Các bước chuyển đổi báo cáo tài chính từ VAS sang IFRS (Phần 1)

Chuyển đổi BCTC từ VAS sang IFRS mang lại nhiều lợi ích và cơ hội cho doanh nghiệp, tuy nhiên kèm theo đó là các khó khăn, thách thức không hề nhỏ.
Đầu tiên là thách thức về nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực được đề cập ở đây không chỉ là các nhân viên của phòng kế toán mà còn bao gồm Ban lãnh đạo của doanh nghiệp.
Việc hiểu và áp dụng IFRS không phải là điều đơn giản vì tính chất phức tạp của nó, điều này xảy ra ngay cả ở các nước đã phát triển, do đó, ngoài yêu cầu cần có trình độ nhất định về tiếng Anh, các kế toán viên cũng cần có hiểu biết sâu sắc về IFRS.
Hơn nữa, IFRS là bộ tiêu chuẩn BCTC dựa trên nguyên tắc, coi trọng bản chất hơn hình thức, việc hạch toán các giao dịch yêu cầu người làm kế toán phải có các xét đoán riêng của bản thân. Điều này khác hẳn với VAS khi việc hạch toán các giao dịch đã có quy định và hướng dẫn chi tiết, cụ thể. Ví dụ, theo VAS các tài sản hữu hình chỉ cần đáp ứng tiêu chuẩn có giá trị trên 30 triệu đồng và thời gian sử dụng hữu ích trên 1 năm sẽ tự động được phân loại là tài sản cố định (TSCĐ). Các tài sản khác có giá trị thấp hơn mức 30 triệu đồng sẽ được phân loại là công cụ dụng cụ. IFRS không quy định giá trị tối thiểu của TSCĐ mà kế toán viên cần xem xét liệu tài sản đó có đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp và được sử dụng trong hơn một kỳ kinh doanh hay không. Do đó, theo IFRS, một tài sản dù có giá trị cao nhưng không đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai thì cũng không được ghi nhận là TSCĐ và ngược lại.
Thứ hai là thách thức về hệ thống công nghệ thông tin. Để có thể lập các BCTC theo IFRS, doanh nghiệp cần trang bị các hệ thống phần mềm có thể thu thập thông tin và sổ sách kế toán theo IFRS. Điều này đòi hỏi cần lựa chọn được phần mềm phù hợp. Như vậy, doanh nghiệp cũng cần bỏ ra chi phí đầu tư và đi kèm là các chi phí tư vấn tương đối lớn, nhất là nếu mua các phần mềm ERP từ các nhà cung cấp nước ngoài. Hiện nay, phần mềm kế toán online MISA AMIS đang chuẩn bị kế hoạch cung cấp tính năng chuyển đổi sang IFRS trên phần mềm để đáp ứng nhu cầu trong lộ áp dụng IFRS tại Việt Nam.
Thứ ba, trong năm đầu tiên lập BCTC theo IFRS, có thể có một số ảnh hưởng tiêu cực đến các chỉ tiêu của BCTC do có sự khác biệt lớn giữa VAS và IFRS. Ví dụ:

• Theo chuẩn mực IAS 36 – Tổn thất tài sản, doanh nghiệp phải ghi nhận ngay lập tức các khoản giảm giá trị của tài sản vào báo cáo trong kỳ. Trong khi đó, VAS không yêu cầu ghi nhận các khoản tổn thất này. Vì vậy, lợi nhuận sau thuế trên Báo cáo thu nhập toàn diện hay số dư Lợi nhuận chưa phân phối trên Báo cáo tình hình tài chính theo IFRS sẽ có chênh lệch lớn so với các báo cáo theo VAS.

• Theo IFRS 16 – Thuê tài sản, Chuẩn mực này không còn phân biệt thuê hoạt động và thuê tài chính. Trong trường hợp thuê hoạt động, doanh nghiệp cần ghi nhận quyền sử dụng tài sản và nợ thuê tài sản trên Báo cáo tình hình tài chính. Điều này sẽ gây bất lợi đến các chỉ số tài chính của doanh nghiệp như chỉ số về đòn bẩy tài chính hay tỷ lệ thanh toán lãi vay và ảnh hưởng đến điều kiện giao ước cho vay.