Tác động của AI và Tự động hóa đến Vai trò Kiểm toán viên và Kiểm toán Nội bộ tại Việt Nam năm 2025
Sự phát triển mạnh mẽ của AI và tự động hóa đang làm thay đổi cách thức hoạt động của ngành kiểm toán tại Việt Nam. Năm 2025 đánh dấu giai đoạn chuyển mình quan trọng, khi kiểm toán viên không chỉ kiểm tra sổ sách mà còn cần am hiểu công nghệ, dữ liệu và phân tích thông minh. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá tác động của AI đến vai trò kiểm toán viên và kiểm toán nội bộ, cùng những cơ hội – thách thức mới trong thời đại số.
1. Giới thiệu: Khi công nghệ “chạm” vào nghề kiểm toán
Trong vài năm trở lại đây, trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa (Automation) đã không còn là khái niệm xa lạ với giới tài chính – kế toán. Các doanh nghiệp Việt Nam đang chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình kiểm toán số (Digital Auditing), nơi AI hỗ trợ phân tích dữ liệu, phát hiện rủi ro và tự động kiểm tra giao dịch.
Từ đó, vai trò của kiểm toán viên đang thay đổi rõ rệt: từ “người kiểm tra thủ công” sang “nhà phân tích dữ liệu chiến lược”.
2. AI và tự động hóa đang thay đổi ngành kiểm toán như thế nào?
a. Tự động hóa quy trình kiểm toán
Công nghệ giúp loại bỏ các thao tác thủ công như đối chiếu chứng từ, nhập liệu, kiểm tra hóa đơn.
Phần mềm AI có thể tự động rà soát hàng triệu giao dịch, xác định điểm bất thường chỉ trong vài phút.
Kết quả: kiểm toán viên có thể tập trung vào việc phân tích rủi ro và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, thay vì xử lý dữ liệu khô khan.
b. Phân tích dữ liệu lớn (Big Data Analytics)
AI giúp phát hiện gian lận tài chính sớm hơn nhờ phân tích mẫu hành vi, xu hướng giao dịch và xác suất rủi ro.
Các công cụ như Power BI, ACL Robotics, CaseWare IDEA đang được nhiều công ty kiểm toán quốc tế và doanh nghiệp Việt sử dụng.
c. Kiểm toán liên tục (Continuous Auditing)
Nhờ AI, quá trình kiểm toán không còn diễn ra “cuối kỳ”, mà liên tục cập nhật theo thời gian thực.
Điều này giúp doanh nghiệp phát hiện sai sót và xử lý ngay, thay vì chờ báo cáo cuối năm.
3. Ảnh hưởng đến vai trò của kiểm toán viên và kiểm toán nội bộ
Thay đổi về kỹ năng nghề nghiệp
Kiểm toán viên thời 4.0 cần biết:
Sử dụng công cụ phân tích dữ liệu (Data Analytics)
Hiểu về hệ thống ERP, AI, RPA (Robotic Process Automation)
Có kỹ năng đọc hiểu dữ liệu và tư duy logic công nghệ
Các kỹ năng truyền thống như ghi chép, nhập liệu dần được thay thế bởi kỹ năng công nghệ và tư duy phân tích.
Thay đổi vai trò trong tổ chức
Từ người thực hiện → người tư vấn chiến lược: kiểm toán viên nội bộ đóng vai trò cố vấn, giúp ban lãnh đạo ra quyết định dựa trên dữ liệu.
Từ kiểm tra sau → giám sát chủ động: nhờ hệ thống AI giám sát liên tục, kiểm toán viên có thể cảnh báo sớm rủi ro.
4. Thách thức và rủi ro khi áp dụng AI trong kiểm toán
Dù có nhiều lợi ích, nhưng việc áp dụng AI cũng tiềm ẩn rủi ro:
Thiếu nhân sự hiểu công nghệ: nhiều kiểm toán viên chưa quen với mô hình số hóa.
Bảo mật dữ liệu: AI cần truy cập nhiều thông tin tài chính nhạy cảm.
Thiếu khung pháp lý cụ thể: Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện hướng dẫn về kiểm toán số và sử dụng AI.
5. Xu hướng tương lai: Kiểm toán viên “AI-literate”
Từ năm 2025 trở đi, kiểm toán viên Việt Nam cần:
Cập nhật kiến thức về AI, Blockchain, và hệ thống dữ liệu
Học cách làm việc với phần mềm kiểm toán tự động
Chú trọng đạo đức nghề nghiệp và an toàn dữ liệu
AI không thay thế kiểm toán viên – mà giúp họ trở nên chính xác, nhanh chóng và chiến lược hơn.
6. Kết luận
Công nghệ AI và tự động hóa đang tái định nghĩa nghề kiểm toán tại Việt Nam.
Doanh nghiệp cần đầu tư hạ tầng số, còn kiểm toán viên cần nâng cấp kỹ năng để không bị “bỏ lại”.
Tương lai của nghề kiểm toán sẽ không chỉ là “kiểm tra sổ sách”, mà là phân tích, dự báo và bảo đảm giá trị bền vững cho tổ chức.
.png)
