Làm Freelancer – Đóng thuế TNCN thế nào?

Ngày nay, làm freelancer – tức cá nhân tự do nhận dự án, không ràng buộc hợp đồng lao động dài hạn – càng phổ biến. Nhưng đi kèm với sự tự do đó là trách nhiệm: đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) khi có thu nhập phát sinh. Nhiều freelancer còn băn khoăn: “Có phải đóng thuế không?”, “Nếu đóng thì đóng thế nào?”, “Mức đóng là bao nhiêu?”. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cách đóng thuế TNCN cho freelancer ở Việt Nam – từ khi nào phải đóng, mức thuế, cách khai và nộp.

Freelancer ở đây là cá nhân cư trú tại Việt Nam (hoặc không cư trú nhưng có thu nhập tại VN), làm việc tự do – ký hợp đồng dịch vụ, nhận thù lao, hoa hồng, hoặc làm việc trên nền tảng số… và không ký hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên với tổ chức trả thu nhập. 

Theo quy định: nếu bạn nhận thu nhập mà mỗi lần chi trả từ 2.000.000 đồng trở lên, thì tổ chức/cá nhân trả thu nhập phải khấu trừ thuế 10% tại nguồn đối với cá nhân cư trú. 

Cá nhân không cư trú thì thuế suất có thể là 20% hoặc theo quy định tương ứng. 

► Kết luận nhanh: Nếu bạn làm freelancer và có thu nhập từ 2 triệu/lần hoặc nhiều lần trong năm – bạn cần quan tâm đến đóng thuế.

Với thu nhập từ cá nhân cư trú không ký hợp đồng lao động: mỗi lần chi trả từ 2 triệu đồng trở lên → khấu trừ ngay 10% thuế TNCN trước khi trả. 

Tổng thu nhập cả năm sau khi trừ các khoản giảm trừ (giảm trừ bản thân, người phụ thuộc, đóng bảo hiểm…) nếu vượt ngưỡng thuế thì bạn phải tự quyết toán thuế cuối năm theo biểu thuế lũy tiến từng phần. 

Với cá nhân không cư trú hoặc nhận thu nhập từ nước ngoài: thuế suất cao hơn (ví dụ 20%) và kê khai khác. 

Có 2 hình thức chính: kê khai trực tiếp hoặc online.

- Khai trực tiếp: Bạn chuẩn bị hồ sơ (tờ khai mẫu, chứng từ…) đến cơ quan thuế nơi cư trú để nộp. 

- Khai online: Truy cập cổng điện tử của Tổng cục Thuế (ví dụ: canhan.gdt.gov.vn) → đăng nhập/đăng ký tài khoản → chọn mục “Quyết toán thuế” → điền tờ khai mẫu số 02/QTT-TNCN (theo quy định) → nộp online.

► Lưu ý: Nếu bạn chỉ có nguồn thu nhập duy nhất (ví dụ một công việc freelancer trong năm) và ước tính thu nhập chịu thuế sau giảm trừ chưa tới mức phải đóng – bạn có thể làm cam kết mẫu 08/CK-TNCN gửi bên chi trả để tạm thời không bị khấu trừ thuế. 

Đăng ký mã số thuế cá nhân ngay khi bạn bắt đầu nhận thù lao lớn hoặc nhiều lần chi trả.

Lưu tất cả hợp đồng dịch vụ, hóa đơn, biên bản giao nhận – vì sẽ cần khi kê khai.

Theo dõi mỗi lần chi trả: nếu lần nào ≥ 2 triệu đồng thì bên chi trả phải khấu trừ 10%. Nếu bạn nhận toàn bộ tiền thì bạn cần tự xét xem có nằm trong diện phải kê khai hay không.

Vào cuối năm, tổng hợp thu nhập của năm để xem bạn có phải quyết toán hay không – nếu nhiều nguồn thu hoặc vượt ngưỡng, cần quyết toán thuế.

Nhờ tư vấn kế toán/thuế nếu bạn nhận thu nhập từ nước ngoài, từ nhiều nguồn, hoặc chưa rõ mình cư trú hay không – vì quy định khác nhau.

Bị khấu trừ thuế sai mức (ví dụ không khấu trừ khi phải khấu) → có thể bị xử phạt.

Thu nhập nhiều nguồn nhưng không kê khai → bị truy thu thuế hoặc bị phạt.

Không lưu giữ hồ sơ chứng từ → khi bị kiểm tra sẽ khó giải trình.

Nhầm diện cá nhân cư trú/không cư trú → áp thuế suất sai.