Điểm mới của Thông tư 99/2025/TT-BTC về Chế độ kế toán doanh nghiệp

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã chính thức ban hành, mang đến nhiều quy định mới thay thế cho Thông tư 200/2014/TT-BTC. Những thay đổi này không chỉ tác động đến cách tổ chức kế toán mà còn yêu cầu doanh nghiệp nâng cao tính minh bạch, quản trị nội bộ và chuẩn hóa báo cáo tài chính. Dưới đây là các nội dung đáng chú ý trong Thông tư 99.

1. Yêu cầu xây dựng quy chế quản trị nội bộ và tổ chức kiểm soát nội bộ

1.1. Quy định mới so với Thông tư 200

Đây là điểm mới hoàn toàn mà Thông tư 200/2014/TT-BTC chưa có. Theo khoản 2 Điều 3 Thông tư 99/2025/TT-BTC, doanh nghiệp có trách nhiệm tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ (hoặc các tài liệu tương đương) và tổ chức kiểm soát nội bộ nhằm phân định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bộ phận, cá nhân có liên quan đến việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế phát sinh tại doanh nghiệp.
Quy định này nhằm đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ đúng các quy định của Luật Doanh nghiệp và các văn bản pháp luật có liên quan.

2. Phương pháp chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam

2.1. Căn cứ pháp lý

Khoản 3 Điều 6 Thông tư 99 đã bổ sung quy định mới về phương pháp chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam, giúp doanh nghiệp có hướng dẫn cụ thể hơn khi quy đổi số liệu.

2.2. Nguyên tắc chuyển đổi

Khi thực hiện chuyển đổi, doanh nghiệp phải áp dụng các nguyên tắc sau:
- Tài sản và nợ phải trả được quy đổi theo tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch tại thời điểm kết thúc kỳ kế toán.
- Vốn chủ sở hữu (bao gồm vốn góp, thặng dư vốn, quyền chọn chuyển đổi trái phiếu...) được quy đổi theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày góp vốn.
- Chênh lệch đánh giá lại tài sản được quy đổi theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày đánh giá.
- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối và các quỹ trích từ lợi nhuận phát sinh trong kỳ được quy đổi bằng cách tính toán theo các khoản mục trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Phần lợi nhuận sau thuế chưa phân phối còn lại quy đổi theo tỷ giá ghi sổ của khoản mục đó.
- Các khoản mục trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được quy đổi theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh giao dịch. Trường hợp tỷ giá bình quân kỳ kế toán xấp xỉ tỷ giá thực tế (chênh lệch không vượt biên độ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước) thì doanh nghiệp có thể sử dụng tỷ giá bình quân kỳ kế toán.

3. Quy định về 4 trường hợp phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán

3.1. Các trường hợp phải ban hành

Theo Thông tư 99, doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán (hoặc tài liệu tương đương) trong các trường hợp sau:
- Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung biểu mẫu chứng từ kế toán theo khoản 2 Điều 9.
- Khi sửa đổi, bổ sung tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán theo khoản 2 Điều 11.
- Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi biểu mẫu sổ kế toán theo khoản 2 Điều 12.
- Khi bổ sung thêm các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo khoản 1 Điều 18.

3.2. So với quy định trước đây

Trước đây, Thông tư 200 không yêu cầu doanh nghiệp ban hành quy chế hạch toán kế toán. Nếu muốn thay đổi các biểu mẫu, số hiệu tài khoản hoặc chỉ tiêu báo cáo, doanh nghiệp phải được Bộ Tài chính chấp thuận bằng văn bản trước khi thực hiện.

4. Điều chỉnh hệ thống tài khoản kế toán

4.1. Bổ sung tài khoản 215 – Tài sản sinh học

Thông tư 99 bổ sung tài khoản 215 – Tài sản sinh học, bao gồm: