Khác biệt cơ bản giữa kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập

ACC - Thủy Tiên - Intern

22 thg 7, 2025

Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp.

Trong bài viết này công ty AGS sẽ chia sẻ về chủ đề khác biệt giữa kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập. Bài viết dành cho các kiểm toán viên và tất cả những người yêu thích công việc kiểm toán.

Mặc dù đều nhằm mục tiêu nâng cao tính minh bạch và hiệu quả hoạt động của tổ chức, nhưng kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập có nhiều khác biệt về bản chất, mục tiêu, phạm vi, đối tượng và cách thức thực hiện. Việc hiểu rõ sự khác nhau giữa hai loại hình kiểm toán này là cần thiết để doanh nghiệp có thể vận dụng hiệu quả trong quản trị và quá trình điều hành. Vậy thì cùng tìm hiểu khác biệt này trong bài viết dưới đây với mình nhé!

Theo định nghĩa mới nhất của Viện Kiểm toán nội bộ toàn cầu (IIA) năm 2024, kiểm toán nội bộ là hoạt động đảm bảo và tư vấn mang tính độc lập và khách quan, nhằm gia tăng giá trị và cải thiện hoạt động của tổ chức. Kiểm toán nội bộ hỗ trợ tổ chức đạt được các mục tiêu của mình thông qua việc áp dụng một phương pháp có hệ thống và nguyên tắc, để đánh giá và nâng cao hiệu quả của quy trình quản lý rủi ro, kiểm soát và quản trị công ty.

Trong khi đó, kiểm toán độc lập là việc kiểm toán viên hành nghề hoặc doanh nghiệp kiểm toán tiến hành kiểm tra và đưa ra ý kiến độc lập về báo cáo tài chính và các công việc kiểm toán khác theo hợp đồng kiểm toán. Đây là hoạt động nhằm xác nhận tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính do tổ chức lập.

1. Đối tượng và bộ phận được kiểm toán

Kiểm toán nội bộ có phạm vi rất rộng, bao phủ toàn bộ hoạt động của tổ chức, từ cấp độ quản trị, điều hành đến vận hành. Điều này có nghĩa là kiểm toán nội bộ có thể thực hiện kiểm tra tại tất cả các phòng ban, chức năng và bộ phận trong tổ chức – không chỉ giới hạn ở tài chính hay kế toán.

Ngược lại, kiểm toán độc lập tập trung chủ yếu vào việc kiểm tra báo cáo tài chính do tổ chức lập. Cụ thể, các tài liệu được kiểm toán bao gồm: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính. Do đó, hoạt động kiểm toán độc lập thường tập trung nhiều ở bộ phận kế toán và tài chính.

2. Tần suất thực hiện và tính bắt buộc

Về tần suất và tính bắt buộc, kiểm toán nội bộ có thể được thực hiện thường xuyên hoặc theo kế hoạch kiểm toán hàng năm, tùy thuộc vào quy định nội bộ của tổ chức và đặc điểm ngành nghề. Không phải tổ chức nào cũng bắt buộc phải có kiểm toán nội bộ, điều này phụ thuộc vào loại hình doanh nghiệp hoặc yêu cầu pháp luật, đặc biệt trong các lĩnh vực có rủi ro cao hoặc yêu cầu quản trị nghiêm ngặt.

Trong khi đó, kiểm toán độc lập là bắt buộc đối với các công ty niêm yết hoặc theo quy định pháp luật áp dụng cho từng loại hình doanh nghiệp. Hoạt động kiểm toán độc lập thường được thực hiện định kỳ hàng năm hoặc theo các yêu cầu cụ thể từ nhà đầu tư, cơ quan quản lý,...

3. Đối tượng tiếp nhận kết quả kiểm toán

Về đối tượng tiếp nhận thông tin, kiểm toán nội bộ chỉ phục vụ cho bên trong tổ chức, bao gồm: Ban lãnh đạo, Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên và các cấp quản lý khác nhằm hỗ trợ ra quyết định quản trị và cải tiến hoạt động.
Trái lại, kiểm toán độc lập hướng tới cả đối tượng bên trong và bên ngoài tổ chức. Ngoài ban lãnh đạo và HĐQT, báo cáo kiểm toán độc lập còn được sử dụng bởi các nhà đầu tư, cổ đông, tổ chức tín dụng, cơ quan thuế và các bên liên quan khác có nhu cầu đánh giá tính trung thực của báo cáo tài chính.