Việt Nam Trên Lộ Trình Chinh Phục IFRS: Cơ Hội Vàng và Những Thách Thức Phía Trước

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) không còn là một lựa chọn mà đã trở thành xu hướng tất yếu đối với Việt Nam. Đây là một bước đi chiến lược, không chỉ giúp các doanh nghiệp "nói chung một ngôn ngữ" tài chính với thế giới, mà còn là chìa khóa để nâng cao tính minh bạch, thu hút vốn đầu tư và nâng hạng thị trường chứng khoán.

1. Lộ Trình Áp Dụng IFRS Cụ Thể Tại Việt Nam

Để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra một cách bài bản và hiệu quả, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 345/QĐ-BTC, vạch ra một lộ trình chi tiết gồm ba giai đoạn:

Giai Đoạn 1 (2020 - 2021): Xây Dựng Nền Tảng Vững Chắc
Đây là giai đoạn khởi động, tập trung vào công tác chuẩn bị các điều kiện cần thiết:

• Xây dựng khung pháp lý: Ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về việc áp dụng IFRS.
• Dịch thuật và công bố: Công bố bản dịch IFRS sang tiếng Việt để các doanh nghiệp và chuyên gia dễ dàng tiếp cận.
• Đào tạo nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo, phổ biến kiến thức về IFRS cho đội ngũ kế toán, kiểm toán và các nhà quản lý tài chính.
• Giai đoạn này được xem là cực kỳ quan trọng, tạo ra một nền móng vững chắc cho các bước đi tiếp theo.

Giai Đoạn 2 (2022 - 2025): Áp Dụng Tự Nguyện và Thử Nghiệm

• Ở giai đoạn này, cánh cửa áp dụng IFRS được mở ra cho các doanh nghiệp có đủ năng lực và nhu cầu, dựa trên tinh thần tự nguyện. Các đối tượng được khuyến khích bao gồm:
• Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI): Thường có nhu cầu lập báo cáo tài chính theo chuẩn mực quốc tế để hợp nhất với công ty mẹ.
• Các doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng quy mô lớn: Những đơn vị tiên phong sẽ có lợi thế cạnh tranh vượt trội trong việc tiếp cận các nhà đầu tư quốc tế.
• Giai đoạn này là "bước đệm" quý giá, giúp doanh nghiệp làm quen, đánh giá tác động và rút kinh nghiệm trước khi áp dụng bắt buộc.

Giai Đoạn 3 (Sau 2025): Hướng Tới Áp Dụng Bắt Buộc
Dựa trên kết quả đánh giá của giai đoạn 2, Bộ Tài chính sẽ đưa ra quyết định về việc áp dụng bắt buộc IFRS cho các nhóm đối tượng cụ thể, dự kiến bao gồm:

• Các công ty niêm yết.
• Doanh nghiệp đại chúng quy mô lớn.
• Một số tập đoàn kinh tế Nhà nước.
• hàng thương mại và tổ chức tài chính có lợi ích công chúng.

Đây là bước đi quyết định, đánh dấu sự hội nhập toàn diện của thị trường tài chính Việt Nam vào sân chơi toàn cầu.

2. Mục Tiêu Chiến Lược Của Việc Chuyển Đổi Sang IFRS

Việc áp dụng IFRS không chỉ đơn thuần là thay đổi kỹ thuật nghiệp vụ kế toán, mà còn hướng tới các mục tiêu lớn hơn:

Tăng cường minh bạch và tin cậy: IFRS yêu cầu các thông tin tài chính phải được trình bày một cách rõ ràng, đầy đủ và nhất quán, giúp nhà đầu tư có cái nhìn trung thực và toàn diện về "sức khỏe" của doanh nghiệp.

Mở rộng cánh cửa huy động vốn quốc tế: Khi báo cáo tài chính tuân thủ chuẩn mực toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam sẽ dễ dàng hơn trong việc tiếp cận các thị trường vốn quốc tế, thu hút dòng vốn FDI với chi phí hợp lý hơn.

Nâng cao khả năng so sánh: IFRS tạo ra một mặt bằng chung, giúp các nhà đầu tư dễ dàng so sánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Việt Nam với các đối thủ cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới.

Tối ưu hóa quản trị doanh nghiệp: IFRS không chỉ là chuẩn mực kế toán, mà còn là công cụ quản trị rủi ro hiệu quả. Các yêu cầu về thuyết minh chi tiết giúp ban lãnh đạo nhận diện và quản lý rủi ro tài chính tốt hơn.

3. Những Thách Thức Không Nhỏ Trên Chặng Đường Chuyển Đổi

Bên cạnh những cơ hội to lớn, quá trình chuyển đổi từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) sang IFRS cũng đặt ra nhiều thách thức:

Sự khác biệt về nền tảng: VAS dựa trên nguyên tắc giá gốc và mang tính tuân thủ quy định (rule-based), trong khi IFRS lại dựa trên nguyên tắc cơ bản (principle-based) và sử dụng nhiều giá trị hợp lý (fair value). Điều này đòi hỏi sự thay đổi lớn trong tư duy kế toán.

Nguồn nhân lực chất lượng cao: Đội ngũ nhân sự am hiểu sâu và có kinh nghiệm thực chiến về IFRS tại Việt Nam vẫn còn khá mỏng.


Hệ thống công nghệ và chi phí: Doanh nghiệp cần đầu tư đáng kể để nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, phần mềm kế toán và chi phí cho việc đào tạo, tư vấn.


Sự phức tạp của các chuẩn mực: Một số chuẩn mực IFRS như IFRS 9 (Công cụ tài chính) hay IFRS 16 (Thuê tài sản) rất phức tạp và đòi hỏi trình độ chuyên môn cao để áp dụng chính xác.

4. Phương Pháp Chuyển Đổi Thông Minh

Trong giai đoạn chuyển tiếp, các doanh nghiệp cần có một chiến lược thông minh để quá trình diễn ra suôn sẻ:

Đánh giá toàn diện: Rà soát và phân tích chi tiết những khác biệt trọng yếu giữa VAS và IFRS có ảnh hưởng đến doanh nghiệp mình.

Lập kế hoạch chi tiết: Xây dựng một lộ trình chuyển đổi rõ ràng với các mốc thời gian và phân công trách nhiệm cụ thể.

Đầu tư vào con người: Ưu tiên hàng đầu cho việc đào tạo và nâng cao năng lực của đội ngũ nhân sự kế toán - tài chính.

Áp dụng song song: Nhiều doanh nghiệp lựa chọn lập báo cáo tài chính song song theo cả hai chuẩn mực VAS và IFRS trong một thời gian để so sánh, đối chiếu và rút kinh nghiệm.