[BHXH] Phân biệt bảo hiểm xã hội và bảo hiểm nhân thọ

1. Bảo hiểm nhân thọ là gì ?

Khái niệm bảo hiểm nhân thọ không được định nghĩa cụ thể trong các văn bản quy phạm pháp luật, tuy nhiên, ta có thể hiểu như sau:

Bảo hiểm nhân thọ là hợp đồng giữa chủ hợp đồng bảo hiểm và công ty bảo hiểm, trong đó, trong đó công ty bảo hiểm cam kết sẽ trả cho người thụ hưởng (được chỉ định trước) một khoản tiền (lợi ích), khi cái chết của một người được bảo hiểm xảy ra (thường là người giữ hợp đồng bảo hiểm). Tùy thuộc vào hợp đồng, thanh toán cũng có thể được thực hiện khi có các sự kiện khác như bệnh nan y hoặc bệnh hiểm nghèo xảy ra. Chủ chính sách thường trả phí bảo hiểm định kỳ hoặc một lần. Các chi phí khác, chẳng hạn như chi phí tang lễ, cũng có thể được bao gồm trong các lợi ích người thụ hưởng.
Hợp đồng này phải đảm bảo các điều kiện theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản pháp luật có liên quan. Hợp đồng này được khoản 1 Điều 12 Luật kinh doanh bảo hiểm 2000 định nghĩa như sau:

Hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.
Theo đó, khi xảy ra các sự kiện rủi ro mà các bên đã thỏa thuận trước về việc được hưởng bảo hiểm hoặc đến khi bảo hiểm đáo hạn, người mua bảo hiểm hoặc người được chỉ định hưởng bảo hiểm sẽ được công ty bảo hiểm chi trả một số tiền nhất định. Số tiền này được căn cứ cụ thể vào số tiền bảo hiểm đã đóng và các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng.

2. Phân biệt bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm xã hội

2.1. Về bản chất

Bảo hiểm nhân thọ: Bảo hiểm nhân thọ là hình thức tự nguyện, khách hàng có thể lựa chọn tham gia hoặc không.
Bảo hiểm nhân thọ hỗ trợ chi trả khi người tham gia gặp phải những rủi ro liên quan đến sức khỏe để bù đắp một phần tài chính thiếu hụt khi gặp khó khăn.
Bảo hiểm xã hội là một hình thức bảo hiểm thiết yếu hiện nay. Có 2 loại hình bảo hiểm.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Là loại hình bảo hiểm dành cho công dân từ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Người tham gia sẽ tự đăng ký tham gia tại cơ quan bảo hiểm xã hội. Song khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện người tham gia chỉ nhận được các chế độ hưu trí, tử tuất.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Là loại hình bảo hiểm mà người đại diện đóng là các doanh nghiệp. Đây là bảo hiểm bắt buộc và mức đóng, mức trích tỷ lệ đóng của doanh nghiệp, người lao động theo quy định của nhà nước. Hình thức bảo hiểm này sẽ mang tới những quyền lợi cơ bản như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.

2.2. Về phạm vi bảo hiểm

Bảo hiểm nhân thọ:

Với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có tính năng gia tăng quyền lợi bảo vệ, đối tượng hưởng bảo hiểm nhân thọ có thể là bất cứ ai và do người mua bảo hiểm chỉ định trong hợp đồng bảo hiểm đã ký. Người hưởng có thể người thân hoặc thậm chí không có quan hệ huyết thống với người mua bảo hiểm nhưng lại được người này chỉ định hưởng.

Bảo hiểm xã hội

Trong khi đó, BHXH chỉ giải quyết quyền lợi đối với người tham gia. Riêng trường hợp người tham gia BHXH tử vong, các quyền lợi về chế độ tử tuất sẽ được giải quyết cho thân nhân của người này. Tuy nhiên sẽ không có sự chỉ định người hưởng bảo hiểm ở đây mà quỹ BHXH sẽ chi trả tiền chế độ cho những thân nhân đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

2.3. Thời gian đóng

Bảo hiểm nhân thọ

Thời gian đóng bảo hiểm nhân thọ linh hoạt phụ thuộc vào mỗi sản phẩm và nhu cầu cũng như khả năng kinh tế của khách hàng mà lựa chọn thời hạn đóng phí phù hợp. Thông thường thời hạn đóng là từ 10 -20 năm.

Bảo hiểm xã hội

Thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu phải đủ 20 năm mới được hưởng lương hưu.
Hầu hết các quyền lợi khác về bảo hiểm xã hội cũng bị ảnh hưởng bởi số năm đóng BHXH
Vì vậy, bảo hiểm nhân thọ có mức thời gian đóng linh hoạt hơn so với bảo hiểm xã hội. Và người tham gia có thể chủ động được khoảng thời gian đóng bảo hiểm nhân thọ phù hợp với mình. Còn bảo hiểm xã hội thì vẫn phải tham gia với khoảng thời gian đúng theo quy định để đảm bảo đủ quyền lợi.

2.4. Mức đóng

Các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ đều không có mức phí cố định mà sẽ linh hoạt theo nhu cầu và điều kiện tài chính của từng gia đình. Người mua hoàn toàn có thể linh hoạt trong việc lựa chọn mức phí, thời gian đóng phí, thời hạn hợp đồng, tạm ứng/ tạm dừng đóng phí theo khả năng tài chính. Hiện không có giới hạn đặt ra với mức phí bảo hiểm nên nếu đóng bảo hiểm nhân thọ ở mức cao thì tương ứng quyền lợi được hưởng cũng sẽ cao
Trong khi đó, mức đóng BHXH bắt buộc của người lao động là sẽ được căn cứ trên tiền lương được thỏa thuận trong hợp đồng lao động. Mỗi tháng, cả người sử dụng lao động và người lao động đều phải đóng bảo hiểm nhưng với những tỷ lệ khác nhau: Người lao động đóng 10,5% tiền lương, người sử dụng đóng 21,5% tiền lương.
Còn nếu tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia sẽ được lựa chọn mức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Tuy nhiên cả BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện đều bị giới hạn mức đóng tối thiểu và mức đóng tối đa.

2.5. Quyền lợi

Phạm vi hưởng bảo hiểm khi tham gia bảo hiểm nhân thọ phụ thuộc vào thỏa thuận của người mua và công ty bảo hiểm. Khi xảy ra các sự kiện mà hợp đồng ghi nhận, người mua hoặc người thụ hưởng sẽ được thanh toán tiền bảo hiểm.
Người mua bảo hiểm có thể tùy chọn gói bảo hiểm phù hợp với mục đích bảo vệ và khả năng tài chính của mình. Một số quyền lợi có thể kể đến như thanh toán viện phí, chi trả tiền bảo hiểm cho người tham gia nếu không may mắc bệnh hiểm nghèo,…
Còn các quyền lợi về BHXH sẽ do luật quy định. BHXH bắt buộc sẽ bao gồm các chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao đông, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất. Còn BHXH tự nguyện chỉ gồm chế độ hưu trí và tử tuất. Phải đáp ứng các điều kiện mà pháp luật quy định, người tham gia mới được cơ quan BHXH giải quyết chế độ tương ứng.

2.6. Cơ quan, tổ chức thực hiện

Bảo hiểm nhân thọ là sản phẩm của công ty kinh doanh bảo hiểm nên các chính sách, quyền lợi về bảo hiểm nhân thọ sẽ do công ty này tổ chức thực hiện. Khi xảy ra sự kiện bảo hiểm là sự kiện khách quan do các bên thuận hoặc pháp luật quy định thì công ty bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm theo các điều khoản đã được thỏa thuận trong hợp đồng.
Trong khi đó, BHXH (bao gồm cả bảo hiểm bắt buộc và bảo hiểm tự nguyện) đều do Nhà nước tổ chức và đảm bảo thực hiện. Theo đó, các chính sách, quyền lợi của người tham gia sẽ được giải quyết theo quy định tại Luật BHXH và các văn bản có liên quan.