Thông tư 99/2025/TT-BTC: 8+ Điểm Mới Nổi Bật Thay Thế Thông tư 200 Kế Toán Cần Nắm Vững

HCM Lâm Vũ ACC

31 thg 10, 2025

Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính đã chính thức ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam. Văn bản này sẽ chính thức thay thế cho Thông tư 200/2014/TT-BTC, một chế độ kế toán đã gắn bó với các doanh nghiệp suốt hơn một thập kỷ qua.

Sự ra đời của Thông tư 99 không chỉ là một bản cập nhật đơn thuần mà còn là một cuộc cải cách toàn diện, hướng đến việc trao quyền tự chủ, tăng tính linh hoạt và phù hợp hơn với thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế mới. Từ việc đơn giản hóa hệ thống tài khoản, thay đổi cách lập báo cáo tài chính cho đến các quy định mở về chứng từ và tỷ giá, Thông tư 99 hứa hẹn sẽ mang lại nhiều thay đổi lớn mà bất kỳ kế toán viên hay nhà quản lý nào cũng cần phải nắm rõ.

Hãy cùng chúng tôi phân tích chi tiết những điểm mới nổi bật nhất của Thông tư 99/2025/TT-BTC trong bài viết dưới đây để chuẩn bị tốt nhất cho lộ trình áp dụng sắp tới.

1. Tổng quan về Thông tư 99/2025/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp thay thế Thông tư 200

Thông tư 99/2025/TT-BTC hướng dẫn về chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, ghi sổ kế toán, lập và trình bày Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Việc xác định nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với Ngân sách nhà nước được thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế.

2. Một số nội dung nổi bật tại Thông tư 99/2025/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp

2.1. Phạm vi và đối tượng áp dụng

Thông tư mới bổ sung tổ chức tín dụng vào đối tượng áp dụng. Đối với các tổ chức này, thông tư sẽ quy định các nghiệp vụ không đặc thù như hàng tồn kho, tài sản cố định, công nợ. Các nghiệp vụ đặc thù của ngành ngân hàng sẽ tiếp tục tuân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

2.2. Công tác quản trị, kiểm soát nội bộ

Căn cứ theo Điều 3 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định:

Việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế phát sinh của doanh nghiệp phải tuân thủ quy định của pháp luật, cơ chế chính sách có liên quan.

Doanh nghiệp có trách nhiệm tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ (hoặc các tài liệu tương đương) và tổ chức kiểm soát nội bộ nhằm phân định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân có liên quan đến việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế phát sinh tại doanh nghiệp, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.

“Doanh nghiệp tự xây dựng quy chế về quyền hạn, trách nhiệm của kế toán phù hợp với đặc thù và quy mô hoạt động”

Điều này không chỉ giảm bớt gánh nặng cho bộ phận kế toán mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp thiết kế hệ thống kiểm soát phù hợp với nhu cầu thực tế.

2.3. Đơn vị tiền tệ trong kế toán

2.3.1. Đơn vị tiền tệ

“Đơn vị tiền tệ trong kế toán” là Đồng Việt Nam (ký hiệu quốc gia là “đ”; ký hiệu quốc tế là “VND”) được dùng để ghi sổ kế toán, lập và trình bày Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Trường hợp doanh nghiệp chủ yếu thu, chi bằng ngoại tệ, đáp ứng được các yếu tố quy định tại khoản 2, 3, 4 Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC thì được chọn một loại ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ trong kế toán để ghi sổ kế toán và chịu trách nhiệm về lựa chọn đó trước pháp luật.

Doanh nghiệp căn cứ vào các yếu tố sau đây để xác định đơn vị tiền tệ trong kế toán:Đơn vị tiền tệ mà ảnh hưởng chính đến giá bán hàng hoá, dịch vụ và thường là đơn vị tiền tệ dùng để niêm yết giá bán hàng hóa, dịch vụ và thanh toán;
Đơn vị tiền tệ mà ảnh hưởng chính đến chi phí nhân công, chi phí nguyên vật liệu, chi phí sản xuất, kinh doanh khác và thường là đơn vị tiền tệ dùng để thanh toán cho các chi phí đó.

Trường hợp căn cứ vào các yếu tố tại khoản 2 Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC mà doanh nghiệp chưa xác định được đơn vị tiền tệ trong kế toán thì các yếu tố sau đây cũng được xem xét để làm căn cứ xác định đơn vị tiền tệ trong kế toán của doanh nghiệp:Đơn vị tiền tệ sử dụng để huy động các nguồn lực tài chính (đơn vị tiền tệ sử dụng khi phát hành công cụ nợ, công cụ vốn,…);
Đơn vị tiền tệ thường xuyên thu được từ các hoạt động kinh doanh và được sử dụng để tích trữ.

– Đơn vị tiền tệ trong kế toán phản ánh các giao dịch, sự kiện, điều kiện liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp. Sau khi xác định được đơn vị tiền tệ trong kế toán thì doanh nghiệp không được thay đổi, trừ khi có sự thay đổi lớn về hoạt động quản lý và kinh doanh dẫn đến thay đổi trọng yếu trong các giao dịch, sự kiện và điều kiện đó.

2.3.2. Tỷ giá hối đoái

Trước đây, TT200 quy định các tỷ giá khi ghi nhận mua/bán khác nhau, gây phức tạp trong hạch toán. Thông tư 99 đã có sự làm rõ và linh hoạt hơn trong việc xác định tỷ giá giao dịch thực tế và tỷ giá chuyển đổi:

Tỷ giá Giao dịch Thực tế theo TT 99 (Áp dụng cho giao dịch trong kỳ): Doanh nghiệp được lựa chọn tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại nơi thường xuyên giao dịch hoặc tỷ giá xấp xỉ (chênh lệch không vượt quá +/-1% so với tỷ giá trung bình).
Tỷ giá Chuyển đổi Đơn vị Tiền tệ: Khi thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán, doanh nghiệp phải chuyển đổi số dư theo tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng nơi thường xuyên có giao dịch tại ngày thay đổi đơn vị tiền tệ

2.4. Tổ chức kế toán tại đơn vị trực thuộc

TT 99 đơn giản hóa và phân cấp mạnh mẽ quyền quyết định về lập BCTC riêng cho đơn vị trực thuộc:Quyền quyết định của Doanh nghiệp: Doanh nghiệp (trụ sở chính) có trách nhiệm tổ chức bộ máy kế toán và được quyết định công tác kế toán cho các đơn vị trực thuộc.

Nguyên tắc Tổng hợp bắt buộc: Doanh nghiệp có các đơn vị trực thuộc phải tổng hợp cả thông tin tài chính của trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc vào Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Việc này phải được thực hiện trên cơ sở loại trừ tất cả các giao dịch nội bộ giữa trụ sở chính với các đơn vị trực thuộc hoặc giữa các đơn vị trực thuộc với nhau.

Không bắt buộc lập BCTC riêng: Doanh nghiệp có các đơn vị trực thuộc phải tổng hợp cả thông tin tài chính của trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc vào Báo cáo tài chính của doanh nghiệp trên cơ sở loại trừ tất cả các giao dịch nội bộ giữa trụ sở chính với các đơn vị trực thuộc hoặc giữa các đơn vị trực thuộc với nhau. Trong trường hợp này, trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc của doanh nghiệp không bắt buộc phải lập Báo cáo tài chính của đơn vị mình, trừ trường hợp pháp luật khác có yêu cầu.

Loại trừ Doanh thu/Chi phí nội bộ: Khi luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ giữa các đơn vị trực thuộc của doanh nghiệp, tùy theo đặc điểm hoạt động, phân cấp quản lý của từng đơn vị, doanh nghiệp có thể quyết định việc ghi nhận doanh thu tại các đơn vị trực thuộc mà không phụ thuộc vào chứng từ kèm theo (hóa đơn hay chứng từ nội bộ). Khi lập Báo cáo tài chính tổng hợp, tất cả các khoản doanh thu giữa các đơn vị trực thuộc đều phải được loại trừ

2.5. Chứng từ và sổ sách kế toán

Thông tư 99/2025/TT-BTC mang đến nhiều điểm đổi mới về chứng từ kế toán và sổ sách kế toán, hướng đến tăng cường quyền tự chủ cho doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ theo Luật Kế toán hiện hành:Tự chủ thiết Kế chứng từ & sổ sách: Doanh nghiệp được xây dựng, thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán tùy theo đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của đơn vị mình.

Đơn giản hóa quy định ký chứng từ: Việc lập và ký chứng từ kế toán được thực hiện theo quy định của Luật Kế toán, văn bản hướng dẫn Luật kế toán, hướng dẫn tại Thông tư này và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế. Các quy tắc chi tiết về hình thức và cách thức ký (như loại mực, chữ viết) sẽ tuân theo các quy định chung của Luật Kế toán, thay vì bị ràng buộc bởi các quy định chi tiết cứng nhắc trong chế độ kế toán như trước đây

2.6. Tài khoản kế toán

2.6.1. Hệ thống tài khoản

Thông tư 99 đã chuyển giao quyền chi tiết hóa và tùy chỉnh hệ thống tài khoản (HTTTK) từ Bộ Tài chính sang cho doanh nghiệp, thúc đẩy việc sử dụng HTTK như một công cụ quản trị mạnh mẽ, miễn là doanh nghiệp tuân thủ nguyên tắc kế toán cơ bản và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của Báo cáo tài chính.Thông Tư 99 cho phép doanh nghiệp chủ động mở thêm các tài khoản chi tiết (tiết khoản) để phù hợp với yêu cầu quản trị nội bộ. Khi sửa đổi, bổ sung HTTK, doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán để làm cơ sở thực hiện, nêu rõ sự cần thiết và trách nhiệm của doanh nghiệp trước pháp luật về các nội dung đã sửa đổi.

Không quy định chi tiết TK cấp 2 bắt buộc: TT 99 giảm bớt sự quy định cứng nhắc về các tài khoản chi tiết cố định (cấp 2, 3). Thay vào đó, doanh nghiệp được quyền mở thêm các tài khoản chi tiết cho các tài khoản tổng hợp.

2.6.2. Bãi bỏ và bổ sung một số tài khoản mới

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã bổ sung một số tài khoản kế toán cấp 1 và cấp 2 mới để phản ánh chính xác hơn bản chất giao dịch và đặc thù ngành nghề, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, xuất nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt.Bổ sung Tài khoản Mới và Chức năng Mới:

Tài khoản	Nội dung Bổ sung trong TT 99
TK 215 – Tài sản Sinh học	Bổ sung Tài khoản cấp 1 mới. Tài sản sinh học (bao gồm súc vật nuôi cho sản phẩm định kỳ, cây lâu năm, súc vật nuôi lấy sản phẩm một lần, cây trồng mùa vụ) được tách khỏi Tài sản cố định hữu hình (TK 211) và phản ánh tại tài khoản riêng này.
TK 2295 – Dự phòng tổn thất Tài sản Sinh học	Tài khoản này được sử dụng để trích lập hoặc hoàn nhập dự phòng tổn thất tài sản sinh học. Nếu số dự phòng phải lập lớn hơn số đã lập kỳ trước, doanh nghiệp trích lập bổ sung vào Giá vốn hàng bán (TK 632)
TK 1383 – Thuế TTĐB của hàng nhập khẩu	TT 99 hướng dẫn kế toán Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) của hàng nhập khẩu (ví dụ mặt hàng xăng) được thực hiện tại Tài khoản 1383 – Thuế TTĐB của hàng nhập khẩu

2.7. Một số quy định khác

Hàng Khuyến Mại: Thông tư mới quy định khi bán hàng khuyến mại, doanh nghiệp sẽ ghi nhận Nợ chi phí/Có 3331 (Thuế GTGT phải nộp), đồng nhất với quy định tại Thông tư 133.

Tính Giá Xuất Kho Linh Hoạt: Cho phép doanh nghiệp áp dụng nhiều phương pháp tính giá xuất kho khác nhau cho từng loại vật tư, hàng hóa cụ thể, thay vì chỉ một phương pháp duy nhất cho toàn bộ.

Áp dụng Phương pháp Chi phí Chuẩn (Standard Cost) trong tính giá thành sản phẩm theo Thông tư 99/2025/TT-BTC (TT 99): Thông tư bổ sung hướng dẫn áp dụng phương pháp chi phí chuẩn trong tính giá thành sản phẩm cho các doanh nghiệp sản xuất. Giúp doanh nghiệp có giá thành sản phẩm tức thì và không cần chờ phân bổ chi phí cuối kỳ, hỗ trợ tính toán lãi lỗ nhanh chóng. Khi bán hàng sẽ theo giá định mức, sau này tính lại giá sẽ đưa phần chênh vào HTK hoặc giá vốn.

Thay đổi mẫu tại Phụ lục ban hành kèm theo gồm có:

Phụ lục 1: Danh mục và biểu mẫu chứng từ kế toán
Phụ lục 2: Hệ thống tài khoản doanh nghiệp
Phụ lục 3: Sổ kế toán: gồm 42 mẫu sổ. Trước đây theo Thông tư 200 có 45 sổ.
Phụ lục 4: Biểu mẫu Báo cáo tài chính.

2.8. Báo cáo tài chính

Đổi tên Bảng cân đối kế toán thành Báo cáo tình hình tài chính. Các thành phần khác giữ nguyên: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh BCTC. (Mẫu biểu khác với TT200)

Kỳ Lập Báo Cáo: Bắt buộc lập BCTC năm. BCTC giữa niên độ (quý, bán niên) không bắt buộc theo chế độ kế toán mà phụ thuộc vào các luật liên quan khác (ví dụ: Luật Chứng khoán).

BCTC Công Ty Có Chi Nhánh: BCTC của công ty bắt buộc phải hợp nhất các đơn vị trực thuộc (chi nhánh độc lập và phụ thuộc), yêu cầu bù trừ các khoản nội bộ. Không còn BCTC tổng hợp riêng biệt.
Doanh nghiệp có thể thay đổi tài khoản nhưng BCTC phải đảm bảo đúng thông tư, chỉ được thêm chứ không được sửa đổi các chỉ tiêu đã quy định.

Lưu ý quan trọng: Chỉ những sai sót trọng yếu mới phải điều chỉnh hồi tố. Các sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không được làm thay đổi BCTC đã lập.