Kế toán – kiểm toán trong kỷ nguyên dữ liệu: Khi “biết số” không còn là lợi thế cạnh tranh

HCM KIÊN ADI

26 thg 12, 2025

Trong nhiều năm, giá trị cốt lõi của kế toán – kiểm toán nằm ở sự chính xác và tuân thủ. Người làm nghề được đánh giá cao nếu ít sai sót, hồ sơ gọn gàng và báo cáo đúng hạn. Tuy nhiên, khi hệ thống ERP, phần mềm kế toán và công cụ phân tích ngày càng phát triển, khả năng “làm đúng số” dần trở thành điều hiển nhiên, không còn là lợi thế khác biệt.

Câu hỏi đặt ra là: khi ai cũng có thể làm đúng, điều gì sẽ giúp kế toán – kiểm toán giữ được vị trí và tiếng nói của mình trong tổ chức?

1. Khi dữ liệu nhiều hơn, vai trò của con người lại dễ bị thu hẹp

Công nghệ giúp xử lý dữ liệu nhanh, giảm thao tác thủ công và hạn chế sai sót. Nhưng mặt trái là nhiều kế toán viên bị đẩy vào vai trò nhập liệu, kiểm tra máy móc, hoặc đơn thuần “xuất báo cáo theo yêu cầu”.

Nếu người làm nghề chỉ dừng ở việc vận hành hệ thống, họ rất dễ bị thay thế hoặc xem là chi phí cần tối ưu. Trong bối cảnh đó, giá trị của kế toán – kiểm toán không còn nằm ở việc tạo ra con số, mà ở khả năng hiểu và đặt câu hỏi với con số đó.

2. Giá trị mới của kế toán – kiểm toán nằm ở khả năng diễn giải và cảnh báo

Dữ liệu tự nó không tạo ra giá trị nếu không được hiểu đúng. Một biến động doanh thu, một khoản chi phí tăng bất thường hay một tỷ lệ thay đổi nhỏ có thể mang ý nghĩa rất khác tùy bối cảnh kinh doanh.

Kế toán – kiểm toán có lợi thế lớn vì là người nhìn thấy bức tranh tài chính tổng thể. Khi biết cách liên kết số liệu với hoạt động thực tế, người làm nghề có thể:

Cảnh báo sớm rủi ro
Giải thích nguyên nhân biến động
Hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định kịp thời

Lúc này, kế toán – kiểm toán không còn là “người báo cáo”, mà trở thành người cung cấp góc nhìn tài chính.

3. Tư duy dữ liệu quan trọng hơn việc biết thêm công cụ

Nhiều người lo lắng rằng mình phải học Power BI, SQL hay AI thì mới không bị tụt lại. Thực tế, công cụ chỉ là phương tiện. Thứ tạo ra khác biệt lâu dài là tư duy dữ liệu: biết dữ liệu nào quan trọng, câu hỏi nào cần đặt ra và thông tin nào thực sự có ý nghĩa với doanh nghiệp.

Một kế toán – kiểm toán có tư duy dữ liệu tốt sẽ không bị phụ thuộc hoàn toàn vào công cụ, vì họ hiểu mình đang tìm kiếm điều gì từ con số. Đây cũng là nền tảng để thích nghi với bất kỳ hệ thống hay công nghệ mới nào trong tương lai.

Kết luận

Trong kỷ nguyên dữ liệu, kế toán – kiểm toán không mất đi giá trị, nhưng vai trò chắc chắn đang thay đổi. Sự khác biệt không còn nằm ở việc bạn làm đúng bao nhiêu, mà ở việc bạn giúp người khác hiểu được điều gì từ những con số đó.

Khi chuyển từ tư duy “làm báo cáo” sang “tạo giá trị từ dữ liệu”, người làm nghề sẽ không chỉ tồn tại, mà còn trở nên cần thiết hơn trong tổ chức.