Tìm hiểu về Cán cân thanh toán quốc tế - Tầm quan trọng trong nền kinh tế
Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp.
Trong bài viết này, công ty AGS sẽ chia sẻ về chủ đề "Tìm hiểu về Cán cân thanh toán quốc tế - Tầm quan trọng trong nền kinh tế" – một vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng. Cán cân thanh toán không chỉ phản ánh sức mạnh tài chính và tình hình kinh tế của một quốc gia mà còn là yếu tố quan trọng giúp các quốc gia điều chỉnh chính sách đối ngoại, phát triển thương mại quốc tế và duy trì sự ổn định kinh tế. Bài viết sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về các thành phần của cán cân thanh toán, cũng như tầm quan trọng của việc theo dõi và phân tích các chỉ số này đối với chiến lược phát triển quốc gia.
1. Cán cân thanh toán quốc tế là gì?
Cán cân thanh toán quốc tế (balance of payment) là một báo cáo tổng hợp ghi chép một cách có hệ thống tất cả các khoản thu chi ngoại tệ, giao dịch kinh tế của một quốc gia phát sinh với các nước khác trong một thời kỳ nhất định.
2. Phân loại các cán cân thanh toán quốc tế
Cán cân thanh toán được chia thành 4 loại chính:
- Cán cân thời điểm: Phản ánh các khoản thu – chi ngoại tệ của người cư trú và không cư trú tại một thời điểm nhất định.
- Cán cân thời kỳ: Phản ánh các khoản thu – chi ngoại tệ của người cư trú và không cư trú trong một thời kỳ nhất định.
- Cán cân song phương: Phản ánh các khoản thu – chi ngoại tệ giữa hai quốc gia.
- Cán cân đa phương: Phản ánh các khoản thu – chi ngoại tệ giữa một quốc gia với phần còn lại của thế giới.
3. Vai trò của cán cân thanh toán
3.1 Ở tầm vi mô
Cán cân thanh toán phản ánh mối quan hệ cung – cầu ngoại tệ trên thị trường, từ đó cho phép dự báo những biến động của tỷ giá hối đoái. Ngoài ra, nó còn tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực xuất nhập khẩu cũng như giao dịch ngoại tệ, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh quốc tế của doanh nghiệp.
3.2 Ở tầm vĩ mô
Cán cân thanh toán là công cụ quan trọng thể hiện định hướng chính sách đối ngoại tổng thể và chiến lược thương mại quốc tế của một quốc gia. Thông qua đó, nhà nước có thể kiểm soát các dòng vốn quốc tế như đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), viện trợ phát triển chính thức (ODA) và xuất khẩu vốn. Đồng thời, cán cân thanh toán còn có vai trò then chốt trong việc điều hành thị trường tiền tệ và xây dựng chính sách tỷ giá quốc gia.
4. Các thành phần của cán cân thanh toán quốc tế
4.1 Cán cân vô hình (hay còn gọi là cán cân dịch vụ)
Cán cân này ghi nhận các khoản thu và chi liên quan đến hoạt động dịch vụ như vận tải (bao gồm phí thuê tàu, bến bãi...), du lịch, dịch vụ kỹ thuật, bản quyền sáng chế, bưu chính, tư vấn pháp lý và các loại dịch vụ khác. Về bản chất, đây cũng là một dạng của cán cân thương mại, nhưng thay vì hàng hóa, nó phản ánh việc trao đổi dịch vụ giữa các quốc gia.
Cách ghi chép:
- Xuất khẩu dịch vụ (cung cấp dịch vụ cho nước ngoài): Ghi vào bên Có.
- Nhập khẩu dịch vụ (sử dụng dịch vụ từ nước ngoài): Ghi vào bên Nợ.
4.2 Cán cân hữu hình (hay còn gọi là cán cân thương mại)
Cán cân này ghi nhận các khoản thu và chi từ hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu cán cân thương mại thặng dư, nghĩa là quốc gia đó xuất khẩu hàng hóa nhiều hơn nhập khẩu, và thu về nhiều ngoại tệ hơn. Ngược lại, nếu cán cân thương mại bị thâm hụt (bội chi), quốc gia đang chi ngoại tệ nhiều hơn để nhập khẩu so với lượng ngoại tệ thu được từ xuất khẩu.
Cách ghi chép:
- Xuất khẩu hàng hóa: Ghi vào bên Có (vì xuất khẩu làm tăng cung ngoại tệ và tạo ra nhu cầu nội tệ trên thị trường ngoại hối).
- Nhập khẩu hàng hóa: Ghi vào bên Nợ (vì nhập khẩu làm tăng nhu cầu ngoại tệ).
4.3 Tài khoản vãng lai
Tài khoản vãng lai ghi nhận các dòng giao dịch hàng hóa, dịch vụ và các khoản chuyển tiền giữa quốc gia với phần còn lại của thế giới. Tài khoản này được chia thành 4 nhóm chính:
- Thương mại hàng hóa (xuất nhập khẩu hàng hóa)
- Dịch vụ (vận tải, du lịch, tư vấn, bản quyền, v.v.)
- Yếu tố thu nhập (tiền lương, thu nhập từ đầu tư)
- Chuyển tiền một chiều (viện trợ, quà tặng, kiều hối...)
4.4 Cán cân thu nhập (Yếu tố thu nhập)
Phản ánh các khoản thu chi liên quan đến:
- Thu nhập lao động: Bao gồm tiền lương, thưởng và các khoản thu nhập khác mà người lao động nhận từ nước ngoài hoặc gửi ra nước ngoài.
- Thu nhập từ đầu tư: Các khoản thu như lãi vay, cổ tức, lợi nhuận từ hoạt động đầu tư FDI, ODA hoặc từ các khoản đầu tư tài chính quốc tế.
Cách ghi chép:
- Thu nhập chảy vào (làm tăng cung ngoại tệ): Ghi bên Có.
- Thu nhập chảy ra (làm tăng cầu ngoại tệ): Ghi bên Nợ.
-Chuyển tiền đơn phương cũng thuộc phần này, bao gồm viện trợ không hoàn lại, tiền bồi thường, quà tặng, trợ cấp từ chính phủ hoặc cá nhân:
- Nhận tiền: Ghi bên Có.
- Chuyển tiền ra nước ngoài: Ghi bên Nợ.
4.5 Cán cân vốn và tài chính
- Cán cân này ghi nhận sự di chuyển dòng vốn giữa một quốc gia và thế giới, phản ánh hoạt động đầu tư ra nước ngoài hoặc dòng vốn từ nước ngoài đổ vào trong nước.
Vốn ngắn hạn: Bao gồm các khoản vay thương mại ngắn hạn, tín dụng ngân hàng, tiền gửi ngắn hạn, dòng tiền có thời gian đáo hạn nhanh.
Vốn dài hạn: Bao gồm đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), tín dụng quốc tế dài hạn (cả tín dụng thương mại lẫn tín dụng ưu đãi), đầu tư gián tiếp như mua bán cổ phiếu và trái phiếu quốc tế.
Cán cân tài chính: phản ánh các dòng vốn chuyển giao một chiều, không yêu cầu hoàn lại, như viện trợ không hoàn lại, xóa nợ nước ngoài, và tài sản mà người di cư mang theo. Khi dòng vốn chuyển vào lớn hơn dòng vốn ra, cán cân tài chính sẽ thặng dư.
Tài trợ chính thức (hay còn gọi là cán cân bù đắp chính thức) bao gồm: Các khoản dự trữ ngoại hối quốc gia. Các khoản giao dịch tài chính giữa Ngân hàng Trung ương với các tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hoặc các ngân hàng trung ương nước ngoài.
Ý nghĩa của cán cân tổng thể:
Trong đó, dự trữ ngoại hối đóng vai trò chủ đạo. Vì vậy, trong thực tế phân tích, người ta thường chỉ tập trung vào thay đổi dự trữ ngoại hối để đánh giá tình trạng tài trợ chính thức.
4.6 Lỗi và sai sót
Khoản mục này ghi nhận sự chênh lệch do sai sót trong quá trình thống kê như: ghi nhầm, bỏ sót dữ liệu hoặc sự khác biệt về thời gian và phương thức ghi nhận giao dịch quốc tế.
Do những yếu tố trên, việc thống kê cán cân thanh toán khó có thể đạt độ chính xác tuyệt đối. Vì vậy, mục lỗi và sai sót được đưa vào để điều chỉnh và cân đối số liệu.
4.7 Cán cân tổng thể
Trong trường hợp lý tưởng, nếu số liệu thống kê hoàn toàn chính xác (không có sai sót), cán cân tổng thể sẽ bằng tổng của cán cân vãng lai và cán cân tài chính.
Cán cân tổng thể = Cán cân vãng lai + Cán cân vốn + Lỗi và sai sót
- Nếu kết quả là số dương (+): Quốc gia đang tăng thu ngoại tệ, dự trữ ngoại hối được cải thiện.
- Nếu kết quả là số âm (-): Quốc gia đang thất thoát ngoại tệ, dự trữ ngoại hối có thể bị sụt giảm.
5. Các yếu tố ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế
Có rất nhiều yếu tố kinh tế tác động đến sự chênh lệch của cán cân thanh toán quốc tế. Chúng bao gồm: Lạm phát, tỷ giá hối đoái, GDP, tình hình chính trị,… AGS sẽ liệt kê ra 2 yếu tố mà các dễ nhận thấy nhất.
- Lạm phát
Nếu tỷ lệ lạm phát của một quốc gia A cao hơn tỷ lệ lạm phát của quốc gia B (B có quan hệ thương mại với A) thì cán cân thanh toán giữa hai quốc gia sẽ bị chênh lệch. Bởi, năng lực cạnh tranh của hàng hóa tại quốc gia A trên thị trường quốc tế kém hơn B. Như vậy, khối lượng xuất khẩu hàng hóa cũng sẽ bị kém hơn so với B.
- Tỷ giá hối đoái
Nếu xét trong điều kiện các yếu tố kinh tế không chênh lệch, tiền của nước A tăng giá so với tiền của nước B. Như vậy, tài khoản vãng lai của nước A sẽ giảm sút. Hàng hóa nhập khẩu từ nước A lúc này cũng sẽ đắt hơn so với nhập khẩu từ nước B. Kết quả dẫn đến nhu cầu về hàng hóa của A cũng sẽ giảm trên thị trường quốc tế.
Thông tin khác
Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn
Thông tin tuyển dụng và Hướng dẫnAGS luôn mở rộng cánh cửa cho những ứng viên muốn thử thách bản thân trong lĩnh vực Kế toán - Kiểm toán - Ngôn ngữ Nhật - Pháp lý - Nhân sự. Xem chi tiết bài viết để biết thêm về Thông tin tuyển dụng tại AGS bạn nhé!
.png)
Nguồn: https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/can-can-thanh-toan-la-gi-can-can-thanh-toan-bao-gom-nhung-hang-muc-chinh-nao-theo-nghi-dinh-16-350594-208854.html
