách “né” bảo hiểm thường gặp

Giảm lương cơ bản, tăng phụ cấp

Đây là cách phổ biến nhất. Thay vì ký hợp đồng 15 triệu, doanh nghiệp chỉ ghi lương cơ bản 6–7 triệu để làm căn cứ đóng BHXH. Phần còn lại được tách thành phụ cấp ăn trưa, xăng xe, điện thoại, thưởng…

Lợi: giảm đáng kể khoản phải trích nộp.
Hại: từ 2018, nhiều loại phụ cấp cũng phải tính vào lương đóng BHXH; nếu bị kiểm tra, nguy cơ truy thu cao.

Dùng hợp đồng dịch vụ thay cho hợp đồng lao động

Một số công ty ký hợp đồng cộng tác viên hoặc hợp đồng khoán việc để tránh nghĩa vụ bảo hiểm.

Lợi: không phải đóng BHXH cho người lao động.
Hại: nếu quan hệ lao động thực tế vẫn tồn tại (làm việc thường xuyên, chịu sự quản lý), cơ quan chức năng có quyền xác định lại và yêu cầu truy thu.

Lương “hai sổ” – chính thức và ngoài sổ sách

Trên hợp đồng, lương chỉ thể hiện mức tối thiểu, còn phần thực tế trả thêm bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản ngoài sổ sách.

Lợi: giảm chi phí bảo hiểm nhanh chóng.
Hại: khoản chi này không được tính vào chi phí hợp lệ khi quyết toán thuế, dễ bị xuất toán nếu thanh tra.

Đẩy sang phúc lợi nội bộ

Doanh nghiệp giảm lương chính thức nhưng tăng chi cho các hoạt động phúc lợi: du lịch, team building, hiếu hỉ, sinh nhật…

Lợi: tạo cảm giác vẫn chăm lo cho nhân viên.
Hại: chi phí phúc lợi chỉ được trừ tối đa bằng 1 tháng lương bình quân/năm; vượt mức sẽ không được tính vào chi phí hợp lệ.

3. Hệ quả của việc né bảo hiểm

Rủi ro pháp lý: cơ quan BHXH và thuế có thể truy thu, phạt và không chấp nhận chi phí.
Người lao động thiệt thòi: các chế độ như ốm đau, thai sản, hưu trí đều được tính dựa trên mức lương đóng BHXH. Càng “né”, quyền lợi của nhân viên càng thấp.
Mất uy tín tuyển dụng: ứng viên ngày nay quan tâm nhiều đến chính sách bảo hiểm. Doanh nghiệp thiếu minh bạch khó giữ chân nhân sự chất lượng.
Tài chính rủi ro: chi ngoài sổ sách làm doanh nghiệp vừa mất chi phí, vừa tăng rủi ro khi quyết toán thuế TNDN.

4. Giải pháp bền vững thay cho việc “né”

Thay vì “lách”, doanh nghiệp có thể:

Xây dựng thang bảng lương hợp lý: vừa đảm bảo tuân thủ pháp luật, vừa cân đối chi phí.
Kết hợp phúc lợi linh hoạt: bảo hiểm sức khỏe, đào tạo, du lịch… trong giới hạn chi phí được trừ.
Minh bạch với người lao động: đóng BHXH đầy đủ giúp tạo niềm tin, giữ chân nhân tài.
Tư vấn chuyên môn: nhờ kế toán/kiểm toán rà soát định kỳ để kịp thời điều chỉnh.

Kết luận

“Né” chi phí bảo hiểm nghe thì hấp dẫn, nhưng thực chất là con dao hai lưỡi. Doanh nghiệp có thể tiết kiệm vài phần trăm quỹ lương trong ngắn hạn, nhưng lại đối diện với rủi ro pháp lý, mất uy tín và thiệt hại về lâu dài.

Một chiến lược nhân sự bền vững không nằm ở việc lách luật, mà ở việc tối ưu trong khuôn khổ pháp luật và xây dựng chính sách đãi ngộ công bằng, minh bạch. Khi đó, doanh nghiệp vừa tiết kiệm chi phí hợp lý, vừa tạo nền tảng vững chắc để phát triển dài hạn.

👉 Nếu bạn là chủ doanh nghiệp đang băn khoăn giữa tiết kiệm chi phí và bảo vệ quyền lợi nhân viên, hãy tham khảo tư vấn từ chuyên gia kế toán – nhân sự để có giải pháp hợp pháp, hiệu quả và bền vững.