Kế toán trách nhiệm (Responsibility Accounting) trong quản trị doanh nghiệp lớn

AGS KHONG MINH NGOC ADI

9 thg 5, 2025

Công ty Kế toán AGS Việt Nam chuyên cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế và Tư vấn quản lý doanh nghiệp. Trong bài viết này, AGS sẽ chia sẻ về chủ đề “Kế toán trách nhiệm trong quản trị doanh nghiệp lớn”. Đây là nội dung thiết thực dành cho các doanh nghiệp đang mở rộng quy mô, cũng như sinh viên và kế toán viên muốn hiểu sâu hơn về công cụ quản lý hiệu quả tài chính theo từng bộ phận.
Kế toán trách nhiệm giúp doanh nghiệp phân chia chi phí, doanh thu và hiệu suất theo từng trung tâm trách nhiệm – từ đó dễ dàng kiểm soát hoạt động, giao quyền và đánh giá hiệu quả từng đơn vị. Hãy cùng AGS tìm hiểu rõ hơn về mô hình này ngay sau đây!

1. Kế toán trách nhiệm là gì?

Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng mở rộng quy mô và phức tạp hóa hoạt động, việc kiểm soát chi phí, hiệu quả vận hành và trách nhiệm từng bộ phận trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Kế toán trách nhiệm (Responsibility Accounting) ra đời như một công cụ mạnh mẽ giúp nhà quản trị giao quyền, theo dõi và đánh giá hiệu quả hoạt động theo từng cấp quản lý, từng đơn vị chức năng trong doanh nghiệp.

Kế toán trách nhiệm là một hệ thống kế toán quản trị mà trong đó chi phí, doanh thu, và hiệu suất được phân loại và theo dõi theo các trung tâm trách nhiệm (responsibility centers). Mỗi trung tâm được quản lý bởi một người chịu trách nhiệm chính và các kết quả tài chính tại trung tâm đó phản ánh mức độ hiệu quả của người quản lý.

2. Các loại trung tâm trách nhiệm trong doanh nghiệp

Doanh nghiệp thường được chia thành nhiều trung tâm trách nhiệm tùy theo chức năng và mục tiêu. Bao gồm:

Trung tâm chi phí (Cost Center) → Chỉ kiểm soát chi phí, không tạo ra doanh thu. Ví dụ: phòng kế toán, phòng hành chính.

Trung tâm doanh thu (Revenue Center) → Chịu trách nhiệm tạo ra doanh thu nhưng không kiểm soát chi phí đầu vào. Ví dụ: phòng bán hàng.
Trung tâm lợi nhuận (Profit Center) → Chịu trách nhiệm về cả doanh thu và chi phí. Ví dụ: chi nhánh kinh doanh độc lập
Trung tâm đầu tư (Investment Center) → Quản lý cả lợi nhuận và hiệu quả sử dụng tài sản đầu tư. Ví dụ: các công ty con hoạt động độc lập trong tập đoàn.

3. Lợi ích của hệ thống kế toán trách nhiệm

Tăng cường minh bạch & trách nhiệm: Mỗi quản lý đều biết rõ họ chịu trách nhiệm với khoản mục nào.
Hỗ trợ ra quyết định tốt hơn: Dữ liệu được phân tích theo đơn vị cụ thể giúp đánh giá hiệu suất chính xác.
Khuyến khích hiệu suất & trách nhiệm cá nhân: Khi kết quả tài chính gắn liền với hiệu quả cá nhân, động lực làm việc được cải thiện.
Dễ dàng kiểm soát chi phí trong tổ chức phức tạp: Đặc biệt hữu ích với doanh nghiệp đa ngành, đa chi nhánh.

4. Thách thức khi triển khai kế toán trách nhiệm

Phân quyền không rõ ràng: Nếu quyền hạn không đi đôi với trách nhiệm, người quản lý sẽ thiếu động lực.
Thiếu hệ thống đo lường hiệu quả phù hợp: Việc đánh giá không chính xác dễ dẫn đến sai lệch trong quyết định quản trị.
Khó xác định chi phí chung (overhead): Việc phân bổ chi phí gián tiếp đôi khi gây tranh cãi giữa các bộ phận.

5. Ứng dụng thực tế trong doanh nghiệp lớn

Các tập đoàn như Unilever, Samsung hay các ngân hàng lớn thường áp dụng kế toán trách nhiệm để:
Phân tích hiệu quả từng chi nhánh hoặc đơn vị kinh doanh (profit center).
Giao chỉ tiêu KPI tài chính cụ thể đến từng giám đốc vùng.
Đo lường hiệu suất đầu tư của từng bộ phận nghiên cứu hoặc phát triển sản phẩm.

6. Kết luận

Kế toán trách nhiệm không chỉ là một công cụ kế toán đơn thuần, mà là một phần cốt lõi của hệ thống quản trị hiện đại. Đối với các doanh nghiệp lớn, việc áp dụng hiệu quả mô hình này giúp tăng tính minh bạch, tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả vận hành toàn hệ thống.
Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.