Kế toán xanh là gì? Lợi ích kế toán xanh trong xu thế phát triển bền vững

Các nghiên cứu và thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp trên thế giới cho thấy, một số lợi ích của kế toán xanh đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cụ thể:

2.1 Giúp cung cấp thông tin cụ thể

Kế toán xanh mang lại cho doanh nghiệp nguồn thông tin chi tiết về lợi nhuận, doanh thu và chi phí liên quan đến môi trường. Nhờ đó, nhà quản trị có cơ sở vững chắc để đưa ra các quyết định sản xuất – kinh doanh phù hợp và hiệu quả hơn.

2.2 Nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh

Việc áp dụng kế toán xanh không chỉ nâng cao tính minh bạch trong báo cáo mà còn giúp doanh nghiệp cải thiện hình ảnh với khách hàng, cổ đông, ngân hàng và các bên liên quan. Đáp ứng được các tiêu chuẩn môi trường quốc tế sẽ tạo lợi thế thương mại, giúp doanh nghiệp gia tăng uy tín và xây dựng thương hiệu “xanh” trong cộng đồng.

2.3 Giảm giá thành sản xuất

Khi thực hiện kế toán xanh một cách hiệu quả, doanh nghiệp có thể giảm thiểu sự lãng phí nguyên vật liệu, năng lượng và nhân công. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh nhờ giá thành sản phẩm thấp hơn.

2.4 Hỗ trợ nhà quản trị ra quyết định

Thông tin do kế toán xanh cung cấp giúp nhà quản trị dễ dàng lựa chọn các giải pháp tối ưu như giảm chi phí sản xuất, cải tiến công nghệ, đầu tư thiết bị hiện đại để tạo ra sản phẩm sạch hơn, chất lượng hơn. Kết quả là doanh nghiệp có thể hạ giá thành, tăng lợi nhuận và hạn chế rủi ro pháp lý.

2.5 Cải tiến hệ thống hạch toán

Kế toán xanh cũng góp phần nâng cấp hệ thống kế toán hiện tại bằng cách tổ chức lại thông tin một cách khoa học hơn, đồng thời gắn kết chặt chẽ luồng dữ liệu từ các bộ phận trong doanh nghiệp. Nhờ vậy, quy trình hạch toán trở nên hiệu quả và đồng bộ hơn.

2.6 Dự báo tác động của môi trường

Một trong những lợi ích quan trọng khác là khả năng dự báo các tác động môi trường có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Điều này giúp doanh nghiệp cũng như nhà hoạch định chính sách chủ động đưa ra biện pháp đối phó, giảm thiểu rủi ro về môi trường và sức khỏe cộng đồng, đồng thời nâng cao hiệu quả trong quản trị tài chính – kế toán môi trường.

2.7 Cung cấp thông tin quan trọng cho phát triển bền vững

Kế toán xanh cung cấp dữ liệu quan trọng về chi phí và doanh thu gắn liền với môi trường, giúp doanh nghiệp và các dự án kinh tế đưa ra quyết định đúng đắn. Ngoài ra, nó còn khuyến khích sử dụng tài nguyên hiệu quả, giảm thiểu chất thải, ô nhiễm và thay đổi hành vi ứng xử với môi trường theo hướng bền vững hơn.

3. Một số khó khăn khi vận dụng kế toán xanh

Trong hoạt động sản xuất – kinh doanh, nhiều doanh nghiệp vô tình hoặc trực tiếp tạo ra lượng chất thải gây hại cho môi trường. Trong bối cảnh Việt Nam đang theo đuổi chiến lược phát triển kinh tế nhanh, bền vững và gắn với bảo vệ môi trường, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định pháp lý nhằm hạn chế khai thác tài nguyên quá mức, giảm thiểu các hành vi hủy hoại và ô nhiễm môi trường.
Tuy vậy, việc triển khai kế toán xanh tại Việt Nam hiện nay vẫn còn không ít thách thức:

3.1. Tâm lý e ngại từ doanh nghiệp:

Nhiều doanh nghiệp vẫn có xu hướng tránh né việc áp dụng kế toán xanh do lo ngại phát sinh thêm chi phí cho xử lý môi trường, bảo vệ tài nguyên hoặc tuân thủ các quy định pháp lý.

3.2. Thiếu ghi nhận chi phí môi trường

Trong hệ thống tài khoản kế toán hiện hành, các chi phí quan trọng như chi phí sửa chữa, đền bù, khắc phục sự cố hay xử lý ô nhiễm môi trường chưa được phản ánh rõ ràng, gây khó khăn cho việc minh bạch báo cáo tài chính.

3.3. Khung pháp lý và chuẩn mực kế toán còn hạn chế

Các quy định hiện tại về tài chính, kế toán và hợp đồng kinh doanh chưa cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến chi phí môi trường, khiến quá trình ra quyết định và lập báo cáo tài chính chưa thật sự hiệu quả.

3.4. Thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao

Kế toán xanh đòi hỏi đội ngũ nhân sự có chuyên môn sâu cả về kế toán lẫn lĩnh vực môi trường. Tuy nhiên, hiện nay nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu này còn khá khan hiếm, dẫn đến việc triển khai thực tế gặp nhiều trở ngại.
Những khó khăn trên cho thấy, để kế toán xanh thực sự đi vào đời sống doanh nghiệp, cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ chính sách, hệ thống chuẩn mực và công tác đào tạo nhân lực chuyên môn.

4. Nâng cao hiệu quả của kế toán xanh với việc phát triển bền vững

Trong thời gian tới, để thúc đẩy việc vận dụng kế toán xanh và gắn liền với mục tiêu phát triển bền vững, cần chú trọng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Về phía cơ quan quản lý:
Các cơ quan chức năng cần nhận thức rõ rằng, đối với những quốc gia mà yếu tố đầu vào của nền kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào tài nguyên thiên nhiên, việc áp dụng kế toán xanh mang tính bắt buộc và cần một lộ trình hợp lý, lâu dài. Song song với đó, Nhà nước nên tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, ban hành chuẩn mực và hướng dẫn cụ thể để doanh nghiệp dễ dàng triển khai.
Về phía doanh nghiệp:
- Doanh nghiệp cần thay đổi nhận thức, coi kế toán xanh là một phần trong chiến lược phát triển, thay vì chỉ xem đó là chi phí phát sinh.

- Ban lãnh đạo phải nắm rõ và cập nhật thường xuyên thông tin liên quan đến chi phí môi trường trong các hợp đồng, dự án đầu tư, nhằm đưa ra quyết định kinh doanh vừa mang lại lợi nhuận, vừa tránh rủi ro xử phạt do vi phạm quy định môi trường.
- Cần chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ kế toán. Do kế toán xanh chưa phổ biến rộng rãi tại Việt Nam, doanh nghiệp nên ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho nhân viên kế toán, đồng thời xây dựng bộ phận chuyên trách hoặc phòng kế toán có kinh nghiệm trong lĩnh vực này.
Việc kết hợp nỗ lực từ cả Nhà nước và doanh nghiệp sẽ góp phần đưa kế toán xanh trở thành công cụ quản trị hiệu quả, vừa nâng cao hiệu quả kinh doanh, vừa gắn liền với trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường.