So sánh, phân biệt: Thuế trực thu và Thuế gián thu

Công ty Kế toán - Kiểm toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán - Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, Chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp. Trong bài viết này Công ty AGS sẽ chia sẽ đến mọi người về chủ đề "So sánh, phân biệt giữ thuế trực thu và thuế gián thu" bài viết sẽ cung cấp những thông tin cần thiết cho người làm Kế toán - Kiểm toán hay các cá nhân có nhu cầu quan tâm một cách khái quát và bổ sung thêm kiến thức về 2 hình thức này.

I. Thế nào là thuế trực thu ?

1. Thuế trực thu là gì ?

Thuế trực thu là loại thuế được áp dụng trực tiếp trên thu nhập hoặc tài sản của người nộp thuế.

2. Các loại thuế trực thu

Ở Việt Nam có 2 loại thuế trực thu phổ biến nhất là thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN).

2.1. Thuế thu nhập cá nhân

Thuế TNCN là loại thuế áp dụng cho thu nhập mà cá nhân thu được từ tiền lương, tiền công hoặc các nguồn thu nhập khác theo quy định của pháp luật về thuế TNCN.
Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân được Quốc hội ban hành ngày 21/11/2007, thu nhập chịu thuế TNCN bao gồm các loại thu nhập sau đây:

Thu nhập từ việc trúng thưởng;
Thu nhập từ việc đầu tư vốn/chuyển nhượng vốn;
Thu nhập đến từ hoạt động kinh doanh, cho thuê tài sản;
Thu nhập từ việc nhận thừa kế, nhận quà tặng (chứng khoán, phần vốn);
Thu nhập từ bản quyền như: chuyển giao công nghệ, nhượng quyền thương mại;
Thu nhập từ tiền lương, tiền công hoặc các khoản thu nhập khác có tính chất tương tự tiền lương, tiền công.

2.2. Thuế thu nhập doanh nghiệp

Thuế TNDN là loại thuế áp dụng cho phần thu nhập chịu thuế mà doanh nghiệp, tổ chức kinh tế thu được từ các hoạt động kinh doanh, sản xuất và các nguồn thu nhập khác theo quy định của pháp luật về thuế TNDN.
Căn cứ Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi năm 2013 và bổ sung điều lệ vào năm 2014, thu nhập chịu thuế TNDN bao gồm:

Thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh, sản xuất hàng hóa dịch vụ;
Những khoản thu nhập khác như:

Thu từ tiền lãi, tiền cho vay, trao đổi ngoại tệ;
Các khoản thu từ nợ khó đòi đã xóa nay đòi được;
Các khoản thu từ nợ phải trả không xác định được chủ;
Thu từ chuyển nhượng vốn hoặc chuyển nhượng quyền góp vốn;
Thu từ chuyển nhượng, cho thuê, thanh lý tài sản (gồm các loại giấy tờ có giá);
Thu từ quyền sử dụng tài sản, quyền sở hữu tài sản, kể cả thu nhập từ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật;
Thu từ chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng dự án đầu tư hoặc quyền tham gia dự án đầu tư, khoản thu từ chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản;
Các khoản thu nhập từ kinh doanh của các năm trước bị bỏ sót và các khoản thu nhập khác.

II. Thế nào là thuế gián thu ?

1. Thuế gián thu là gì ?

Thuế gián thu là loại thuế không áp dụng trực tiếp vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà được tính một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ.

2. Phân loại thuế gián thu

Ở Việt Nam các loại thuế gián thu phổ biến gồm: thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường và thuế tài nguyên.

2.1. Thuế giá trị gia tăng

Thuế GTGT là loại thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, vận chuyển;
Đối tượng chịu thuế GTGT là người tiêu dùng cuối cùng nhưng người thực hiện nghĩa vụ nộp thuế gồm: người sản xuất, kinh doanh sản phẩm hàng hóa, dịch vụ.

2.2. Thuế xuất nhập khẩu

Thuế nhập khẩu là thuế của một đất nước đánh vào hàng hóa có nguồn gốc từ nước ngoài được nhập khẩu vào nước đó trong khâu nhập khẩu nhằm bảo hộ thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm sản xuất trong nước và bổ sung các khoản thu cho ngân sách nhà nước.
Thuế xuất khẩu là khoản thuế được áp dụng trên giá trị hàng hóa xuất khẩu từ thị trường trong nước ra nước ngoài hoặc vào khu phi thuế quan.
Thuế suất hàng nhập khẩu được quy định trong từng nhóm mặt hàng tại Biểu thuế xuất khẩu theo Danh mục nhóm hàng hóa chịu thuế và khung thuế suất thuế xuất khẩu đối với từng nhóm mặt hàng chịu thuế

2.3. Thuế tiêu thụ đặc biệt

Thuế tiêu thụ đặc biệt là loại thuế gián thu, áp dụng cho các loại hàng hóa, dịch vụ có tính chất xa xỉ nhằm điều tiết quá trình sản xuất, nhập khẩu và tiêu dùng trong xã hội.
Mục đích chính là làm tăng nguồn thu ngân sách cho nhà nước và củng cố quản lý sản xuất kinh doanh cho những hàng hóa, dịch vụ chịu thuế.
Các mặt hàng phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được quy định tại Khoản 1 Điều 2 Luật Tiêu thụ đặc biệt 2018 bao gồm:

Nhóm bài lá;
Nhóm rượu, bia;
Nhóm xăng các loại;
Nhóm điều hòa có dung tích dưới 90.000 BTU;
Nhóm xe mô tô 2 bánh, 3 bánh có dung tích lớn hơn 125cm3;
Nhóm tàu bay, du thuyền được sử dụng dưới dạng dân dụng;
Nhóm xe ô tô dưới 24 chỗ, có thiết kế vách ngăn giữa hành khách và hàng hóa;
Nhóm các loại hàng mã, vàng mã, không bao gồm đồ chơi trẻ em, đồ dạy học cho trẻ;
Nhóm thuốc lá điếu, xì gà, các sản phẩm được được làm từ cây thuốc lá dùng để hút, nhai, ngậm.

2.4. Thuế bảo vệ môi trường

Thuế bảo vệ môi trường là loại thuế được tính khi người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm có ảnh hưởng đến môi trường như: xăng, dầu, than đá, các dung dịch khử trùng, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và các loại thuốc bảo quản lâm sản…

2.5. Thuế tài nguyên

Thuế tài nguyên là loại thuế mà tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác tài nguyên cần phải đăng ký nghĩa vụ khai thuế và nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế tài nguyên. Trong đó, các loại tài nguyên khi khai thác cần thực hiện đóng thuế tài nguyên bao gồm:

Nhóm các loại dầu thô, khí tự nhiên, khí than;
Nhóm khoáng sản kim loại hoặc không kim loại;
Nhóm các loại động vật, thực vật và hải sản tự nhiên.

III. Phân biệt thuế trực thu và gián thu

1. Đối tượng chịu thuế

Thuế trực thu đối tượng chịu thuế chính là người nộp thuế.
Thuế gián thu đối tượng chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng. Đối tượng nộp thuế là cá nhân, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.

2. Đặc điểm

Thuế trực thu là loại thuế được tính dựa trên thu nhập và tài sản của người nộp thuế.
Thuế gián thu là một yếu tố cấu thành lên giá cả của hàng hóa, dịch vụ.

3. Ưu điểm

Thuế trực thu được thiết lập dựa trên nguyên tắc “nhiều thu nhập - nhiều thuế” giúp đảm bảo tính công bằng và chia đều nghĩa vụ thuế giữa các cá nhân và doanh nghiệp có thu nhập khác nhau.
Thuế gián thu, việc áp dụng mức thuế đồng nhất cho 1 loại sản phẩm hoặc dịch vụ, không làm gia tăng sự phức tạp trong hệ thống quản lý của cơ quan thuế. Góp phần tạo nguồn thu lớn, ổn định và thường xuyên cho ngân sách nhà nước, đồng thời hỗ trợ kiểm soát tỷ lệ lạm phát của nền kinh tế và kích thích tăng trưởng kinh tế.

4. Hạn chế

Thuế trực thu tạo ra sự phức tạp trong công tác quản lý của cơ quan thuế, vì đây là loại thuế có nguy cơ cao về sự trốn thuế khi người nộp thuế cố gắng khai báo mức thu nhập tối thiểu để giảm mức thuế phải nộp.
Thuế gián thu, việc đảm bảo công bằng trong thuế gián thu là rất khó khăn vì người nộp thuế dù có thu nhập thấp hay thu nhập cao đều phải nộp thuế gián thu với tỷ lệ như nhau. Thuế gián thu thường được tính vào giá của sản phẩm, điều này gián tiếp điều tiết giá cả của hàng hóa trên thị trường, ảnh hưởng đến người tiêu dùng.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết này. Hi vọng bạn sẽ có những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi đễ có thêm những thông tin bổ ích khác và cơ hội việc làm tại AGS nữa nhé.