Khi kế toán trở thành “bác sĩ tài chính”: Làm sao để chẩn đoán sức khỏe doanh nghiệp qua số liệu?

VCA Bích ACC

26 thg 12, 2025

Trong doanh nghiệp, nếu giám đốc là “bộ não ra quyết định”, thì kế toán chính là “bác sĩ tài chính” – người theo dõi, chẩn đoán và cảnh báo kịp thời về tình trạng sức khỏe của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp mạnh hay yếu, khỏe hay đang “mắc bệnh”, đều có thể nhìn thấy rõ qua báo cáo tài chính và các chỉ số kế toán. Vậy kế toán phải “khám bệnh” doanh nghiệp như thế nào? Hãy cùng AGS tìm hiểu quy trình chẩn đoán sức khỏe tài chính qua số liệu – đơn giản, dễ áp dụng và cực kỳ thực tế.

1. Kiểm tra “dấu hiệu sinh tồn”: Dòng tiền

Dòng tiền là mạch máu của doanh nghiệp. Giống như nhịp tim của con người, dòng tiền phải lưu thông liên tục.

Kế toán cần kiểm tra:

Một doanh nghiệp có thể báo lãi nhưng vẫn… phá sản nếu dòng tiền âm.

Dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh
Dòng tiền vào – ra hàng tháng
Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt
Tình trạng công nợ: có bị khách hàng chiếm dụng tiền không?

👉 Nếu dòng tiền âm kéo dài, doanh nghiệp đang trong “vùng nguy hiểm”.

2. Đo “huyết áp tài chính”: Khả năng thanh toán

Doanh nghiệp có đủ khả năng trả nợ?

Các chỉ số quan trọng:

Chỉ số thanh toán cho thấy doanh nghiệp có đang “gồng mình” trả nợ hay không.

Tỷ số thanh toán hiện hành = TS ngắn hạn / Nợ ngắn hạn
Tỷ số thanh toán nhanh = (TSNH – Hàng tồn kho) / Nợ NH
Khả năng trả lãi vay

👉 Nếu tỷ số < 1: doanh nghiệp đang ở trạng thái “huyết áp thấp”, rủi ro mất khả năng thanh toán.

3. Kiểm tra “xương khớp”: Cơ cấu tài sản & hiệu quả quản lý

Doanh nghiệp có sử dụng tài sản hiệu quả không?

Kế toán cần đánh giá:

Một doanh nghiệp “khỏe mạnh” không để tài sản nằm yên một chỗ.

Hàng tồn kho có bị ứ đọng không?
Tài sản cố định có sử dụng hết công suất?
Vòng quay tài sản, vòng quay hàng tồn kho
Công nợ phải thu có bị kéo dài bất thường?

👉 Nếu tồn kho tăng cao, công nợ dài ngày → doanh nghiệp đang “thoái hóa khớp”.

4. Phân tích “chỉ số máu”: Biên lợi nhuận & hiệu quả kinh doanh

Doanh nghiệp đang lãi thật hay chỉ “lãi trên giấy”?

Những chỉ số cần theo dõi:

Kế toán phải phân tích sâu hơn các chỉ số lợi nhuận.

Biên lợi nhuận gộp
Biên lợi nhuận ròng
Chi phí bán hàng & quản lý trên doanh thu
Lợi nhuận trước thuế

👉 Nếu doanh thu tăng nhưng lợi nhuận giảm, doanh nghiệp đang chảy máu lợi nhuận.

5. Đánh giá “tim mạch dài hạn”: Cơ cấu nợ & rủi ro tài chính

Doanh nghiệp có đang vay nợ quá mức?

Kế toán cần xem:

Một doanh nghiệp khỏe cần có tỷ lệ nợ hợp lý. Nợ quá nhiều giống như “stress kéo dài” – dễ dẫn đến khủng hoảng.

Tỷ lệ nợ phải trả / Tổng tài sản
Tỷ lệ nợ vay / Vốn chủ sở hữu
Khả năng trả gốc – trả lãi

👉 Tỷ lệ nợ cao là dấu hiệu doanh nghiệp đang “tăng huyết áp tài chính”.

6. Kết luận chẩn đoán: Doanh nghiệp khỏe, yếu hay đang nguy cấp?

Sau khi phân tích toàn bộ chỉ số, kế toán có thể đưa ra kết luận:

Doanh nghiệp khỏe: dòng tiền tốt, lợi nhuận ổn định, vòng quay cao
Doanh nghiệp đang yếu: tồn kho tăng, công nợ xấu, biên lợi nhuận giảm
Doanh nghiệp nguy cơ cao: dòng tiền âm, nợ cao, mất thanh khoản

Vai trò của kế toán không chỉ ghi chép, mà còn cảnh báo sớm rủi ro – giống như bác sĩ cảnh báo bệnh nhân trước khi bệnh nặng.

7. Kế toán – “bác sĩ tài chính” thời hiện đại

Để làm tốt vai trò này, kế toán cần:

Giỏi phân tích số liệu
Hiểu mô hình kinh doanh của doanh nghiệp
Biết đọc – hiểu sâu báo cáo tài chính
Có khả năng đưa ra nhận định và cảnh báo sớm
Giao tiếp rõ ràng với ban lãnh đạo

Một kế toán giỏi không chỉ cung cấp số liệu – họ cung cấp giải pháp.

8. Kết luận

Trong doanh nghiệp, kế toán chính là người giữ vai trò “bác sĩ tài chính”, giúp doanh nghiệp phát hiện bệnh, phòng ngừa rủi ro và đưa ra phương án điều trị kịp thời.

Nếu biết phân tích đúng số liệu, kế toán có thể giúp doanh nghiệp:

➡️ Tăng lợi nhuận

➡️ Giảm lãng phí

➡️ Kiểm soát dòng tiền

➡️ Ra quyết định chính xác

Và đó chính là lý do kế toán ngày nay không chỉ là người nhập liệu – mà là chuyên gia tài chính nội bộ.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.