Khám phá Thuật ngữ M&A: Lợi thế thương mại (営業権), Phương pháp định giá (インカムアプローチ), Di chúc (遺言) và Tỷ suất lợi nhuận

Cẩm Nguyên ACC

9 thg 6, 2025

Để trở thành một nhà đầu tư hoặc chuyên gia trong giới tài chính, việc nắm vững các kiến thức và khái niệm chuyên ngành là điều tối quan trọng, đặc biệt khi đề cập đến các giao dịch mua bán và sáp nhập (M&A) hay kế thừa tài sản. Hôm nay, hãy cùng AGS khám phá những thuật ngữ thiết yếu, từ tài sản vô hình của doanh nghiệp, phương pháp định giá, cho đến các quy định pháp lý liên quan đến di chúc.

1. Lợi thế thương mại (営業権)

Lợi thế thương mại, hay trước đây thường được gọi là "quyền kinh doanh", là giá trị của những tài sản vô hình mà một doanh nghiệp sở hữu. Điều này bao gồm sự tín nhiệm của khách hàng, uy tín thương hiệu, năng lực kỹ thuật, mối quan hệ với đối tác và vị trí kinh doanh thuận lợi. Khác với tiền mặt, bất động sản hay hàng tồn kho, lợi thế thương mại là những thứ không thể nhìn thấy bằng mắt thường nhưng lại đóng góp đáng kể vào sức mạnh thương hiệu và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Trong các giao dịch mua bán, sáp nhập hoặc kế thừa kinh doanh (M&A), lợi thế thương mại được chuyển nhượng và có thể được ghi nhận là một tài sản cố định vô hình trên bảng cân đối kế toán. Gần đây, thuật ngữ "lợi thế thương mại" được dùng để chỉ phần chênh lệch giữa giá giao dịch M&A và giá trị tài sản hữu hình của doanh nghiệp được mua lại.

2. Phương pháp tiếp cận thu nhập (インカムアプローチ)

Phương pháp tiếp cận thu nhập là một trong những cách phổ biến để đánh giá giá trị doanh nghiệp trong M&A. Phương pháp này tập trung vào việc dự báo lợi nhuận hoặc dòng tiền trong tương lai của doanh nghiệp mục tiêu. Có hai phương pháp chính trong cách tiếp cận này:

Phương pháp dòng tiền chiết khấu (DCF - Discounted Cash Flow): Tính toán giá trị dựa trên dòng tiền dự kiến trong tương lai.
Phương pháp chiết khấu cổ tức (DDM - Dividend Discount Model): Tính toán giá trị dựa trên số tiền cổ tức dự kiến sẽ được chi trả trong tương lai.

Phương pháp tiếp cận thu nhập thường được coi là phương pháp định giá hướng tới tương lai, vì nó bao gồm cả hiệu quả hoạt động và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nó cũng dễ tạo ra kết quả mang tính chủ quan do phụ thuộc vào các giả định trong tương lai, vì vậy cần phải kết hợp với các phương pháp định giá khác để có cái nhìn toàn diện hơn.

3. Tỷ suất bội số lợi nhuận (アーニング・マルチブル・レシオ)

Tỷ suất bội số lợi nhuận là một chỉ số thể hiện xu hướng giá trị thị trường của các giao dịch M&A trong cùng một lĩnh vực. Chỉ số này thường được sử dụng để so sánh giá trị giữa các doanh nghiệp trong ngành.

Khi thực hiện M&A trong cùng lĩnh vực, các bên thường xem xét lịch sử các giao dịch tương tự. Sau khi xác định lợi nhuận sau thuế của công ty được mua lại (bên bán) và giá giao dịch, tỷ suất bội số lợi nhuận sẽ được tính toán. Điều này giúp đánh giá xem mức giá giao dịch hiện tại có phù hợp với thị trường hay không, đặc biệt khi xem xét các giao dịch M&A giữa những doanh nghiệp hoạt động trong cùng ngành.

4. Di chúc (遺言)

Di chúc là văn bản hoặc lời nói thể hiện ý nguyện của người đã khuất về việc phân chia tài sản và các vấn đề liên quan sau khi họ qua đời. Mặc dù thường được đọc là "yui-gon", nhưng trong các văn bản pháp luật, từ này được đọc là "i-gon".

Có ba loại di chúc chính:

Di chúc viết tay (自筆証書遺言): Do chính người lập di chúc tự viết và ký.
Di chúc công chứng (公正証書遺言): Được lập tại phòng công chứng với sự chứng kiến của công chứng viên.
Di chúc công chứng bí mật (秘密証書遺言): Được lập tại phòng công chứng nhưng nội dung được giữ bí mật.

Trong bối cảnh kế thừa kinh doanh, đặc biệt là trong các giao dịch M&A liên quan đến chuyển giao doanh nghiệp, di chúc công chứng thường được ưu tiên sử dụng. Điều này là do di chúc công chứng đảm bảo tính pháp lý và giảm thiểu rủi ro về việc di chúc không phù hợp với các nguyên tắc quy định, giúp quá trình chuyển giao diễn ra suôn sẻ và minh bạch hơn.