Công ty đại chúng và công ty niêm yết

Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp.

Trong bài viết này công ty AGS sẽ chia sẻ về chủ đề Cách phân biệt Công ty đại chúng và công ty niêm yết. Bài viết dành cho những bạn có thắc mắc và muốn tìm hiểu thêm về các định nghĩa này. AGS muốn chia sẻ chủ đề này bởi vì việc hiểu rõ bản chất của 2 hình thức này sẽ giúp các bạn có thêm cái nhìn tổng quan và đầy đủ hơn về nghĩa vụ và trách nhiệm của các công ty.

Bài viết có các từ viết tắt như sau:

Cùng tìm hiểu kỹ hơn về chủ đề này qua bài viết dưới đây nhé.

1. Công ty đại chúng

Theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật Chứng khoán năm 2019, một công ty đại chúng phải đáp ứng một trong hai tiêu chí sau:

Công ty cổ phần có vốn điều lệ từ 30 tỷ đồng trở lên và có ít nhất 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết được nắm giữ bởi ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn.
Công ty đã thực hiện thành công việc chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng theo quy định tại khoản 1 Điều 16 của Luật này bằng cách đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Đối với trường hợp đầu tiên, công ty cổ phần cần nộp hồ sơ đăng ký công ty đại chúng cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong vòng 90 ngày kể từ khi hoàn tất việc góp vốn và đạt yêu cầu về cơ cấu cổ đông.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có trách nhiệm xác nhận việc đăng ký công ty đại chúng trong vòng 15 ngày kể từ khi nhận được hồ sơ đầy đủ hoặc báo cáo kết quả chào bán, đồng thời công bố các thông tin liên quan đến công ty đại chúng trên các phương tiện công bố thông tin của Ủy ban.

Như vậy, để trở thành công ty đại chúng, trước tiên doanh nghiệp phải là công ty cổ phần có quyền phát hành cổ phiếu.

2. Công ty niêm yết

Công ty niêm yết là công ty công cộng mà cổ phiếu của nó được phép giao dịch trên thị trường chứng khoán, đánh dấu mức độ phát triển cao nhất của một doanh nghiệp. Khi trở thành công ty niêm yết, công ty phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt từ cơ quan nhà nước và công khai thông tin minh bạch về chứng khoán để huy động vốn.

Theo Điều 4, khoản 24 Luật Chứng khoán năm 2019, niêm yết chứng khoán là việc đưa chứng khoán đáp ứng đủ điều kiện vào giao dịch trên hệ thống chứng khoán niêm yết. Trong khi đó, đăng ký giao dịch là việc đưa chứng khoán vào hệ thống giao dịch cho chứng khoán chưa niêm yết.

Luật Chứng khoán năm 2019 cũng định nghĩa các thuật ngữ liên quan như:

Hệ thống giao dịch chứng khoán: Bao gồm hệ thống cho chứng khoán niêm yết và chưa niêm yết, do Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam và công ty con của nó tổ chức.
Thị trường giao dịch chứng khoán: Địa điểm hoặc hình thức trao đổi thông tin để thực hiện giao dịch chứng khoán.
Kinh doanh chứng khoán: Bao gồm môi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hành, tư vấn đầu tư, quản lý quỹ và danh mục đầu tư chứng khoán.
Môi giới chứng khoán: Trung gian thực hiện mua, bán chứng khoán cho khách hàng.
Tự doanh chứng khoán: Công ty chứng khoán mua, bán chứng khoán cho chính mình.
Bảo lãnh phát hành chứng khoán: Cam kết mua một phần hoặc toàn bộ chứng khoán của tổ chức phát hành.
Tư vấn đầu tư chứng khoán: Cung cấp phân tích và khuyến nghị cho khách hàng về chứng khoán.

Ngoài ra:

Đăng ký chứng khoán: Ghi nhận thông tin về tổ chức phát hành và chứng khoán.
Lưu ký chứng khoán: Nhận và bảo quản chứng khoán cho khách hàng.
Quản lý danh mục đầu tư chứng khoán: Quản lý các chứng khoán và tài sản của nhà đầu tư theo ủy thác.
Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán: Quản lý các chứng khoán và tài sản của quỹ đầu tư.

Tóm lại, công ty niêm yết là công ty mà cổ phiếu của nó được ghi trên thị trường chính của sở giao dịch chứng khoán, biểu thị sự phát triển và uy tín cao nhất trên thị trường chứng khoán.

3. Điều kiện để trở thành công ty niêm yết

Theo khoản 1 Điều 15 Luật Chứng khoán năm 2019, để công ty cổ phần thực hiện chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, cần đáp ứng các điều kiện sau:

Vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký chào bán phải từ 30 tỷ đồng trở lên theo giá trị ghi trên sổ kế toán.
Doanh nghiệp phải có lãi trong hai năm liên tiếp trước năm đăng ký chào bán và không có lỗ lũy kế tính đến năm chào bán.
Phương án phát hành và kế hoạch sử dụng vốn từ đợt chào bán cần được Đại hội đồng cổ đông thông qua.
Tối thiểu 15% số cổ phiếu có quyền biểu quyết phải được bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư không phải cổ đông lớn; nếu vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên, tỷ lệ này giảm xuống còn 10%.
Các cổ đông lớn phải cam kết giữ ít nhất 20% vốn điều lệ trong ít nhất một năm sau đợt chào bán; điều này không áp dụng nếu công ty chứng khoán là tổ chức phát hành.
Công ty phát hành không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa xóa án tích về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế.
Cần có công ty chứng khoán tư vấn hồ sơ chào bán, trừ trường hợp tổ chức phát hành là công ty chứng khoán.
Phải cam kết niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống chứng khoán sau đợt chào bán.
Tổ chức phát hành phải mở tài khoản phong tỏa để nhận tiền mua cổ phiếu trong đợt chào bán.

4. Phân biệt công ty đại chúng và công ty niêm yết

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật chứng khoán năm 2019 thì công ty đại chúng được quy định như sau:

Công ty đại chúng là công ty cổ phần thuộc một trong ba loại hình sau đây:

Công ty đã thực hiện chào bán cổ phiếu ra công chúng
Công ty có cổ phiếu niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán
Công ty có cổ phiế được ít nhất một trăm nhà đầu tư sở hữu, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và có vốn điều lệ đã góp từ mười tỷ đồng Việt Nam trở lên.

Điểm khác nhau giữa công ty cổ phần đại chúng và công ty cổ phần niêm yết như sau:

Về vốn điều lệ:

Công ty cổ phần đại chúng: Phải có vốn điều lệ là 10 tỷ VNĐ trở lên
Công ty cổ phần niêm yết: Phải có vốn điều lệ là 80 tỷ VNĐ trở lên

Năng lực sản xuất kinh doanh

Công ty cổ phần đại chúng: Hoạt động kinh doanh của năm liền trước năm chào bán phải có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng ký chào bán
Công ty cổ phần niêm yết: Phải có lãi hai năm trước khi niêm yết

Tính đại chúng

Công ty cổ phần đại chúng: Yêu cầu tối thiểu 100 nhà đầu tư nắm giữ không kể nhà đầu tư chuyên nghiệp là các tổ chức tài chính
Công ty cổ phần niêm yết: Yêu cầu thêm điều kiện là 100 cổ đông nắm giữ ít nhất 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết

Thời gian nắm giữ cổ phiếu của các thành viên trong ban lãnh đạo

Công ty cổ phần đại chúng: Không quy định tỷ lệ và thời gian nắm giữ bắt buộc của các thành viên lãnh đạo
Công ty cổ phần niêm yết:Yêu cầu ban lãnh đạo phải nắm giữ 100% cổ phiếu của các thành viên trong 6 tháng đầu tiên và trong 6 tháng tiếp theo kể từ ngày niêm yết.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích.

Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.