Từ
tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, Hoa Kỳ chính thức áp dụng chính sách thuế đối ứng
(Countervailing Duty – CVD) đối với một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt
Nam như gỗ, thép và dệt may, với mức thuế dao động từ 10% đến 35%. Các biện
pháp này nhằm phản ứng trước các cáo buộc liên quan đến trợ cấp xuất khẩu và định
giá thấp nguyên liệu của Việt Nam, gây tác động sâu rộng đến năng lực cạnh
tranh, chuỗi cung ứng và chiến lược thị trường của doanh nghiệp.
1. Bối cảnh và động cơ chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ
Trong
bối cảnh thương mại toàn cầu chịu tác động mạnh bởi cạnh tranh chiến lược và chủ
nghĩa bảo hộ gia tăng, các biện pháp thuế đối ứng trở thành công cụ quan trọng
của nhiều nền kinh tế lớn nhằm bảo vệ sản xuất nội địa trước hang nhập khẩu được
cho là hưởng lợi từ các chính sách trợ cấp.
Ngày
02/4/2025, Hoa Kỳ chính thức công bố áp thuế đối ứng với nhiều mặt hàng xuất khẩu
từ Việt Nam, trong đó Gỗ, Thép và Dệt may - ba nhóm hàng chủ lực của Việt Nam -
ảnh hưởng mạnh nhất.
Ba
nhóm hàng này chiếm gần 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ,
khiến nhiều hợp đồng bị đình trệ và làm tăng chi phí sản xuất – logistics.
Quyết
định này phản ánh không chỉ vấn đề thương mại, mà còn liên quan tới cạnh tranh
chuỗi cung ứng. Việt Nam đang nổi lên như trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc,
khiến các biện pháp phòng vệ từ Hoa Kỳ gia tang nhằm kiểm soát rủi ro “lẩn
tránh thuế”.
2. Bài học kinh nghiệm quốc tế
Theo
Hiệp định về Trợ cấp và Các biện pháp đối kháng (SCM) của WTO, thuế đối ứng được
áp dụng để bù đắp lợi thế không công bằng do các hình thức trợ cấp xuất khẩu
gây ra. Các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ từng gặp phải biện pháp này trong
ngành thép, nhôm và dệt may.
Từ
các vụ kiện lớn, ba bài học được đúc kết:
- Minh bạch hóa trợ cấp công nghiệp
- Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu
- Tăng tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng
Việt
Nam có thể vận dụng các kinh nghiệm này để chủ động xây dựng chiến lược thương
mại, tránh phụ thuộc vào các biện pháp ứng phó thụ động khi xảy ra tranh chấp.3. Nội dung và cơ chế áp thuế đối ứng của Hoa Kỳ năm 2025
Các
cáo buộc từ phía Hoa Kỳ có ba nhóm chính:
- Gỗ: hưởng ưu đãi thuế tài nguyên và tín dụng xuất khẩu
- Thép: sử dụng tín dụng ưu đãi từ ngân hàng nhà nước
- Dệt may: bị nghi ngờ hưởng lợi từ lao động giá rẻ và chính sách tiền lương bị kiểm soát
4.
Tác động của chính sách thuế đối ứng đến ba nhóm hàng xuất khẩu chủ lực
Chính
sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ năm 2025 đã tác động mạnh mẽ đến ba ngành xuất khẩu
chủ lực của Việt Nam là Gỗ, Thép và Dệt may. Mỗi ngành chịu ảnh hưởng theo cách
riêng, tùy vào đặc điểm chuỗi giá trị, cấu trúc thị trường và mức độ phụ thuộc
vào Hoa Kỳ.
4.1.
Ngành Gỗ - Gánh nặng thuế cao nhất
Hoa
Kỳ là thị trường chiếm hơn 60% kim ngạch xuất khẩu gỗ Việt Nam, tương đương hơn
10 tỷ USD (2024). Mức thuế mới 35% khiến nhiều doanh nghiệp ngay lập tức mất đi
lợi thế cạnh tranh.
Tác
động ngắn hạn: Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), khoảng 30%
đơn hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ bị hoãn hoặc hủy. Doanh nghiệp phải giảm giá từ
10-15% để duy trì khách hàng, trong khi chi phí sản xuất không giảm, gây thu hẹp
biên lợi nhuận. Các doanh nghiệp nhỏ đứng trước nguy cơ phá sản nếu không cải
thiện dòng tiền.
Tác
động trung hạn: Nguy cơ mất thị phần lâu dài khi các nhà nhập khẩu chuyển
sang các quốc gia thay thế như Mexico, Malaysia. Việc khôi phục thị trường sẽ mất
thời gian và tốn kém. Thêm vào đó, yêu cầu về minh bạch nguồn gốc gỗ và các
tiêu chuẩn quốc tế ngày càng tăng, buộc ngành gỗ Việt Nam phải đầu tư lớn vào
tuân thủ các tiêu chuẩn này.
4.2.
Ngành Thép - Tổn thương kép
Mức
thuế 20% khiến các doanh nghiệp lớn như Hòa Phát, Hoa Sen, Tôn Đông Á phải tạm
dừng xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
Tác
động ngắn hạn: Các doanh nghiệp dần chuyển hướng xuất khẩu sang ASEAN hoặc
Trung Đông, dù lợi nhuận giảm mạnh. Lượng hàng tồn kho tăng, gây áp lực tài
chính và tâm lý bi quan trong thị trường.
Tác
động trung hạn và dài hạn: Ngành Thép vẫn phụ thuộc vào thép bán thành phẩm
từ Trung Quốc. Hoa Kỳ nghi ngờ Việt Nam sử dụng thép Trung Quốc gia công lại để
“lách thuế,” tạo nguy cơ bị điều tra chống lẩn tránh thuế. Thêm vào đó, ngành
Thép Việt Nam vẫn chủ yếu gia công với giá trị gia tăng thấp khiến doanh nghiệp
dễ tổn thương trước biến động của giá
nguyên liệu quốc tế.
4.3.
Ngành Dệt may - Áp lực chuyển dịch chuỗi cung ứng
Mặc
dù mức thuế 10%, nhưng ảnh hưởng sâu rộng bởi đặc thù gia công theo đơn hàng thời
vụ và phụ thuộc vào lao động giá rẻ.
Tác
động tức thời: Các thương hiệu lớn như Nike, Walmart, Target đang chuyển
đơn hàng sang các nước như Bangladesh, Ấn Độ, hoặc Campuchia – những nơi không
bị áp thuế đối ứng hoặc vẫn duy trì ưu đãi thuế quan theo GSP.
Tác
động dài hạn: Ngành dệt may Việt Nam có nguy cơ bị tách ra khỏi chuỗi cung
ứng toàn cầu nếu không chuyển đổi mô hình từ gia công (FOB) sang tự thiết kế, tự
sản xuất và tự thương hiệu (ODM/OBM). Ngoài ra, yêu cầu về minh bạch môi trường
– xã hội (ESG) và tiêu chuẩn lao động ngày càng cao khiến các doanh nghiệp dệt
may Việt Nam khó cạnh tranh nếu không cải tổ.
Như
vậy cho thấy, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ năm 2025 đã tác động trực tiếp
đến ba ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, làm lộ rõ những điểm yếu trong
năng lực cạnh tranh của hàng Việt - phụ thuộc vào thị trường đơn lẻ, giá trị
gia tăng thấp và thiếu khả năng phòng vệ thương mại. Chính sách này là lời cảnh
tỉnh cho việc tái cấu trúc ngành xuất khẩu Việt Nam, đặt ra yêu cầu phải xây dựng
chiến lược thương mại dài hạn, bền vững, chủ động và minh bạch, tránh phụ thuộc
vào các thị trường duy nhất và nâng cao năng lực nội tại của các ngành xuất khẩu
chủ lực.
5.
Khuyến nghị chính sách
5.1.
Ngắn hạn - Ứng phó kịp thời:
- Thiết lập cơ chế trợ giúp pháp lý trực tuyến
đơn giản.
- Đẩy mạnh đàm phán song phương và vận động
hành lang.
- Mở rộng thị trường thay thế qua EVFTA,
CPTPP, RCEP.
5.2.
Trung hạn - Xây dựng hệ thống phòng vệ thương mại hiện đại
- Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm về rủi ro
thương mại.
- Rà soát các chương trình tín dụng ưu đãi theo
chuẩn WTO.
- Thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành –
doanh nghiệp trong phòng vệ thương mại.
5.3.
Dài hạn - Tái cấu trúc ngành, thúc đẩy chuyển đổi công nghệ
- Tái cấu trúc chiến lược phát triển ngành gỗ,
thép, dệt may theo hướng giảm phụ thuộc thị trường đơn lẻ.
- Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ
xanh và sản phẩm cao cấp.
- Tăng cường năng lực của cơ quan thương mại
Việt Nam tại Hoa Kỳ.
Kết
luận
Chính
sách thuế đối ứng 2025 của Hoa Kỳ là một thử thách lớn, nhưng cũng là cơ hội để
Việt Nam nhìn lại mô hình tăng trưởng dựa quá nhiều vào gia công và ưu đãi chi
phí. Ba ngành gỗ, thép, dệt may đều lộ rõ điểm yếu về giá trị gia tăng thấp, phụ
thuộc vào thị trường đơn lẻ và thiếu hệ thống phòng vệ bài bản.
Việt
Nam cần phải nhận thức rằng các cuộc chiến thương mại không chỉ là vấn đề của
hôm nay mà còn là thách thức lâu dài. Việc Việt Nam chủ động trong việc cải thiện
các chính sách nội bộ, nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành xuất khẩu, và tận
dụng các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do sẽ giúp tăng cường sức mạnh
kinh tế của đất nước, bảo vệ lợi ích quốc gia và doanh nghiệp trong môi trường
thương mại toàn cầu đầy biến động.
Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.
Thông tin khác
Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn
THUẾ và HẢI QUAN
.png)
