Rủi ro kiểm toán trong thời đại số – Khi sai sót đến từ hệ thống tự động

VCA Bích ACC

5 thg 11, 2025

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, công nghệ đã trở thành “trợ thủ đắc lực” của ngành kiểm toán. Các phần mềm kế toán, hệ thống ERP hay trí tuệ nhân tạo (AI) giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình, giảm sai sót và tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, đi cùng với sự tiện lợi ấy là những rủi ro tiềm ẩn trong kiểm toán, đặc biệt khi sai sót không còn đến từ con người, mà đến từ chính… hệ thống tự động.

1. Khi công nghệ trở thành “con dao hai lưỡi”

Các hệ thống kế toán hiện đại như SAP, Oracle, Misa, Fast… giúp tự động hóa quy trình nhập liệu, tổng hợp và lập báo cáo. Nhưng chỉ cần một lỗi nhỏ trong thiết lập công thức hoặc phân quyền truy cập, toàn bộ dữ liệu có thể bị sai lệch mà không ai nhận ra.

Kiểm toán viên vì thế không chỉ đối mặt với sai sót trong chứng từ hay số liệu, mà còn phải đánh giá độ tin cậy của hệ thống phần mềm – một nhiệm vụ hoàn toàn mới và phức tạp hơn nhiều so với kiểm toán truyền thống.

2. Các rủi ro phổ biến trong kiểm toán thời đại số

a. Rủi ro về dữ liệu

Hệ thống tự động thường liên kết nhiều nguồn dữ liệu khác nhau. Nếu việc đồng bộ không chính xác, thông tin kế toán có thể bị trùng lặp, sai lệch hoặc mất mát.

b. Rủi ro bảo mật thông tin

Việc lưu trữ trên nền tảng điện toán đám mây (Cloud) khiến doanh nghiệp đối mặt với nguy cơ rò rỉ hoặc bị xâm nhập dữ liệu – ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính bảo mật của báo cáo tài chính.

c. Rủi ro từ thuật toán

Các phần mềm AI có khả năng tự động học và dự đoán sai lệch nếu dữ liệu đầu vào không chuẩn. Một lỗi thuật toán nhỏ có thể dẫn đến hàng loạt sai sót dây chuyền trong sổ sách kế toán.

d. Rủi ro từ con người

Dù hệ thống có tự động hóa đến đâu, yếu tố con người vẫn quyết định cuối cùng. Thiếu hiểu biết về công nghệ, thao tác sai hoặc nhập nhầm thông tin vẫn có thể khiến kiểm toán viên “sập bẫy” công nghệ.

3. Làm sao để giảm thiểu rủi ro kiểm toán trong kỷ nguyên số?

Nâng cao năng lực công nghệ cho kiểm toán viên

Kiểm toán viên cần được đào tạo về công nghệ thông tin, hiểu cách vận hành và cấu trúc dữ liệu của hệ thống để phát hiện sớm bất thường.

Ứng dụng kiểm toán số (Digital Audit)

Sử dụng công cụ phân tích dữ liệu (Data Analytics), kiểm toán viên có thể rà soát hàng triệu giao dịch chỉ trong vài phút – phát hiện nhanh sai lệch mà phương pháp thủ công không thể làm được.

Tăng cường kiểm soát nội bộ và bảo mật

Doanh nghiệp cần thiết lập cơ chế phân quyền rõ ràng, sao lưu dữ liệu định kỳ và kiểm tra bảo mật để tránh rủi ro từ hacker hoặc mất dữ liệu.

Kết hợp giữa con người và công nghệ

Dù AI hỗ trợ mạnh mẽ, nhưng yếu tố “con người” vẫn là trọng tâm. Sự cẩn trọng, phân tích và đánh giá độc lập của kiểm toán viên là lớp phòng vệ cuối cùng bảo đảm tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính.

4. Kết luận

Công nghệ số mang đến cơ hội lớn cho ngành kiểm toán – giúp quy trình minh bạch và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát tốt, chính công nghệ có thể trở thành nguồn rủi ro mới. Bởi vậy, kiểm toán viên hiện đại không chỉ cần giỏi chuyên môn mà còn phải hiểu công nghệ, tư duy phân tích và thích ứng nhanh với xu hướng chuyển đổi số.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.