Kế toán tài chính là gì? Vai trò và nhiệm vụ trong doanh nghiệp

Trong bất kỳ doanh nghiệp nào, dù quy mô nhỏ hay lớn, việc quản lý tài chính minh bạch luôn là yếu tố cốt lõi quyết định sự phát triển bền vững. Để làm được điều đó, hệ thống kế toán tài chính chính là “xương sống” giúp ghi nhận, phản ánh và cung cấp bức tranh tổng thể về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Hiểu đúng về kế toán tài chính không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, mà còn hỗ trợ lãnh đạo đưa ra những quyết định chiến lược chính xác và kịp thời.

1. Khái niệm về kế toán tài chính

1.1. Định nghĩa

Kế toán tài chính – tiếng Anh là Financial Accounting – là bộ phận kế toán chịu trách nhiệm thu thập, phân tích và đánh giá các số liệu kinh tế – tài chính của doanh nghiệp để từ đó lập nên báo cáo tài chính phục vụ cho các đối tượng sử dụng thông tin như nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp, ngân hàng. 
Ngoài ra, kế toán tài chính còn phải phản ánh rõ ràng tình trạng biến động tài sản, vốn và dòng tiền từ hoạt động của doanh nghiệp. 

1.2. Vai trò tổ chức bên trong doanh nghiệp

Trong doanh nghiệp, bộ phận tài chính-kế toán thường được chia thành hai phần chính:
- Kế toán tổng hợp: chịu trách nhiệm ghi chép, phản ánh và tổng hợp các dữ liệu kế toán trong sổ sách, tài khoản và báo cáo tài chính. 
- Kế toán chi tiết: theo dõi chi tiết các đối tượng kế toán riêng biệt theo yêu cầu quản lý của doanh nghiệp, đảm bảo thông tin chính xác, rõ ràng. 
Với bố cục như vậy, công việc kế toán tài chính được tổ chức rõ ràng, giúp doanh nghiệp có nền tảng số liệu vững chắc để ra quyết định và tuân thủ các chuẩn mực kế toán.

2. Công việc và vai trò của kế toán tài chính trong doanh nghiệp

2.1. Cung cấp thông tin và lập báo cáo

Kế toán tài chính giữ vị trí chủ chốt vì nó có nhiệm vụ cung cấp thông tin tài chính chính xác và khách quan cho lãnh đạo và các đối tác, đồng thời đảm bảo tuân thủ các chuẩn mực kế toán.
Ngoài ra, việc lập báo cáo định kỳ sẽ hỗ trợ lãnh đạo đánh giá tình hình kinh doanh, đưa ra chiến lược phù hợp. 

2.2. Hỗ trợ quản lý tài chính và giảm thiểu rủi ro

Bộ phận kế toán tài chính không chỉ lập báo cáo mà còn hỗ trợ trong việc quản lý rủi ro tài chính, điều hòa tài chính doanh nghiệp và xử lý các tranh chấp hoặc khiếu nại phát sinh. 
Cũng từ đây, kế toán góp phần vào việc thực hiện tối ưu chi phí, cắt giảm các khoản chi không cần thiết để doanh nghiệp vận hành hiệu quả hơn. 

3. Nguyên tắc làm việc của kế toán tài chính

3.1. Các nguyên tắc cơ bản

Theo Luật Kế toán (Điều 6), kế toán tài chính phải tuân theo 7 nguyên tắc chủ yếu sau: 
- Giá trị tài sản và các khoản nợ phải trả được ghi ban đầu theo giá gốc.
- Nguyên tắc nhất quán: phương pháp kế toán phải áp dụng thống nhất trong mỗi kỳ; nếu thay đổi thì cần giải trình rõ ràng.
- Phản ánh nghiệp vụ tài chính-kế toán phát sinh một cách khách quan, đúng với thực tế, đầy đủ và đúng kỳ kế toán.
- Lập và nộp báo cáo tài chính đúng thời hạn và chính xác.
- Doanh nghiệp phải công khai thông tin và số liệu trong báo cáo tài chính theo quy định.
- Đánh giá tài sản và phân bổ các khoản chi, thu phải thực hiện một cách thận trọng, đồng nhất và chính xác.
- Lập và trình bày báo cáo tài chính phải đảm bảo phản ánh đúng bản chất giao dịch hơn là hình thức.

3.2. Ý nghĩa trong thực tế

Việc tuân thủ những nguyên tắc này đảm bảo rằng số liệu kế toán không bị bóp méo, doanh nghiệp không bị rủi ro về báo cáo sai lệch hay vi phạm công bố thông tin. Khi mọi nghiệp vụ được xử lý theo chuẩn mực, lãnh đạo doanh nghiệp có thể tin tưởng vào thông tin tài chính và đối tác bên ngoài cũng dễ dàng đánh giá hiệu quả kinh doanh.

4. Các báo cáo kế toán tài chính cần thực hiện

4.1. Báo cáo định kỳ

Bộ phận kế toán tài chính chịu trách nhiệm lập các báo cáo theo định kỳ khác nhau: 
- Theo tháng: ví dụ báo cáo thuế giá trị gia tăng, báo cáo thuế thu nhập cá nhân.