Bóc tách Case Study MWG: Hàng nghìn "Nợ ẩn" từ cửa hàng đi thuê và cú sốc IFRS 16
Bạn có bao giờ đi ngang qua hàng loạt cửa hàng Thế Giới Di Động, Điện Máy Xanh, Bách Hóa Xanh và tự hỏi: Với hàng nghìn mặt bằng đắc địa đi thuê trên cả nước, khoản nợ thuê dài hạn của họ trên Báo cáo Tài chính là bao nhiêu không?
Câu trả lời theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) hiện hành là: Gần như bằng không. Đây chính là một trong những "lỗ hổng" kế toán lớn nhất mà IFRS 16 ra đời để giải quyết. Trong bài viết này, AGS sẽ sử dụng case study của Thế Giới Di Động (MWG) để làm rõ "quả bom nợ" tiềm ẩn này và tác động của nó khi Việt Nam hội nhập IFRS.
Lỗ hổng "Nợ ẩn" nghìn tỷ dưới chuẩn mực VAS 06
Hiện tại, các doanh nghiệp Việt Nam đang áp dụng VAS 06 (Thuê tài sản). Chuẩn mực này chia các hợp đồng thuê làm 2 loại:
Thuê tài chính: Bên thuê nắm giữ phần lớn rủi ro và lợi ích (ví dụ: thuê mua một chiếc xe). Loại này được vốn hóa, tức là ghi nhận cả Tài sản và Nợ phải trả trên Bảng Cân đối Kế toán (BCĐKT).
Thuê hoạt động: Là các khoản thuê còn lại, không phải thuê tài chính.
Với một doanh nghiệp bán lẻ như MWG, hàng nghìn hợp đồng thuê mặt bằng cửa hàng đều được phân loại là thuê hoạt động.
Hệ quả của "Thuê hoạt động" theo VAS 06
Trên Báo cáo Kết quả Kinh doanh (P&L): Tiền thuê nhà hàng tháng được ghi nhận đơn giản là "Chi phí hoạt động" (Operating Expense).
Trên Bảng Cân đối Kế toán (Balance Sheet): Hoàn toàn KHÔNG xuất hiện một khoản mục tài sản hay nợ phải trả nào liên quan đến nghĩa vụ phải trả tiền thuê trong tương lai (dù hợp đồng có thể kéo dài 5-10 năm).
Các cam kết thuê dài hạn trị giá hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn tỷ đồng này bị "ẩn" hoàn toàn khỏi BCĐKT. Điều này làm cho các chỉ số tài chính của công ty trông "đẹp" hơn thực tế:
Tỷ lệ nợ thấp hơn: Vì một khoản nợ khổng lồ không được ghi nhận.
Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) cao hơn: Vì tổng tài sản thấp hơn (không ghi nhận tài sản là quyền được sử dụng mặt bằng).
IFRS 16 – "Cú sốc" đưa toàn bộ nợ thuê lên Bảng Cân Đối Kế Toán
IFRS 16 (Leases), chuẩn mực quốc tế mới, ra đời để bịt lại "lỗ hổng" này. Nguyên tắc cốt lõi của IFRS 16 rất rõ ràng: đối với bên đi thuê (lessee), hầu như tất cả các hợp đồng thuê (trừ thuê ngắn hạn dưới 12 tháng hoặc giá trị nhỏ) đều phải được vốn hóa.
Khái niệm "thuê hoạt động" gần như bị xóa bỏ hoàn toàn trên BCĐKT của bên đi thuê.
Phân tích tác động lên Báo cáo Tài chính của MWG (Nếu áp dụng IFRS 16)
Nếu MWG lập BCTC theo IFRS 16, các con số sẽ thay đổi "chóng mặt":
1. Trên Bảng Cân đối Kế toán (Balance Sheet)
BCĐKT của MWG sẽ "nở" ra đáng kể ở cả hai vế:
Tài sản Tăng vọt: Một tài sản mới khổng lồ xuất hiện: "Tài sản quyền sử dụng" (Right-of-Use Asset - ROU). Đây chính là giá trị hiện tại của toàn bộ các khoản thanh toán tiền thuê trong tương lai cho hàng nghìn mặt bằng.
Nợ Phải Trả Tăng vọt: Một khoản nợ khổng lồ tương ứng xuất hiện: "Nợ phải trả thuê" (Lease Liability).
Hệ quả là các chỉ số quan trọng như Tổng nợ / Vốn chủ sở hữu (D/E) và Tổng nợ / Tổng tài sản (D/A) sẽ tăng đột biến, phản ánh đúng hơn mức độ rủi ro và đòn bẩy tài chính mà công ty đang sử dụng.
2. Trên Báo cáo Kết quả Kinh doanh (P&L)
Bản chất của chi phí cũng thay đổi hoàn toàn:
Chi phí thuê nhà (Rent Expense) sẽ biến mất.
Thay vào đó là 2 chi phí mới:
Chi phí khấu hao (Depreciation): Khấu hao cho "Tài sản quyền sử dụng", thường là theo phương pháp đường thẳng.
Chi phí tài chính (Finance Cost / Interest Expense): Lãi vay phát sinh từ "Nợ phải trả thuê". Chi phí này sẽ cao trong những năm đầu của hợp đồng thuê và giảm dần về sau.
Điều này dẫn đến một thay đổi thú vị: chỉ số EBITDA (Lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao) sẽ tăng vọt. Lý do là chi phí thuê nhà (nằm trong EBITDA) đã bị loại bỏ, trong khi chi phí lãi vay và khấu hao (nằm ngoài EBITDA) lại được thêm vào. Các nhà phân tích sẽ phải rất cẩn trọng khi sử dụng chỉ số này để định giá doanh nghiệp.
Tóm lại, IFRS 16 không làm thay đổi bản chất kinh doanh của MWG, nhưng nó cung cấp một bức tranh minh bạch và trung thực hơn về tình hình tài chính của công ty. Đây là một trong những thách thức lớn nhất nhưng cũng là cần thiết nhất trong lộ trình áp dụng IFRS tại Việt Nam, đặc biệt đối với các ngành bán lẻ, hàng không, và logistics.
Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.
Thông tin khác
Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn
Thông tin tuyển dụng và Hướng dẫnAGS luôn mở rộng cánh cửa cho những ứng viên muốn thử thách bản thân trong lĩnh vực Kế toán - Kiểm toán - Ngôn ngữ Nhật - Pháp lý - Nhân sự. Xem chi tiết bài viết để biết thêm về Thông tin tuyển dụng tại AGS bạn nhé!
Nguồn:
- Bộ Tài chính. (2001). Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ban hành và công bố bốn (04) chuẩn mực kế toán Việt Nam (đợt 1) (bao gồm VAS 06 - Thuê tài sản).
- IFRS Foundation. (n.d.). IFRS 16 Leases.https://www.ifrs.org/issued-standards/list-of-standards/ifrs-16-leases/
- Công ty Cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động. (2024). Báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2023. (Lưu ý: Đọc phần "Thuyết minh BCTC", mục "Các khoản cam kết thuê hoạt động" để thấy quy mô của các khoản nợ "ngoài bảng" này).https://mwg.vn/bao-cao-tai-chinh
.png)
