Chi phí được trừ và không được trừ khi tính thuế TNDN: Góc nhìn từ chính sách và thực tiễn FDI

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là yếu tố quan trọng trong hoạt động tài chính của mỗi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Việc xác định chi phí được trừ và không được trừ khi tính thuế TNDN không chỉ ảnh hưởng đến số thuế phải nộp mà còn phản ánh khả năng tuân thủ và tối ưu chi phí hợp pháp. Trong bài viết này, AGS sẽ cùng bạn điểm qua những quy định hiện hành về chi phí tính thuế, những điểm cần lưu ý, và cập nhật mới trong dự thảo sửa đổi Luật Thuế TNDN – đặc biệt hữu ích cho kế toán viên và người lao động quan tâm đến chính sách thuế tại Việt Nam.

FDI là viết tắt của "Foreign Direct Investment" (vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài). Đây là hình thức đầu tư trong đó doanh nghiệp hoặc cá nhân từ một quốc gia đầu tư trực tiếp vào các hoạt động kinh doanh ở một quốc gia khác, thay vì chỉ đơn thuần là đầu tư tài chính qua cổ phiếu hay trái phiếu. Doanh nghiệp FDI là những doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, không phân biệt tỷ lệ góp vốn cụ thể. Phần vốn đầu tư từ nước ngoài này sẽ được sử dụng vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp tại quốc gia sở tại.

Doanh nghiệp FDI có thể được phân thành hai loại chính:

• Doanh nghiệp có 100% vốn nước ngoài: Đây là loại hình doanh nghiệp mà toàn bộ vốn điều lệ đều do các nhà đầu tư nước ngoài góp vốn. Các doanh nghiệp này hoạt động độc lập và hoàn toàn do các nhà đầu tư nước ngoài kiểm soát và quản lý.
• Doanh nghiệp liên doanh (joint venture): Đây là loại hình doanh nghiệp được hình thành từ sự hợp tác giữa các nhà đầu tư nước ngoài và các tổ chức, cá nhân Việt Nam. Cả hai bên cùng góp vốn, cùng chia sẻ lợi nhuận, và tham gia vào quá trình quản lý doanh nghiệp. Doanh nghiệp liên doanh này thường hoạt động dưới sự điều hành và phối hợp giữa các đối tác trong nước và quốc tế.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy nền kinh tế của nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam. Để khuyến khích các doanh nghiệp FDI, các quốc gia thường áp dụng các công cụ chính sách đa dạng, trong đó chính sách thuế là một yếu tố quan trọng. Bài viết này sẽ phân tích hiện trạng chính sách thuế của Việt Nam nhằm thu hút các doanh nghiệp FDI, từ đó chỉ ra những vấn đề còn tồn tại trong bối cảnh hiện nay và đưa ra một số đề xuất về chính sách để nâng cao hiệu quả thu hút FDI vào Việt Nam.

Từ ngày 01/01/2016, thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam được quy định là 20%, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt, trong đó doanh nghiệp có thể chịu mức thuế cao hơn hoặc được hưởng các ưu đãi thuế.

Cụ thể, theo Điều 19 Thông tư số 78/2014/TT-BTC, được sửa đổi bởi Thông tư số 96/2015/TT-BTC, thuế suất ưu đãi được quy định như sau:

Áp dụng cho thu nhập của doanh nghiệp từ các dự án đầu tư mới tại các khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, khu kinh tế, khu công nghệ cao, bao gồm các khu công nghệ thông tin tập trung.

Thu nhập từ các lĩnh vực đầu tư mới như:Nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.

• Ứng dụng công nghệ cao theo danh mục được ưu tiên phát triển.

• Ươm tạo công nghệ cao và doanh nghiệp công nghệ cao.
• Đầu tư mạo hiểm vào công nghệ cao.
• Phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng như nhà máy nước, điện, hệ thống cấp thoát nước, cầu, đường, cảng hàng không, cảng biển và các công trình cơ sở hạ tầng khác do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
• Sản xuất phần mềm, vật liệu composit, vật liệu xây dựng nhẹ và các vật liệu quý hiếm.
• Sản xuất năng lượng tái tạo và sạch, năng lượng từ việc tiêu hủy chất thải.
• Phát triển công nghệ sinh học và bảo vệ môi trường, bao gồm sản xuất thiết bị xử lý ô nhiễm, xử lý nước thải, khí thải và chất thải rắn.

• Các doanh nghiệp có dự án đầu tư sản xuất trong các ngành công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển.
• Các doanh nghiệp có quy mô vốn đầu tư tối thiểu từ 6000 tỷ đồng và đáp ứng các yêu cầu về tổng doanh thu hoặc số lượng lao động có thể được hưởng ưu đãi thuế này.

• Áp dụng cho phần thu nhập của doanh nghiệp từ các hoạt động xã hội hóa trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao và môi trường, bao gồm hoạt động xuất bản của Nhà xuất bản và báo in (bao gồm quảng cáo trên báo in).
• Thu nhập từ các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, trồng, bảo vệ rừng, nuôi trồng nông, lâm, thủy sản, và các hoạt động liên quan đến bảo quản nông sản, thực phẩm và thủy sản.

• Áp dụng cho thu nhập của doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản tại các địa bàn không thuộc vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.

• Áp dụng cho thu nhập của doanh nghiệp từ các dự án đầu tư mới tại các địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn.
• Thu nhập từ các lĩnh vực đầu tư mới như sản xuất thép cao cấp, thiết bị tiết kiệm năng lượng, máy móc phục vụ nông nghiệp, sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản và phát triển ngành nghề truyền thống.

• Áp dụng cho Quỹ tín dụng nhân dân, Ngân hàng hợp tác xã và các tổ chức tài chính vi mô, bao gồm các tổ chức mới thành lập tại các khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn. Sau khi hết thời gian áp dụng thuế suất 10%, các tổ chức này sẽ tiếp tục được áp dụng thuế suất 17%.

III. Sự thay đổi ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam trong tương lai

Nguồn: