Hạch toán tài sản thuê theo chuẩn mực IFRS và Việt Nam

AGS Thanh Tuyền ACC

20 thg 5, 2025

Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp.

Trong bài viết này công ty Kế toán AGS sẽ chia sẻ về chủ đề kế toán tài sản thuê theo IFRS và VAS. Bài viết dành cho các kế toán viên, các chủ doanh nghiệp, cá nhân đang muốn tìm hiểu về phương pháp kế toán. AGS muốn chia sẻ về chủ đề này để bạn đọc hiểu thêm về quá trình thực hiện nghiệp vụ kế toán của mình.

Cùng tìm hiểu kĩ hơn về chủ đề này qua bài viết dưới đây nhé.

1. Phân loại tài sản thuê: Quan điểm giữa IFRS và VAS

Chuẩn mực Việt Nam (VAS - Thông tư 200):
Tài sản thuê được chia thành hai loại:

Thuê tài chính: quyền sở hữu gần như chuyển giao cho bên thuê.
Thuê hoạt động: mang tính chất sử dụng tạm thời, không kèm chuyển giao quyền sở hữu.

Chuẩn mực IFRS (IFRS 16 - Leases):
Bỏ phân loại thuê hoạt động và thuê tài chính đối với bên thuê. Mọi hợp đồng thuê (trừ thuê ngắn hạn dưới 12 tháng và tài sản giá trị thấp) đều được ghi nhận là một tài sản (quyền sử dụng tài sản) và một khoản nợ thuê.

Suy luận từ đó, IFRS thể hiện quan điểm "kiểm soát quyền sử dụng" tài sản là yếu tố trọng yếu, thay vì tập trung vào quyền sở hữu.

International Financial Reporting Standards

2. Cách ghi nhận ban đầu

Theo VAS:

Thuê hoạt động: không ghi nhận tài sản, chỉ ghi nhận chi phí thuê theo kỳ.
Thuê tài chính: ghi nhận tài sản và nợ phải trả tương ứng.

Theo IFRS 16:
Dù là thuê ngắn hay dài (nếu không đủ điều kiện miễn trừ), bên thuê ghi nhận:

Quyền sử dụng tài sản (Right-of-use asset)
Nợ thuê (Lease liability), tương ứng với giá trị hiện tại của các khoản thanh toán thuê.

→ Như vậy, IFRS thể hiện rõ hơn nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp trên bảng cân đối kế toán, trong khi VAS thì chưa đầy đủ với các hợp đồng thuê hoạt động dài hạn.

3. Ghi nhận trong kỳ và phân bổ chi phí

Theo VAS:

Chi phí thuê hoạt động được phân bổ đều theo thời gian thuê, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí trong kỳ.
Thuê tài chính thì trích khấu hao tài sản và lãi vay.

Theo IFRS:

Tài sản quyền sử dụng được khấu hao như tài sản hữu hình thông thường.
Nợ thuê được phân bổ theo phương pháp lãi suất thực tế, tạo ra chi phí tài chính trong kỳ.

→ Do đó, theo IFRS, chi phí ban đầu sẽ cao hơn so với phương pháp phân bổ đều như VAS, nhưng phản ánh đầy đủ bản chất kinh tế của giao dịch.

4. Tác động đến báo cáo tài chính

Theo VAS:
Các hợp đồng thuê hoạt động dài hạn không hiển thị trên bảng cân đối kế toán. Điều này có thể làm báo cáo "đẹp" hơn nhưng không phản ánh đầy đủ nghĩa vụ tài chính dài hạn.

Theo IFRS:
Ghi nhận nợ thuê làm tăng tổng tài sản và nợ phải trả, từ đó ảnh hưởng đến các chỉ số tài chính như đòn bẩy, tỷ suất lợi nhuận trên tài sản (ROA).

→ Việc này có thể ảnh hưởng đến đánh giá tín dụng hoặc quyết định đầu tư, nhưng lại đảm bảo tính minh bạch.

5. Thực tiễn áp dụng tại Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam chưa áp dụng IFRS bắt buộc, nhưng Bộ Tài chính đã có lộ trình cho phép áp dụng tự nguyện từ năm 2022 và hướng tới bắt buộc với một số doanh nghiệp lớn sau năm 2025.
Các doanh nghiệp FDI, công ty niêm yết lớn hoặc công ty con của tập đoàn nước ngoài thường phải áp dụng IFRS để hợp nhất báo cáo tài chính.
Do đó, các kế toán viên và doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng hệ thống, quy trình, và kiến thức để chuyển đổi khi cần thiết.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.