Lễ hội bơi Đăm

Công ty TNHH Kế toán - Kiểm toán AGS nằm trong hàng đầu những đơn vị chuyên cung cấp các dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, và tư vấn thuế tài chính. Cùng với chất lượng dịch vụ tốt và uy tín, Công ty đã có nhiều kinh nghiệm trong ngành nghề, để phục vụ công việc thì các kiến thức liên quan đến ngành nghề là điều vô cùng cần thiết cho mỗi cá nhân trong tập thể. Hôm nay Công ty AGS sẽ giới thiệu đến các bạn một di sản văn hóa phi vật thể đó chính là lễ hội bơi Đăm tại thủ đô Hà Nội, một trong những di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam được lưu truyền và bảo tồn qua nhiều thế hệ dân tộc, nay chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu những giá trị cốt lõi và vẻ đẹp của di sản văn hóa của Việt Nam.

Đây là một lễ hội rất cổ, ít nhất đã được ghi lại từ hơn 200 năm nay, được dân làng bảo vệ và duy trì từ thế hệ này qua thế hệ khác. Hội bơi Đăm gắn liền với di tích miếu Tây Đăm- là ngôi miếu thờ Đức thánh Bạch Hạc Tam giang - một vị tướng tài đã ba lần giúp vua Hùng Vương thứ 18 đánh tan giặc ngoại xâm và được vua Hùng phong là Thổ lệnh thống quốc Đại vương.

Sau một thời gian bị gián đoạn, đến năm 1994, lễ hội bơi Đăm truyền thống được tổ chức lại nhưng thời gian mở hội và việc thực hiện các nghi thức đã có sự thay đổi so với trước đây. Điểm đặc biệt và độc đáo của lễ hội bơi Đăm truyền thống chính là vừa rước Thánh đường bộ, vừa rước đường thủy. Việc thi bơi vừa là một nghi lễ, vừa là một hình thức rèn luyện sức khỏe, vừa mang tính nghệ thuật cao của Lễ hội bơi Đăm. Lễ hội bơi Đăm truyền thống được tổ chức lớn 5 năm một lần trong 3 ngày 9, 10 và 11 tháng 3 âm lịch với nhiều nghi lễ truyền thống trang trọng và các trò chơi dân gian đặc sắc. “Bơi Đăm, rước Giá, hội Thầy” hay “Làng La canh cửi, làng Đăm đua thuyền” là những câu ca dao quen thuộc mà bất cứ ai, người dân nào, từ trẻ đến già quanh vùng làng Đăm khi xưa, nay là phường Tây Tựu quận Bắc Từ Liêm cũng biết và thuộc nằm lòng. Bơi Đăm đã có từ rất xa xưa, thuở xưa hai bên bờ sông Hồng chưa có đê ngăn lũ. Hằng năm, mưa lũ tràn vào đồng nội gây ngập nước mênh mông. Một hôm, dân làng vớt được đầu con hạc bằng gỗ trôi dạt vào cửa miếu Tây Đăm thuộc miền Thượng nơi thờ đức Bạch Hạc Tam Giang- người có công trong việc đánh đuổi giặc ngoại xâm bảo vệ nước Văn Lang thời Vua Hùng. Sau đó có người bơi thuyền đến cửa miếu thấy đầu hạc, ông xin đầu hạc đem về. Các cụ già làng hỏi ra mới biết đầu hạc là đầu mũi thuyền bơi của Đền Bạch Hạc, dân làng liền cử người lên Đền Bạch Hạc hỏi thể thức bơi, lấy mẫu thuyền về tổ chức bơi. Bơi Đăm bắt đầu từ đấy. Hội bơi Đăm diễn tả lại chiến thuật luyện tập, chiến công của tướng Đào Trường thời Hùng Duệ Vương và thủy quận thời đó. Bơi Đăm vừa vui khỏe, vừa đẹp mắt, vừa hấp dẫn, vừa độc đáo. Đây cũng là bộ môn văn hóa cổ truyền đấu trí thi tài, xứng đáng ở vị trí hàng đầu trong lễ hội truyền thống khắp vùng. Hội bơi Đăm gắn liền với lễ hội đình, miếu Tây Tựu. Lễ hội đình, miếu Tây Tựu diễn ra từ ngày mùng 9 đến ngày 11 tháng 3 âm lịch và chính hội là ngày mùng 10 tháng 3 ( Âm lịch). Năm năm một lần, vào năm chẵn, Hội bơi Đăm mới được tổ chức. Cuộc thi bơi diễn ra trên dòng sông Nhuệ. Điểm xuất phát từ trước nhà thủy tọa của đình đến miếu khoảng 1km. Cuộc đua tiến hành bơi 6 vòng trong 02 ngày mùng 10 và 11với sự tham gia của 3 đội bới đại diện cho 3 thôn Thượng, Trung, Hạ, mỗi đội 2 thuyền. Trên mỗi thuyền có sự tham gia của 25 người gồm: 01 lái, 01 phụ lái, 10 ông bay, 01 ông đánh mõ, 01 ông phất cờ, 01 ông tát nước và 18 đô bơi. Thuyền đua của mỗi thôn đều có đặc trưng riêng, như thôn Thượng có mũi thuyền hình đầu Hạc, cờ hiệu màu vàng và hoa hiên; thôn Trung có mũi thuyền hình đầu long, cờ hiệu màu đỏ và tía; thôn Hạ có mũi thuyền hình đầu ly, cờ hiệu màu lam và xanh.

Sau loạt pháo và tiếng chiêng trống báo hiệu ngai thánh đã yên vị, các thuyền đua tập trung trước thủy tọa, chuẩn bị cho cuộc bơi dạo. Với màn bơi biểu diễn này, các thuyền cố bơi cho thật đẹp, thật nhẹ nhàng, ngoạn mục để lôi cuốn người xem. Tiếp đến là màn bơi lượn, các thuyền bơi vòng theo cột cờ trước nhà thủy tọa hay còn gọi là bơi cánh trạch. Sau khoảng thời gian từ 15 đến 20 phút bơi diễu và bơi lượn, các thuyền trở về chuẩn bị cho cuộc đua chính thức. Lễ Thánh là một nghi lễ không thể thiếu trước khi bước vào cuộc đua chính thức. Theo hiệu trống, các thuyền lần lượt cử người bước lên thủy tọa làm lễ Thành. Sau lễ yết bái Thánh, các thuyền được ban trọng tài xuống kiểm tra rất kỹ từ số lượng người, dụng cụ trên thuyền như dầm lái, đồ múc nước, nhất là sào chống (bởi vì sào chống là phải thống nhất, do Ban tổ chức phát, không được đổi sào vì chỉ cần dài hơn một chút là thuyền đó rất có lợi trọng việc đẩy và chống). Cũng lúc này, các thôn được phép đẩy người lên thuyền úy lạo các trai bơi bằng thuốc lá và các thứ khác để cổ vũ tinh thần cho các đội. Khi mọi việc đã hoàn tất, tiếng chiêng, trống, thanh la, tù và dồn dập vang lên báo hiệu cuộc thi sắp đến hội xuất phát. Bằng hiệu cờ và loa, các trọng tài đưa thuyền vào vị trí cho có trật tự và bằng nhau ở đích xuất phát. Thuyền của 3 miền được xếp xen lẽ nhau, sẵn sàng chờ lệnh.

Khi lá cờ được chém mạnh xuống, trong tư thế sẵn sàng, các thuyền đồng loạt lao lên vun vút như những con thoi dưới sự chỉ huy của ông Đô trưởng. Tiếng mõ, tiếng lệnh vang lên hòa nhịp theo tiếng hò đồng thanh bơi, bơi, bơi… tạo nên một tiết tấu sôi nổi dồn dập, liên tiếp, không khí náo nhiệt như bước vào một trận thủy chiến thư hùng bất phân thắng bại. Lá cờ lệnh phất mạnh như thôi thúc, như khích lệ đội quân tiến lên. Các đội bơi dồn hết sức mình vào tay lái, tay chèo, thuyền như con thoi lao vun vút, mũi thuyền rẽ sóng, nước tung trắng xóa vả mạnh vào mạn thuyền, cả mặt sông sôi động, sóng xô, nước réo ào ạt, dạt dào, thuyền nào cũng cố vượt lên trước thuyền của đối phương để nhanh về đích. Trận chiến đòi hỏi cả một quá trình điêu luyện về chiến thuật và tạo thế tiến công. Không khí sôi nổi của cuộc thi bơi thuyền ta như được chứng kiến trận giáp chiến thư hùng của đoàn quân thủy chiến trên sông Tam Giang từ thuở Vua Hùng dưới sự chỉ huy tài ba thao lược của Tướng quốc Đại vương Bạch Hạc. Chứng kiến cuộc thi bơi là dòng người đông đúc tỏa ra hai bên bờ sông Nhuệ để thưởng ngoạn ngày hội bơi Đăm. tiếng trống reo vang như sấm dậy từng đợt, từng đợt như lớp sóng trào động viên, cổ vũ không ngớt.

Điều thú vị là các thuyền đua xếp hàng bằng nhau trên một quãng sông không rộng, thuyền lại to và dài chứ không xuất phát so le như hội đua thuyền ở một vài nơi khác. Như vậy khi xuất phát có sự bật lên khá mạnh của các trai bơi; đôi khi vì vội vàng muốn bứt lên khỏi thuyền khác để lấy không gian nên nhiều khi cũng không tránh được khỏi lúng túng; các thuyền vì thế có thể bị xiên ngang, quay cuồng vì một điểm. Kết thúc cuộc thi, thuyền nào có số lượt về nhất nhiều thì đọat giải nhất, thuyền nào có số lượt về nhì nhiều thì đọat giải nhì. Hai thuyền thôn nào có nhiều số lượt về nhất thì đạt giải nhất đồng đội, 2 thuyền thôn nào có nhiều số lượt về nhì thì đạt giải nhì đồng đội. Thuyền được giải còn có vinh dự rước ngai Thánh về miếu Thượng, bởi vì theo phong tục xưa, Thánh đi bộ về thủy. Do vậy 2 thuyền được giải được đưa Thánh về ngự tại cung của Ngài vào ngày 11 tháng 3 âm lịch. Sau cuộc đua thuyền, dân làng tế, lễ tạ ơn rồi rước Thánh xuống thuyền về Miếu của Ngài. Bơi Đăm – Tây Tựu diễn ra trong một không khí hào hùng, cờ bay trong gió, tiếng trống, tiếng kèn, tiếng hò reo, quân tướng uy nghi, như đoàn thủy chiến xung trận, vừa sôi nổi, vừa vui khỏe, vừa đẹp mắt đã để lại bao ấn tượng đẹp đẽ trong lòng người dân Thủ đô và đồng bào cả nước, xứng đáng là một hình thức sinh hoạt văn hóa thể thao tiêu biểu, dễ hòa nhập vào truyền thống văn hóa lịch sử của dân tộc Việt Nam và vùng Đông Nam Á.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết của chúng tôi. Hi vọng bài viết có thể cung cấp cho bạn sẽ có những thông tin bổ ích trong cuộc sống và công việc, và mở ra cho các bạn thêm những góc nhìn mới hơn về các vấn đề trong ngành nghề cũng như là các giá trị văn hóa của hai dân tộc Việt Nam - Nhật Bản. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi đễ có thêm những thông tin bổ ích khác và cơ hội việc làm cực hấp dẫn tại Công ty AGS nữa nhé.