Xử lý khoản nợ khi doanh nghiệp phá sản: Quy trình & thứ tự phân chia tài sản mới nhất

AGS MINH PHAN

30 thg 7, 2025

Khi doanh nghiệp rơi vào tình trạng phá sản, việc xử lý các khoản nợ và phân chia tài sản theo đúng trình tự pháp luật là điều vô cùng quan trọng. Bài viết sau từ Công ty TNHH Kế toán – Kiểm toán AGS sẽ giúp bạn hiểu rõ quy trình xử lý nợ có bảo đảm, không bảo đảm và những quy định pháp lý quan trọng theo Luật Phá sản 2014.

1. Khi nào doanh nghiệp bị coi là phá sản

Theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật Phá sản 2014 quy định phá sản là tình trạng của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán và bị Tòa án nhân dân ra quyết định tuyên bố phá sản.

Trong đó, doanh nghiệp, hợp tác xã được coi là mất khả năng thanh toán khi không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán (theo khoản 1 Điều 4 Luật Phá sản 2014).

Đồng thời, doanh nghiệp không thể tự tuyên bố phá sản mà phải làm thủ tục phá sản để Tòa án có thẩm quyền ra quyết định thì mới được coi là phá sản. Cụ thể, tại Điều 8 Luật Phá sản 2014 quy định về thẩm quyền giải quyết phá sản như sau:

Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với doanh nghiệp đăng ký kinh doanh hoặc đăng ký doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký kinh doanh hoặc đăng ký hợp tác xã tại tỉnh đó và thuộc một trong các trường hợp sau:

Vụ việc phá sản có tài sản ở nước ngoài hoặc người tham gia thủ tục phá sản ở nước ngoài;
Doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán có chi nhánh, văn phòng đại diện ở nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh khác nhau;
Doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán có bất động sản ở nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh khác nhau;
Vụ việc phá sản thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh mà Tòa án nhân dân cấp tỉnh lấy lên để giải quyết do tính chất phức tạp của vụ việc.

Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã có trụ sở chính tại huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh đó và không thuộc trường hợp nêu trên.

2. Quy định về xử lý khoản nợ có bảo đảm khi doanh nghiệp phá sản năm 2023

Theo quy định tại Điều 53 Luật Phá sản 2014 quy định sau khi mở thủ tục phá sản, Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản đề xuất Thẩm phán về việc xử lý khoản nợ có bảo đảm đã được tạm đình chỉ theo quy định tại khoản 3 Điều 41 Luật Phá sản 2014, Thẩm phán xem xét và xử lý cụ thể như sau:

Nếu tài sản bảo đảm được sử dụng để thực hiện thủ tục phục hồi kinh doanh thì việc xử lý đối với tài sản bảo đảm theo Nghị quyết của Hội nghị chủ nợ;
Nếu không thực hiện thủ tục phục hồi kinh doanh hoặc tài sản bảo đảm không cần thiết cho việc thực hiện thủ tục phục hồi kinh doanh thì xử lý theo thời hạn quy định trong hợp đồng đối với hợp đồng có bảo đảm đã đến hạn. Đối với hợp đồng có bảo đảm chưa đến hạn thì trước khi tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản, Tòa án nhân dân đình chỉ hợp đồng và xử lý các khoản nợ có bảo đảm.
Trường hợp tài sản bảo đảm có nguy cơ bị phá hủy hoặc bị giảm đáng kể về giá trị thì Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản đề nghị Thẩm phán cho xử lý ngay tài sản bảo đảm đó.

Việc xử lý tài sản bảo đảm theo quy định nêu trên được thực hiện như sau:

Đối với khoản nợ có bảo đảm được xác lập trước khi Tòa án nhân dân thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản được thanh toán bằng tài sản bảo đảm đó;
Nếu giá trị tài sản bảo đảm không đủ thanh toán số nợ thì phần nợ còn lại sẽ được thanh toán trong quá trình thanh lý tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã; nếu giá trị tài sản bảo đảm lớn hơn số nợ thì phần chênh lệch được nhập vào giá trị tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã.

3. Khi doanh nghiệp phá sản thì thứ tự phân chia tài sản và xử lý các khoản thu như thế nào

Hiện nay, căn cứ theo quy định tại Điều 54 Luật Phá sản 2014, Thẩm phán ra quyết định tuyên bố phá sản thì tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã được phân chia theo thứ tự sau:

Chi phí phá sản;
Khoản nợ lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với người lao động, quyền lợi khác theo hợp đồng lao động và thỏa ước lao động tập thể đã ký kết;
Khoản nợ phát sinh sau khi mở thủ tục phá sản nhằm mục đích phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã;
Nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước; khoản nợ không có bảo đảm phải trả cho chủ nợ trong danh sách chủ nợ; khoản nợ có bảo đảm chưa được thanh toán do giá trị tài sản bảo đảm không đủ thanh toán nợ.

Lưu ý:

- Nếu giá trị tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã sau khi đã thanh toán đủ các khoản nêu trên mà vẫn còn thì phần còn lại này thuộc về:

+ Thành viên hợp tác xã, hợp tác xã thành viên;

+ Chủ doanh nghiệp tư nhân;

+ Chủ sở hữu công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên;

+ Thành viên của công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, cổ đông của công ty cổ phần;

+ Thành viên của Công ty hợp danh.

Nếu giá trị tài sản không đủ để thanh toán thì từng đối tượng cùng một thứ tự ưu tiên được thanh toán theo tỷ lệ phần trăm tương ứng với số nợ.
Trường hợp doanh nghiệp xác định được miễn khoản nợ phải trả thì doanh nghiệp sẽ đưa vào doanh thu khác của đơn vị và phải chịu thuế TNDN với khoản tăng thêm này
Trường hợp khoản nợ phải trả không xác định được chủ nợ thì doanh nghiệp cũng có thể đưa vào khoản thu nhập khác tương ứng giá trị
Trong trường hợp doanh nghiệp được ghi nhận thu nhập khác thì cần thực hiện đánh giá lại chênh lệch tại thời điểm để ghi nhận khoản chênh lệch vào doanh thu hoặc chi phí cho phù hợp

Công ty TNHH Kế toán – Kiểm toán AGS mong rằng bài viết về cách xử lý nợ khi doanh nghiệp phá sản đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong các vấn đề kế toán, kiểm toán và tư vấn tài chính. Đừng quên theo dõi AGS để cập nhật những kiến thức mới và cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn.