Tác động của Thuế giá trị gia tăng đối với thương mại điện tử - Những thách thức trong quản lý và thu thuế

1. Bối cảnh và tầm quan trọng của thuế GTGT đối với thương mại điện tử

Trong những năm gần đây, thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với hàng trăm nghìn cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp tham gia vào thị trường này. Theo thống kê mới nhất từ Bộ Công Thương, trong năm 2024, tổng giá trị giao dịch của TMĐT tại Việt Nam đã đạt khoảng 75.000 tỷ đồng và dự kiến tiếp tục tăng trưởng với tốc độ hai con số trong năm 2025. Sự bùng nổ của TMĐT không chỉ mang lại nhiều cơ hội kinh doanh mà còn đặt ra những thách thức lớn trong quản lý thuế, đặc biệt là thuế Giá trị gia tăng (GTGT).

Từ ngày 1/4/2025, một bước ngoặt quan trọng trong quản lý thuế GTGT đối với TMĐT tại Việt Nam sẽ được thực hiện. Theo quy định mới của Tổng cục Thuế, các sàn thương mại điện tử và nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ phải khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh trên sàn. Quy định này nhằm kiểm soát tốt hơn nguồn thu từ TMĐT, hạn chế tình trạng thất thu thuế và đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng giữa TMĐT và thương mại truyền thống.

2. Những thay đổi trong chính sách thuế GTGT đối với TMĐT

Trước đây, các cá nhân, hộ kinh doanh trên sàn TMĐT tự kê khai và nộp thuế GTGT. Tuy nhiên, do tính chất phi tập trung và khó kiểm soát của TMĐT, nhiều trường hợp trốn thuế hoặc kê khai thuế không đầy đủ đã diễn ra phổ biến. Quy định mới yêu cầu các sàn TMĐT phải có trách nhiệm thu và nộp thuế thay cho các nhà bán hàng, giúp cơ quan thuế kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động kinh doanh trực tuyến.

Theo quy định mới, mức thuế suất GTGT đối với các sản phẩm, dịch vụ trên TMĐT vẫn giữ nguyên theo các nhóm hàng hóa hiện hành (10% đối với phần lớn sản phẩm, 5% đối với một số mặt hàng thiết yếu). Điểm khác biệt quan trọng là thay vì cá nhân bán hàng tự kê khai, sàn TMĐT sẽ phải thực hiện khấu trừ thuế ngay khi giao dịch được hoàn thành. Điều này giúp đảm bảo thuế được thu đúng và đủ, đồng thời giảm rủi ro thất thu cho ngân sách nhà nước.

3. Lợi ích và tác động của chính sách mới

Việc thay đổi cách thức thu thuế GTGT đối với TMĐT mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan thuế, doanh nghiệp và xã hội. Đối với cơ quan thuế, quy định này giúp nâng cao khả năng giám sát và thu thuế, giảm thiểu các hành vi trốn thuế hoặc kê khai sai lệch. Các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki hay TikTok Shop sẽ trở thành đầu mối trung gian giúp đảm bảo thuế GTGT được nộp đúng thời hạn, tránh tình trạng thất thu ngân sách.

Đối với người kinh doanh, quy định mới giúp họ tập trung vào hoạt động kinh doanh mà không cần lo lắng quá nhiều về thủ tục thuế. Điều này đặc biệt có lợi cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, cá nhân kinh doanh cá thể vốn chưa có nhiều hiểu biết về các quy định thuế phức tạp. Việc các sàn TMĐT thu thuế thay cũng giúp họ tránh các sai sót trong kê khai thuế, từ đó hạn chế các rủi ro pháp lý không mong muốn.

Đối với người tiêu dùng, chính sách này góp phần tạo nên sự minh bạch trong giá cả hàng hóa và dịch vụ trên các nền tảng TMĐT. Khi thuế GTGT được thu đầy đủ, giá bán lẻ trên các sàn có thể có sự điều chỉnh nhẹ, nhưng đổi lại, người tiêu dùng có thể yên tâm hơn về tính hợp pháp của các sản phẩm và dịch vụ mà họ mua sắm.

4. Những thách thức trong việc thực thi

Mặc dù chính sách mới mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai cũng đặt ra không ít thách thức. Đầu tiên, các sàn TMĐT phải đầu tư mạnh vào hệ thống công nghệ để có thể theo dõi và thu thuế chính xác từ hàng triệu giao dịch mỗi ngày. Việc đồng bộ hóa dữ liệu giữa sàn TMĐT và cơ quan thuế cũng đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ và linh hoạt trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh đó, vẫn còn những băn khoăn về việc áp dụng quy định này với các nhà bán hàng quốc tế. Nhiều nền tảng như Amazon, eBay hay AliExpress có các nhà cung cấp nước ngoài kinh doanh tại Việt Nam mà không có trụ sở chính thức tại đây. Việc thu thuế từ các nhà bán hàng này có thể gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự hợp tác giữa các cơ quan quản lý thuế trong và ngoài nước.

Một thách thức khác là phản ứng từ cộng đồng người kinh doanh trên TMĐT. Một số cá nhân bán hàng nhỏ lẻ có thể lo ngại về việc tăng chi phí khi thuế GTGT được khấu trừ trực tiếp từ giao dịch. Để giảm thiểu tác động tiêu cực, cơ quan thuế cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp, chẳng hạn như hướng dẫn chi tiết về quy trình khấu trừ và nộp thuế, cũng như hỗ trợ kỹ thuật để đảm bảo quá trình này diễn ra thuận lợi.

5. Kết luận

Việc áp dụng quy định thu thuế GTGT mới đối với TMĐT từ ngày 1/4/2025 là một bước tiến quan trọng trong công tác quản lý thuế tại Việt Nam. Chính sách này không chỉ giúp tăng cường thu ngân sách nhà nước mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng hơn giữa TMĐT và thương mại truyền thống. Mặc dù vẫn còn nhiều thách thức trong quá trình thực thi, nhưng với sự hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan thuế, sàn TMĐT và cộng đồng kinh doanh, quy định này hứa hẹn sẽ mang lại những thay đổi tích cực cho nền kinh tế số của Việt Nam trong thời gian tới.