Vụ Án SCB & Vạn Thịnh Phát: "Giải Phẫu" Các Thủ Đoạn Kế Toán & Lỗ Hổng Kiểm Toán

HCM Oanh ACC
16 thg 9, 2025


Vụ án Vạn Thịnh Phát - SCB không chỉ là một vụ án tham nhũng, mà còn là một "cuốn sách giáo khoa" đầy đủ nhất về cách một hệ thống tài chính có thể bị thao túng từ bên trong. Để hiểu rõ quy mô của vụ lừa đảo này, chúng ta cần "giải phẫu" các thủ đoạn kế toán, tài chính đã được sử dụng và phân tích lý do tại sao các tuyến phòng thủ, đặc biệt là kiểm toán độc lập, lại thất bại.

Bài viết này sẽ đi sâu vào các nghiệp vụ cụ thể, dựa trên kết luận điều tra và thông tin từ các cơ quan báo chí chính thống.

1. Gian Lận Tài Chính: Cơ Chế "Vay Đảo Nợ" và Hệ Thống Core Banking Bị Vô Hiệu Hóa

Cốt lõi của hành vi gian lận là biến SCB thành một cỗ máy bơm tiền không đáy. Điều này được thực hiện qua một cơ chế lặp đi lặp lại cực kỳ nguy hiểm, được biết đến trong ngành là "vay đảo nợ" (loan evergreening).
  • Quy trình:
  • Lập hồ sơ vay khống: Sử dụng một công ty "ma" trong hệ sinh thái hơn 1,000 công ty của Vạn Thịnh Phát để tạo một bộ hồ sơ vay vốn.
  • Giải ngân: SCB giải ngân khoản vay này.
  • Rút tiền: Dòng tiền được chuyển lòng vòng và cuối cùng bà Trương Mỹ Lan sử dụng.
  • Tạo khoản vay mới: Khi khoản vay cũ đến hạn trả nợ gốc và lãi, một công ty "ma" khác sẽ được dùng để tạo một hồ sơ vay vốn mới, thường với giá trị lớn hơn.
  • Dùng nợ mới trả nợ cũ: Tiền từ khoản vay mới này được dùng để trả cho khoản vay cũ.
Mục đích kế toán: Thủ đoạn này giúp các khoản vay cũ không bao giờ bị chuyển thành nợ xấu (Non-Performing Loan - NPL) trên sổ sách của SCB. Điều này cho phép ngân hàng không phải trích lập dự phòng rủi ro, từ đó tạo ra một bức tranh tài chính "khỏe mạnh" giả tạo, đánh lừa cổ đông và cơ quan quản lý.

Theo kết luận điều tra, bà Trương Mỹ Lan còn chỉ đạo cấp dưới xóa dữ liệu, che giấu hoặc chỉnh sửa thông tin các khoản vay trên hệ thống Core Banking của SCB để che giấu thông tin các cá nhân, công ty có liên quan đến Vạn Thịnh Phát, biến chúng thành các khoản vay thông thường. Đây là hành vi phá hoại tính toàn vẹn của dữ liệu kế toán ngay từ gốc.



2. Gian Lận Kế Toán: Thổi Phồng Tài Sản và Hợp Thức Hóa Bằng Chứng Từ Giả

Để các khoản vay khống trông có vẻ hợp lệ, hai nghiệp vụ kế toán quan trọng đã bị thao túng trắng trợn:

A. Thổi phồng giá trị tài sản đảm bảo

Đây là hành vi gian lận kế toán nghiêm trọng nhất, là "trái tim" của vụ lừa đảo. Các công ty thẩm định giá liên kết với Vạn Thịnh Phát đã phát hành các chứng thư thẩm định với giá trị tài sản được nâng khống lên nhiều lần so với giá trị thực.

  • Ví dụ: Một tài sản có giá trị thị trường chỉ 1.000 tỷ đồng nhưng được thẩm định và ghi nhận trên sổ sách với giá trị 10.000 tỷ đồng.

  • Tác động: Về mặt sổ sách, khoản vay 7.000 tỷ đồng được đảm bảo bằng tài sản 10.000 tỷ trông có vẻ cực kỳ an toàn (tỷ lệ LTV là 70%). Nhưng trên thực tế, ngân hàng đang phải đối mặt với một khoản lỗ tiềm tàng khổng lồ vì tài sản đảm bảo gần như vô giá trị so với khoản vay.

B. Hợp thức hóa các bút toán chi tiền

Khi cần rút một lượng tiền mặt lớn ra khỏi SCB mà không có hồ sơ vay, bà Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo cấp dưới tạo ra các giao dịch "hợp thức hóa".

  • Thủ đoạn: Lãnh đạo SCB sẽ cho "giải ngân" trước một khoản tiền, sau đó bộ phận Vạn Thịnh Phát mới hợp thức hóa bằng cách tạo ra các hợp đồng, chứng từ vay vốn giả mạo sau đó. Về bản chất, bút toán kế toán đã được ghi nhận trước khi giao dịch kinh tế thực sự phát sinh (dù là giả mạo), đi ngược lại mọi nguyên tắc kế toán cơ bản.

3. Lỗ Hổng Kiểm Toán: Thất Bại Của "Người Gác Cổng"

Trong suốt 10 năm, báo cáo tài chính của SCB đã được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán lớn (Ernst & Young, Deloitte, KPMG tùy từng năm) và đều nhận được ý kiến chấp nhận toàn phần. Vậy các thủ tục kiểm toán đã thất bại ở đâu?

  • Bỏ qua các "cờ đỏ" (Red Flags): Một số dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng dường như đã bị bỏ qua:

    • Sự tập trung tín dụng quá mức: Một lượng khổng lồ các khoản vay (hơn 90% tổng dư nợ) đều chảy về cùng một nhóm khách hàng (hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát). Đây là rủi ro trọng yếu lớn nhất mà bất kỳ kiểm toán viên ngân hàng nào cũng phải xem xét.

    • Tăng trưởng tín dụng bất thường: Dư nợ của SCB tăng đột biến mà không tương xứng với tình hình kinh doanh chung của ngành.

  • Thủ tục kiểm toán bị vô hiệu hóa:

    • Gửi thư xác nhận: Thủ tục gửi thư xác nhận các khoản vay trở nên vô nghĩa khi "khách hàng" là các công ty "ma" do chính đối tượng kiểm soát.

    • Dựa vào bên thứ ba: Kiểm toán viên đã quá tin tưởng vào kết quả của các công ty thẩm định giá mà không thực hiện các thủ tục bổ sung để đánh giá tính hợp lý của các con số này.

  • Kết luận của Cơ quan điều tra: Theo báo chí, cơ quan điều tra đã xác định các kiểm toán viên đã có hành vi "vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng" do đã không thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, từ đó không phát hiện ra các sai phạm nghiêm trọng của SCB.

Lời kết

Vụ án SCB là một lời cảnh tỉnh đanh thép về tầm quan trọng của đạo đức nghề nghiệp, sự cần thiết của một tư duy hoài nghi, và sự nguy hiểm khi các quy trình kế toán, kiểm toán chỉ được thực hiện về mặt hình thức mà bỏ qua bản chất thực sự của các giao dịch kinh tế.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.

Thông tin khác


 

Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn


 

 


 

Nguồn: 

  1. Báo Tuổi Trẻ Online. (2023). "Thủ đoạn 'vay sổ lòng vòng' rút 1 triệu tỉ đồng của bà Trương Mỹ Lan và SCB". https://tuoitre.vn/thu-doan-vay-so-long-vong-rut-1-trieu-ti-dong-cua-ba-truong-my-lan-va-scb-20231118115652594.htm
  2. VnExpress. (2024). "Thủ đoạn của Trương Mỹ Lan và đồng phạm rút ruột SCB". https://vnexpress.net/thu-doan-cua-truong-my-lan-va-dong-pham-rut-ruot-scb-4718526.html
  3. Báo điện tử Chính phủ. (2023). "Công bố kết luận điều tra vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB". https://baochinhphu.vn/cong-bo-ket-luan-dieu-tra-vu-an-xay-ra-tai-tap-doan-van-thinh-phat-ngan-hang-scb-10223111719483324.htm
  4. Báo Thanh Niên. (2024). "Kiểm toán cho SCB vướng lao lý: Lỗ hổng nào trong quy trình?". https://thanhnien.vn/kiem-toan-cho-scb-vuong-lao-ly-lo-hong-nao-trong-quy-trinh-185240311222956637.htm



Next Post Previous Post