Sự khác biệt Thông tư 99/2025/TT-BTC so với Thông tư 200/2014/TT-BTC và góc nhìn thực tiễn vận dụng trong doanh nghiệp

Bắt đầu từ ngày 01/01/2026, Thông tư 99/2025/TT-BTC chính thức có hiệu lực, thay thế cho Thông tư 200/2014/TT-BTC – văn bản nền tảng đã được sử dụng suốt hơn 10 năm qua. Sự ra đời của Thông tư 99 không chỉ là một bản cập nhật kỹ thuật, mà là bước chuyển mình toàn diện của hệ thống kế toán Việt Nam, hướng đến sự minh bạch, linh hoạt và hội nhập quốc tế.

1. Sự thay đổi

Dưới tác động của một thập kỷ, môi trường kinh doanh đã thay đổi sâu sắc sự phát triển của doanh nghiệp đa quốc gia, giao dịch đa tiền tệ, cùng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình tài chính – kế toán. Trong khi đó, nhiều quy định trong Thông tư 200 đã không còn phù hợp với hiện tại.
Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 99/2025 nhắm hiện đại hóa hệ thống kế toán Việt Nam, đồng thời đảm bảo tính phù hợp với các chuẩn mực quốc tế (IFRS) và đáp ứng đúng nhu cầu quản trị mới của doanh nghiệp.
Qua hơn 10 năm áp dụng, Thông tư 200 để lại nhiều chế độ rõ ràng, như: không tương thích với IFRS; tài khoản hệ thống và chứng từ còn lại; không thể thực hiện đúng bản chất của các giao dịch trong bối cảnh kinh tế và hội nhập quốc tế; thiếu sự linh hoạt đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoặc hoạt động xuyên biên giới.
Sự ra đời của Thông tư 99/2025/TT-BTC là bước tất yếu để nâng cao khung pháp lý kế toán Việt Nam theo hướng minh bạch hơn, linh hoạt hơn và gắn kết chặt chẽ với thực tế hoạt động doanh nghiệp cùng chuyển đổi số.
Khi Thông tư 200 được ban hành vào năm 2014, nền kinh tế Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của hội nhập quốc tế. Nhưng thực tiễn hiện nay cho thấy, doanh nghiệp ngày càng đa dạng về mô hình, đặc biệt là doanh nghiệp FDI và các tổ chức có giao dịch xuyên biên giới; hệ thống kế toán cần phải tương thích hơn với IFRS chuẩn mực; cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các công cụ chuyển đổi số và kế toán điện tử, đòi hỏi cơ chế pháp lý phải linh hoạt và tiên tiến.
Do đó, Thông tư 99/2025/TT-BTC ra đời tấn công hiện đại hóa khung pháp lý kế toán, bắt kịp xu hướng quản trị tài chính số hóa, nâng cao tính minh bạch và chính xác của thông tin tài chính chính.

2. Những điểm khác biệt nổi bật giữa Thông tư 99/2025/TT-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC

Xác định đơn vị tiền tệ trong kế toán
Thông tư 99 cho phép doanh nghiệp lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ kế toán nếu phần thu lớn – chi phát sinh bằng ngoại tệ và đáp ứng các điều kiện nhất định. Báo cáo tài chính vẫn sẽ được chuyển đổi sang đồng Việt Nam khi gửi cơ quan quản lý.
Tăng quyền tự chủ trong tổ chức hệ thống kế toán
Doanh nghiệp được phép thiết kế, điều chỉnh tên gọi, số hiệu và cấu trúc tài khoản kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động, miễn đảm bảo tính trung thực, hợp lý và dễ kiểm tra. Doanh nghiệp cũng được phép thiết kế các biểu mẫu chứng từ và sổ kế toán phù hợp với yêu cầu quản lý.
Hạch toán theo nguyên tắc “ghi nhận theo bản chất kinh tế của giao dịch”
Các nghiệp vụ kinh tế được ghi nhận dựa trên bản chất thực tế của giao dịch, không chỉ dựa vào hình thức pháp lý hoặc chứng từ.
Cập nhật cấu trúc và nhóm tài khoản bổ sung
Thông tư 99 điều chỉnh, phân tách hoặc bổ sung một số tài khoản để phản ánh rõ hơn thực tế hoạt động, đặc biệt đối với tài sản tài chính, công cụ phái sinh, doanh thu theo hợp đồng và các khoản mục tài chính khác.
Tăng cường vai trò của kế toán trưởng và quy định về kiểm soát nội bộ
Doanh nghiệp phải ban hành quy chế kế toán nội bộ, xác định rõ trách nhiệm giữa kế toán, kiểm soát viên và người phê duyệt. Thông tư 99 làm rõ vai trò của kế toán trưởng trong kiểm soát nội bộ và trách nhiệm đối với hệ thống kế toán doanh nghiệp.
Hội nhập chuẩn quốc tế (IFRS)
Thông tư 99 xây dựng nhiều khái niệm và nguyên tắc tương thích với chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), giúp doanh nghiệp thuận lợi khi lập báo cáo tài chính theo cả hai chuẩn VAS và IFRS, hoặc chuyển đổi hoàn toàn sang IFRS trong tương lai.