Công ty TNHH Kế toán - Kiểm toán AGS nằm trong hàng đầu những đơn vị chuyên
cung cấp các dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, và tư vấn thuế tài chính. Cùng với
chất lượng dịch vụ tốt và uy tín, Công ty đã có nhiều kinh nghiệm trong ngành
nghề, để phục vụ công việc thì các kiến thức liên quan đến ngành nghề là điều
vô cùng cần thiết cho mỗi cá nhân trong tập thể. Hôm nay Công ty AGS sẽ giới
thiệu đến các bạn nét văn hóa Hát Xẩm vô cùng nổi tiếng trong lịch sử dân tộc
Việt Nam, một trong những di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam được lưu truyền
và bảo tồn qua nhiều thế hệ dân tộc, nay chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu những
giá trị cốt lõi và vẻ đẹp của di sản văn hóa của Việt Nam.
Hát xẩm là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của vùng đồng bằng sông
Hồng, được biết đến với những giai điệu đặc biệt và lời ca tình cảm, sâu lắng.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ về nguồn gốc và đặc điểm của hình thức
nghệ thuật này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về hát xẩm - một
nét văn hóa đặc sắc của Việt Nam.
Bạn có biết rằng ở Việt Nam, ngoài những dòng nhạc phổ biến như nhạc pop, nhạc
trẻ, nhạc cổ điển... còn có một dòng nhạc truyền thống rất đặc biệt, đó chính
là hát xẩm. Những giai điệu của hát xẩm vừa trầm buồn, vừa lạc quan tạo nên
một sự kết hợp hoàn hảo giữa giọng hát và đàn nhị, đàn đáy cùng những câu
chuyện thú vị về cuộc sống và tình yêu. Nhưng hát xẩm là gì và có nguồn gốc từ
đâu, hãy cùng tìm hiểu những đặc điểm nghệ thuật của hát xẩm trong bài viết
sau đây.
Hát xẩm là gì
Hát xẩm là một loại hình nghệ thuật truyền thống của dân gian Việt Nam, được
biểu diễn thông qua việc hát những bài thơ đối, song thất lục bát, với giai
điệu đặc trưng và độc đáo. Nghệ thuật hát xẩm thường được trình diễn trên
đường phố hoặc trong các sự kiện văn hóa, hội chợ, lễ hội truyền thống. Hát
Xẩm là một loại hình nghệ thuật cổ truyền của Việt Nam đã tồn tại từ rất lâu
và đã được UNESCO công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia cần được
bảo tồn.
Nghệ thuật hát xẩm
Nghệ thuật hát xẩm có nguồn gốc từ vùng đất cổ Linh Nam - tức là khu vực Bắc
Bộ Việt Nam ngày nay, và đã phát triển mạnh từ thế kỷ 16. Nó thường được biểu
diễn bởi các nghệ sĩ xẩm, một nhóm người giàu kinh nghiệm và có trình độ cao
trong việc trình diễn và sáng tác xẩm.
Hát Xẩm là một dòng nhạc dân tộc phổ biến ở đồng bằng Bắc Bộ và trung du miền
núi phía Bắc. Ban đầu, hát xẩm là một hình thức kiếm sống của những người
nghèo tại các chợ, đường phố và nơi đông người qua lại, với những người biểu
diễn được gọi là "xẩm".
Theo quan niệm dân gian, hát Xẩm thường được thực hiện bởi những nghệ sĩ khiếm
thị nghèo khổ, phải lang thang khắp nơi, không có nhà cửa, chỉ sử dụng cây đàn
và giọng hát của mình để kiếm sống. Hát Xẩm đã được UNESCO công nhận là di sản
văn hoá phi vật thể quốc gia cần được bảo tồn.
Nguồn gốc của hát xẩm
Truyền thuyết kể rằng trong thời đại của vua Trần Thánh Tông, có hai người con
trai là Trần Quốc Toán và Trần Quốc Đĩnh. Trần Quốc Toán muốn tranh giành
quyền lực, nên đã hại Trần Quốc Đĩnh khiến ông ta bị mù loà và bỏ lại trong
rừng sâu. Vì đau buồn, ông ta chỉ biết khóc than đến khi gặp được một bụt
trong giấc mơ, hướng dẫn cách làm cây đàn từ dây thừng và que nửa. Khi tỉnh
dậy, ông ta làm theo và thật kỳ diệu, cây đàn đó có thể phát ra âm thanh thần
kỳ, khiến chim muông mang đến hoa quả cho ông ta ăn. Về sau, Trần Quốc Đĩnh đi
dạy đàn cho những người nghèo, người khiếm thị, dù ông được cha đưa về cung
nhưng vẫn không quên truyền dạy lại cho người đời.
Ông cũng được coi là ông tổ của nghề hát Xẩm. Tuy nhiên, đây chỉ là một câu
chuyện hư cấu, bởi theo các sử sách ghi chép, không có hai hoàng tử tên như
vậy. Theo các tài liệu nghiên cứu, hát Xẩm ra đời vào khoảng thế kỷ 14-15 (tức
là những năm 1500-1600), ban đầu được gọi là hát rong, hát dạo của người nghèo
và người mù.
Đặc điểm của hát xẩm
- Những hình ảnh của người dân nghèo khổ, người khiếm thị ôm cây đàn hát Xẩm để kiếm sống đã trở thành biểu tượng đặc trưng cho loại hình nghệ thuật này.
- Nội dung của các bài Xẩm thường phản ánh chân thực cuộc sống và xã hội trong từng thời kỳ cụ thể.
- Để biểu diễn một bài Xẩm, nghệ nhân phải thành thạo việc chơi nhạc cụ, hát và chơi nhạc phải hài hòa với nhau, tạo nên một sự hoà quyện đẹp mắt.
- Hát Xẩm yêu cầu kỹ năng biểu đạt cảm xúc cao, nghệ nhân phải thể hiện được tâm trạng, tình cảm của nhân vật qua từng câu ca và tiếng hát, cách chơi nhạc cụ.
- Xẩm thường có yếu tố thơ ca và nhiều bài Xẩm được diễn ca như thơ của các nhà thơ nổi tiếng như Nguyễn Khuyến, Tản Đà, Nguyễn Bính.
- Nghệ thuật hát Xẩm được coi là trung ca tức là một loại hình âm nhạc về trung hiếu lễ nghĩa.
Các làn điệu trong nghệ thuật hát Xẩm
- Làn điệu Xẩm chợ: Là một trong những điệu Xẩm được biểu diễn ở những góc chợ với giai điệu ngắn gọn, giản dị, có chút hóm hỉnh để thu hút nhiều người nghe.
- Làn điệu Thập ân: Được gọi là Xẩm thập ân, thể hiện chữ Hiếu trong xã hội. Nói về việc ghi nhớ 10 điều khắc ghi công ơn của cha mẹ từ nhỏ cho tới lúc trưởng thành. Tiếng xa của Thập ân mang theo sự da diết, giàu cảm xúc, dễ chạm tới tim của người nghe.
- Làn điệu Phồn Huê: Thể hiện sự đồng cảm của nghệ nhân hát với phụ nữ thời phong kiến với nội dung thuật lại những đau khổ, tủi nhục mà người phụ nữ phải chịu đựng chỉ trích thói xấu của chồng, xã hội.
- Điệu Riềm Huê: Còn được biết là Xẩm Huê Tình, thường có tiết tấu tươi vui kết hợp với giai điệu trống cơm giúp nghệ nhân hát truyền tải được rất nhiều màu sắc tâm từ tình cảm và nội dung. Nói về tình yêu đôi lứa, trào phúng, châm chọc thói hư tật xấu thời bấy giờ.
- Điệu Chênh Bong: Mang nét trữ tình, duyên dáng kết hợp sự vui tươi, nhiệt huyết của tình yêu đôi lứa tuổi mới lớn, cập kê.
- Điệu Hò bốn mùa: Còn gọi là Hò khoan, được biểu diễn bởi 1 tập thể. Chúng được dùng trong công việc của nông dân, hát hò trong những lúc cày cấy để nâng cao tinh thần. Sau này khi du nhập ra phố thị thì các nghệ nhân biểu diễn đã biến tấu đi để phù hợp hơn.
- Điệu Hát ai: Nội dung than thở về cuộc đời, xã hội, những khó khăn và khổ cực trong cuộc sống. Thường xuất hiện trong 1 số đoạn của bài xẩm.
Nội dung, ca từ trong hát Xẩm
Nghệ thuật hát Xẩm là một hình thức kết hợp giữa hát và kể chuyện, thể hiện
những câu chuyện mang tính tự sự và lời văn. Các bài hát Xẩm thường được
truyền miệng và không có tác giả cụ thể, tập trung vào các chủ đề thể hiện tâm
tư, khát vọng của người dân, nông dân, thị dân và người phụ nữ trong xã hội
phong kiến cũ. Ngoài ra, các bài Xẩm cũng phản ánh suy nghĩ của bản thân trước
xã hội và nhà nước thời kỳ đó.
Ngoài các chủ đề trên, cũng có nhiều bài hát Xẩm nói về tinh thần lạc quan,
tình yêu đôi lứa đẹp đẽ và sự cảm thông của các tầng lớp dân nghèo, luôn tin
vào một cuộc sống tốt đẹp hơn và biết ơn dưỡng dục của cha mẹ. Trong thời kỳ
chiến tranh, Xẩm còn trở thành một kênh để khích lệ tinh thần yêu nước và đấu
tranh một lòng vì Đảng, vì nước, vì dân.
Ca từ trong hát Xẩm được ảnh hưởng sâu sắc bởi hệ thống ca dao, tục ngữ và dân
ca của miền Bắc Việt Nam. Các bài thơ lục bát, biến thể với tiếng láy và tiếng
đệm được sử dụng để làm lời hát Xẩm. Nghệ thuật này tập trung vào sự dung hoà
và dễ hiểu với mọi người, phù hợp với năng khiếu của người biểu diễn. Xẩm luôn
mang đến những thông điệp phản ánh thời cuộc, giống như một kênh thông tin
bằng âm nhạc.
Nhạc cụ sử dụng trong hát Xẩm
Ban đầu, nghệ thuật hát Xẩm chỉ sử dụng duy nhất một chiếc đàn nhị để độc tấu,
và nghệ nhân sẽ vừa đánh đàn vừa hát. Tuy nhiên, theo thời gian và yêu cầu về
số lượng nghệ sĩ biểu diễn cùng lúc, nhạc cụ sử dụng trong Xẩm cũng được phát
triển phong phú hơn. Bao gồm đàn nhị, sênh, trống mảnh (hay còn gọi là trống
Xẩm), bộ phách, đàn bầu, đàn giáo, thanh la, đàn đáy và trống cơm.
Những nghệ nhân hát Xẩm tiêu biểu nhất
Nghệ nhân hát Xẩm Hà Thị Cầu
Bà Hà Thị Cầu là nghệ nhân hát Xẩm cuối cùng của thế kỷ XX ở Yên Mô, Ninh Bình
- nơi sinh ra và phát triển loại hình nghệ thuật này. Với những làn điệu và
giọng hát của bà, NSƯT Hà Thị Cầu trở thành một báu vật nhân văn sống, đại
diện cho những di sản quý còn sót lại của nghệ thuật Xẩm trong thời đại mới.
Nghệ sĩ nhân dân Thanh Ngoan
Thanh Ngoan, một nghệ sĩ nhân dân, đã trở thành một gương mặt nổi tiếng về hát
Xẩm trên toàn thế giới với những tác phẩm đặc sắc như "Sướng khổ vì chồng" và
câu xẩm "Thập ân". Những bài hát Xẩm này đầy cảm xúc và nỗi niềm đã được đánh
giá cao không chỉ ở trong nước mà còn thu hút được nhiều khán giả nước ngoài ở
châu Âu và châu Mỹ.
Nghệ sĩ nhân dân Mai Thuỷ
Mai Thuỷ là một nghệ sĩ nhân dân được biết đến là trụ cột của nhà hát chèo
Ninh Bình. Ngoài ra, cô còn góp phần vào việc phát triển nghệ thuật hát Xẩm
trong giai đoạn mới, khi các nghệ nhân truyền thống dần vắng bóng.
Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết của chúng tôi. Hi vọng
bài viết có thể cung cấp cho bạn sẽ có những thông tin bổ ích trong cuộc sống
và công việc, và mở ra cho các bạn thêm những góc nhìn mới hơn về các vấn đề
trong ngành nghề cũng như là các giá trị văn hóa của hai dân tộc Việt Nam -
Nhật Bản. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi đễ có thêm những thông tin bổ ích
khác và cơ hội việc làm cực hấp dẫn tại Công ty AGS nữa nhé.
Thông tin khác
Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn
Thông tin tuyển dụng và Hướng dẫn
AGS luôn mở rộng cánh cửa cho những ứng viên muốn thử thách bản thân trong lĩnh vực Kế toán - Kiểm toán - Ngôn ngữ Nhật - Pháp lý - Nhân sự. Xem chi tiết bài viết để biết thêm về Thông tin tuyển dụng tại AGS bạn nhé!
AGS luôn mở rộng cánh cửa cho những ứng viên muốn thử thách bản thân trong lĩnh vực Kế toán - Kiểm toán - Ngôn ngữ Nhật - Pháp lý - Nhân sự. Xem chi tiết bài viết để biết thêm về Thông tin tuyển dụng tại AGS bạn nhé!
https://baochauelec.com/hat-xam-la-gi-co-nguon-goc-tu-dau#:~:text=H%C3%A1t%20x%E1%BA%A9m%20l%C3%A0%20m%E1%BB%99t%20lo%E1%BA%A1i%20h%C3%ACnh%20ngh%E1%BB%87%20thu%E1%BA%ADt%20truy%E1%BB%81n%20th%E1%BB%91ng,ch%E1%BB%A3%2C%20l%E1%BB%85%20h%E1%BB%99i%20truy%E1%BB%81n%20th%E1%BB%91ng.