Các công thức Kế toán Quản trị thường gặp trong thực tế

Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ Kế toán, Kiểm toán, Thuế, Tư vấn quản lý, chuyển đổi và tái cơ cấu doanh nghiệp.
Trong bài viết này công ty AGS sẽ chia sẻ về chủ đề Các công thức Kế toán Quản trị thường gặp. AGS muốn chia sẻ về chủ đề này bởi vì Thông tin được cung cấp bởi kế toán quản trị rất quan trọng để giúp nhà quản lý đưa ra các quyết định vận hành doanh nghiệp một cách tối ưu nhất và đồng thời kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Và để thực hiện điều đó, việc áp dụng chính xác các công thức kế toán quản trị là rất quan trọng.
Cùng tìm hiểu kĩ hơn về chủ đề này qua bài viết dưới đây nhé.

1. Công thức kế toán quản trị phân tích mối quan hệ chi phí – khối lượng – lợi nhuận

1.1. Công thức số dư đảm phí

Số dư đảm phí là khái niệm chỉ chênh lệch giữa doanh thu và chi phí khả biến hay còn gọi là lãi trên biến phí. Khi đã bù đắp chi phí bất biến, số dư đảm phí sẽ là số tiền còn lại, chính là lợi nhuận thu được. Số dư đảm phí có thể tính cho tất cả các sản phẩm hoặc cho một loại sản phẩm và một đơn vị sản phẩm.

Mặc dù sử dụng khái niệm số dư đảm phí giúp chúng ta nhìn nhận được mối quan hệ giữa khối lượng bán và lợi nhuận, nhưng nó cũng có những nhược điểm sau:

1.2. Tỷ lệ số dư đảm phí

Tỷ lệ số dư đảm phí là tỷ lệ giữa số dư đảm phí và doanh thu, đây là một công cụ quan trọng để đánh giá mức độ chênh lệch của số dư đảm phí khi doanh thu thay đổi. Tỷ lệ số dư đảm phí thường được sử dụng để đo lường hiệu suất kinh doanh của một doanh nghiệp hoặc một sản phẩm cụ thể.

• Nếu tỷ lệ này tăng, điều đó có nghĩa là doanh nghiệp đang có hiệu quả kinh doanh tốt hơn, vì mỗi đơn vị doanh thu sẽ đem lại số lượng lợi nhuận cao hơn.

•  Tuy nhiên, trong trường hợp tỷ lệ này giảm thì có thể cho thấy doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc tối ưu hóa chi phí hoặc cần tìm cách tăng doanh thu để đạt được hiệu quả kinh doanh mong muốn.

1.3. Công thức kế toán quản trị đòn bẩy kinh doanh

    Một sự thay đổi nhỏ trong việc sử dụng chi phí và nguồn tài trợ có thể dẫn đến sự thay đổi lớn trong hiệu quả kinh doanh của công ty. Điều này ám chỉ rằng, khi bạn sử dụng đòn bẩy một cách thông minh và hiệu quả, bạn có thể tận dụng những tài nguyên sẵn có để đạt được kết quả lớn hơn.

    Ví dụ, một công ty có thể sử dụng đòn bẩy bằng cách đầu tư vào công nghệ mới giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và tiết kiệm chi phí hoạt động. Dù chi phí ban đầu có thể cao, nhưng sự tiết kiệm và tăng cường hiệu quả sản xuất có thể dẫn đến sự tăng trưởng lợi nhuận đáng kể trong tương lai.
    Việc sử dụng đòn bẩy kinh doanh là một yếu tố quan trọng để nâng cao tốc độ tăng trưởng của công ty và dòng tiền là một trong những yếu tố quan trọng nhất cần quan tâm. Nguyên tắc đòn bẩy là cách các công ty sử dụng chi phí và vốn vay một cách hiệu quả để tạo ra lợi nhuận ròng.
    Để thực hiện đòn bẩy hiệu quả, cần tập trung vào việc sử dụng các nguồn vốn một cách thông minh để tạo ra lợi nhuận cao nhất cho công ty. Điều này có thể bao gồm việc đầu tư vào các dự án có khả năng sinh lợi cao, tối ưu hóa cấu trúc vốn và tận dụng các cơ hội đầu tư có thể tăng cường thu nhập.

    Công thức tính cụ thể:

1.5. Công thức tính sản lượng cần bán, doanh thu cần bán

Số lượng sản phẩm bán ra và doanh thu thu được là hai chỉ số quan tâm hàng đầu đối với mỗi doanh nghiệp. Bằng cách xác định và tính toán chính xác số lượng sản phẩm cần bán và doanh thu cần thu được trong mỗi kỳ hoặc mỗi đợt, doanh nghiệp có thể có cái nhìn rõ ràng và cụ thể về hướng đi của mình.

• Sản lượng cần bán: Là số lượng sản phẩm mà doanh nghiệp cần bán để đạt được mức lợi nhuận mong muốn hoặc để hòa vốn.

• Doanh thu cần bán: Là số tiền doanh thu mà doanh nghiệp cần đạt được để đạt được mức lợi nhuận mong muốn hoặc để hòa vốn.

    Sản lượng cần bán và Doanh thu cần bán được sử dụng để lập kế hoạch sản xuất và bán hàng. Hai khái niệm này cũng được sử dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của các bộ phận, phòng ban trong doanh nghiệp. Ngoài ra, Sản lượng cần bán và Doanh thu cần bán còn được sử dụng để đánh giá hiệu quả của các chiến lược marketing và bán hàng.
    Lưu ý rằng “Sản lượng cần bán” và “Doanh thu cần bán” chỉ là những con số dự báo, kết quả thực tế có thể khác do ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau. Doanh nghiệp cần theo dõi sát sao các yếu tố ảnh hưởng đến Sản lượng cần bán và Doanh thu cần bán để điều chỉnh kế hoạch kinh doanh phù hợp

1.6. Công thức kế toán quản trị số dư an toàn

Số dư an toàn là mức doanh thu tối thiểu mà doanh nghiệp cần phải đạt được để đảm bảo không gặp lỗ và thu hồi hòa vốn. Số này phụ thuộc trực tiếp vào kết cấu chi phí của doanh nghiệp.

• Đảm bảo rằng số dư an toàn đã tính toán được dựa trên các chi phí cố định và biến đổi của doanh nghiệp. Các chi phí này bao gồm các chi phí cố định như tiền thuê, lương của nhân viên không thay đổi, cũng như các chi phí biến đổi như chi phí nguyên vật liệu và tiền lương biến đổi.
• Đánh giá các rủi ro và biến cố có thể xảy ra trong quá trình hoạt động kinh doanh và dựa trên đó xác định mức độ an toàn cần thiết. Các biến cố có thể bao gồm sự suy giảm đột ngột trong doanh thu hoặc tăng đột ngột trong chi phí.
• Xem xét dòng tiền và lưu chuyển tiền của doanh nghiệp để đảm bảo rằng có đủ dự trữ tiền mặt để đối phó với các tình huống bất ngờ và duy trì hoạt động kinh doanh bình thường.
• Xác định rõ ràng mục tiêu tài chính của doanh nghiệp và đảm bảo rằng số dư an toàn được thiết lập để đạt được mục tiêu này. Mục tiêu tài chính có thể bao gồm việc thanh toán nợ, đầu tư vào mở rộng kinh doanh hoặc tạo ra lợi nhuận cổ tức cho cổ đông.
• Thực hiện việc đánh giá và kiểm soát liên tục về số dư an toàn để đảm bảo rằng nó vẫn phản ánh mức độ rủi ro và yêu cầu tài chính hiện tại của doanh nghiệp.

1.7. Công thức sản lượng tiêu thụ

Công thức tính sản lượng tiêu thụ được sử dụng để xác định tỷ lệ sản phẩm mà doanh nghiệp đã bán so với tổng số sản phẩm có thể bán được trong một khoảng thời gian nhất định. Công thức này thường được sử dụng trong lĩnh vực kế toán quản trị để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanhcủa doanh nghiệp

    Chỉ số “sản lượng tiêu thụ” cho thấy hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong việc tiêu thụ sản phẩm.

• Sản lượng tiêu thụ cao cho thấy doanh nghiệp đã sử dụng hiệu quả nguồn lực sản xuất và bán được nhiều sản phẩm hơn.

• Sản lượng tiêu thụ thấp cho thấy doanh nghiệp chưa sử dụng hiệu quả nguồn lực sản xuất và cần có những biện pháp để tăng cường hoạt động bán hàng.

2. Công thức kế toán quản trị phân tích biến động chi phí sản xuất

2.1. Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

Biến động giá vật liệu đề cập đến sự chênh lệch giữa giá thực tế mà một doanh nghiệp phải trả cho vật liệu và giá dự kiến hoặc dự đoán trước đó. Đây là một yếu tố quan trọng trong quản lý chi phí và dự toán ngân sách của doanh nghiệp. Khi giá vật liệu biến động, nó có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

2.1.1. Công thức tính chi phí nguyên vật liệu định mức:

• C0 là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp định mức.
• Q1 là sản lượng sản xuất thực tế
• m0 là lượng nguyên vật liệu trực tiếp định mức cần cho một đơn vị sản phẩm.
• G0 là giá của 1 đơn vị nguyên vật liệu trực tiếp định mức.

2.1.2. Công thức tính chi phí nguyên vật liệu thực tế:

• C1 là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thực tế.
• Q1 là sản lượng sản xuất thực tế
• m1 là lượng nguyên vật liệu trực tiếp thực tế cần cho một đơn vị sản phẩm.
• G1 là giá của một đơn vị nguyên vật liệu trực tiếp thực tế.

2.1.3. Trong phân tích chi phí, đối tượng phân tích là sự biến động của chi phí (∆C) giữa thực tế và định mức:

• Nếu ∆C > 0, có nghĩa là chi phí thực tế cao hơn chi phí định mức, điều này bất lợi cho doanh nghiệp.
• Ngược lại, nếu ∆C <= 0, có nghĩa là chi phí thực tế không vượt quá chi phí định mức, điều này thuận lợi cho doanh nghiệp.

• Nếu ∆Cm > 0, có nghĩa là chi phí tăng, bất lợi cho doanh nghiệp. 
• Ngược lại, nếu ∆Cm <= 0, chi phí giảm, thuận lợi cho doanh nghiệp.

• Nếu ∆CG > 0, có nghĩa là chi phí tăng, bất lợi cho doanh nghiệp. 
• Ngược lại, nếu ∆CG <= 0, chi phí giảm, thuận lợi cho doanh nghiệp.

• Biến động giá vật liệu có thể tác động lớn đến chi phí sản xuất của một doanh nghiệp. Nếu giá vật liệu tăng cao hơn so với dự kiến, chi phí sản xuất sẽ tăng lên và doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận hoặc giữ giá thành sản phẩm ổn định.
• Doanh nghiệp cần có các chiến lược để quản lý rủi ro từ biến động chi phí nguyên vật liệu. Điều này có thể bao gồm việc ký kết các hợp đồng dài hạn với các nhà cung cấp, sử dụng các công nghệ tiết kiệm vật liệu, đàm phán giá cố định hoặc tìm kiếm các nguồn cung ứng thay thế.

2.2. Phân tích biến động chi phí nhân công trực tiếp

2.2.1. Chỉ tiêu Phân tích được xác định như sau:

• Q1 là số lượng sản phẩm sản xuất thực tế.
• t0 là lượng thời gian lao động trực tiếp định mức để sản xuất 1 đơn vị sản phẩm.
• t1 là lượng thời gian lao động trực tiếp thực tế để sản xuất 1 đơn vị sản phẩm.
• G0 là giá lao động trực tiếp định mức mỗi giờ
• G1 là giá lao động trực tiếp thực tế mỗi giờ.

2.2.2. Xác định biến động chi phí giữa chi phí nhân công trực tiếp định mức (C0) và chi phí nhân công trực tiếp thực tế (C1), sử dụng công thức kế toán quản trị:

• Nếu ∆C ≤ 0, tức là chi phí nhân công trực tiếp thực tế không vượt quá chi phí nhân công trực tiếp định mức, thì điều này được coi là thuận lợi. 
• Ngược lại, nếu ∆C > 0, tức là chi phí nhân công trực tiếp thực tế vượt quá chi phí nhân công trực tiếp định mức, thì điều này được coi là bất lợi.

• Thay đổi trong mức lương: Nếu mức lương thực tế của lao động cao hơn hoặc thấp hơn so với dự kiến, điều này có thể dẫn đến sự chênh lệch giữa chi phí nhân công dự kiến và thực tế.
• Thay đổi trong số lượng lao động: Nếu doanh nghiệp cần phải thuê thêm nhân viên hoặc giảm bớt số lượng lao động so với dự kiến ban đầu, điều này cũng có thể tác động đến chi phí nhân công.
• Thay đổi trong giờ làm việc hoặc nhu cầu lao động: Nếu doanh nghiệp phải chi trả thêm tiền giờ làm việc cho nhân viên do yêu cầu công việc tăng ca hoặc nhu cầu lao động tăng đột ngột, điều này cũng có thể làm tăng chi phí nhân công thực tế.

2.3. Phân tích biến động chi phí sản xuất chung

Chi phí sản xuất chung là những khoản chi phí mà doanh nghiệp phải chi trả để hỗ trợ hoạt động sản xuất và kinh doanh chung của mình. Đây là những chi phí mà không thể chỉ rõ được liên quan đến từng sản phẩm cụ thể hoặc dịch vụ cụ thể mà thường phục vụ cho toàn bộ quy trình sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp. Đây có thể là các chi phí như quản lý phân xưởng, bộ phận, đội, hoạt động bảo trì, vận hành và các chi phí quản lý tổ chức và hỗ trợ khác. (theo điều 87 thông tư Số 200/2014/TT-BTC).

2.3.1. Xác định chỉ tiêu phân tích bằng công thức kế toán quản trị:

• Q1: số lượng sản phẩm được sản xuất trong thực tế.
• t0: thời gian cần thiết để sản xuất một sản phẩm trong trường hợp sản xuất theo định mức.
• t1: thời gian cần thiết để sản xuất một sản phẩm trong thực tế.
• b0: Giá trị chi phí sản xuất chung định mức cho một giờ sử dụng máy sản xuất.
• b1: Giá trị chi phí sản xuất chung thực tế cho một giờ sử dụng máy sản xuất.

2.3.2. Xác định đối tượng phân tích và biến động chi phí ∆C bằng cách:

• Khi ∆C ≤ 0, điều này cho thấy rằng chi phí sản xuất thực tế ít hơn hoặc bằng chi phí sản xuất định mức, điều này được coi là thuận lợi. 
• Tuy nhiên, nếu ∆C > 0, điều này cho thấy rằng chi phí sản xuất thực tế cao hơn chi phí sản xuất định mức, điều này được coi là bất lợi.

• ∆Ct ≤ 0 được coi là thuận lợi
• ∆Ct > 0 được coi là bất lợi

2.3.4. Xác định ảnh hưởng của các nhân tố giá mua và lượng vật dụng, dịch vụ và biến động chi phí (∆Cb) được xác định theo công thức kế toán quản trị:

• ∆Cb ≤ 0 được coi là thuận lợi
• ∆Cb > 0 được coi là bất lợi

2.3.5. Phân tích biến động chi phí cố định sản xuất chung:

• Q1: Số lượng sản phẩm thực tế sản xuất
• t0: Thời gian sản xuất định mức cho một sản phẩm trên máy sản xuất
• t1: Thời gian sản xuất thực tế cho một sản phẩm trên máy sản xuất
• đ0: Chi phí sản xuất chung định mức cho một giờ máy sản xuất
• đ1 là định phí sản xuất chung thực tế một giờ máy sản xuất
• Xác định ảnh hưởng của các nhân tố qua công thức kế toán quản trị

2.4. Lượng sản phẩm sản xuất và biến động lượng

Lượng sản phẩm sản xuất là số lượng sản phẩm được tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định.
Chênh lệch khối lượng sản xuất là sự thay đổi của lượng sản phẩm sản xuất so với dự báo hoặc kế hoạch. Chênh lệch khối lượng sản xuất có thể là tích cực hoặc tiêu cực.
Có hai loại Chênh lệch khối lượng sản xuất:

• Chênh lệch khối lượng sản xuất có lợi: xảy ra khi lượng sản phẩm sản xuất cao hơn dự báo. Điều này có thể do nhiều yếu tố gây ra, chẳng hạn như nhu cầu tăng cao, năng suất lao động được cải thiện hoặc thời gian ngừng hoạt động giảm.

• Chênh lệch khối lượng sản xuất bất lợi: xảy ra khi lượng sản phẩm sản xuất thấp hơn dự báo. Điều này có thể do nhiều yếu tố gây ra, chẳng hạn như nhu cầu giảm, năng suất lao động thấp hoặc thời gian ngừng hoạt động tăng.

2.4.1. Công thức tính Chênh lệch khối lượng sản xuất (∆Cq):

• ∆Cq: Chênh lệch khối lượng sản xuất (thay đổi số lượng sản phẩm sản xuất)
• Q1: Số lượng sản phẩm thực tế sản xuất
• Q0: Số lượng sản phẩm dự kiến ​​sản xuất
• t0: Thời gian định mức sản xuất một sản phẩm
• đ0: Giá bán dự kiến ​​của một sản phẩm

• Nếu ∆Cq ≤ 0: Chênh lệch khối lượng sản xuất có lợi. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp đã sản xuất được nhiều sản phẩm hơn dự kiến, dẫn đến doanh thu cao hơn
• Nếu ∆Cq > 0: Chênh lệch khối lượng sản xuất bất lợi. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp đã sản xuất ít sản phẩm hơn dự kiến, dẫn đến doanh thu thấp hơn.

2.4.2. Giá mua vật dụng, dịch vụ và biến động dự toán:

• ∆Cd: Chênh lệch chi phí vật dụng, dịch vụ
• Q1: Số lượng sản phẩm thực tế sản xuất
• Q0: Số lượng sản phẩm dự kiến ​​sản xuất
• t1: Thời gian máy thực tế sản xuất một sản phẩm
• t0: Thời gian định mức sản xuất một sản phẩm
• đ1: Giá mua thực tế của vật dụng, dịch vụ sử dụng cho một sản phẩm
• đ0: Giá mua dự kiến ​​của vật dụng, dịch vụ sử dụng cho một sản phẩm

• ∆Cd ≤ 0: Chênh lệch chi phí vật dụng, dịch vụ thuận lợi. Điều này có nghĩa là chi phí mua vật dụng, dịch vụ thực tế thấp hơn chi phí dự kiến, dẫn đến lợi nhuận cao hơn.
• ∆Cd > 0: Chênh lệch chi phí vật dụng, dịch vụ bất lợi. Điều này có nghĩa là chi phí mua vật dụng, dịch vụ thực tế cao hơn chi phí dự kiến, dẫn đến lợi nhuận thấp hơn.

2.4.3.  Xác định tổng biến động (Tổng của chênh lệch khối lượng sản xuất (∆Cq) và chênh lệch chi phí vật dụng, dịch vụ (∆Cd)).:

• ∆C ≤ 0: Tổng chênh lệch có lợi. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp đã đạt được hiệu quả hoạt động tốt hơn so với dự kiến, dẫn đến lợi nhuận cao hơn.
• ∆C > 0: Tổng chênh lệch bất lợi. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp đã đạt được hiệu quả hoạt động kém hơn so với dự kiến, dẫn đến lợi nhuận thấp hơn.

3. Công thức quyết định giá bán sản phẩm

Công thức kế toán quản trị xác định giá bán hàng loạt

3.1. Dựa vào phương pháp toàn bộ:

• Chi phí nền = chi phí nhân công trực tiếp + chi phí nguyên vật liệu trực tiếp + chi phí sản xuất chung
• Số tiền tăng thêm xác định bằng cách lấy: Tỷ lệ số tiền tăng thêm * Chi phí nền.Với Tỷ lệ số tiền tăng thêm = (chi phí bán hàng + chi phí quản lý doanh nghiệp + Mức hoàn vốn mong muốn/Tổng chi phí nền ) * 100%
• Mức hoàn vốn mong muốn dựa trên: tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) * Tài sản hoạt động trung bình.

3.2. Dựa theo phương pháp trực tiếp (đảm phí):

• Chi phí nền = Biến phí bán hàng + Biến phí sản xuất + Biến phí quản lý doanh nghiệp
• Số tiền tăng thêm xác định bằng cách lấy: tỷ lệ số tiền tăng thêm * Chi phí nềnTỷ lệ số tiền tăng thêm = (Định phí bán hàng, sản xuất, quản lý doanh nghiệp + Mức hoàn vốn mong muốn)/Tổng chi phí nền * 100%
• Mức hoàn vốn mong muốn dựa trên tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) * Tài sản hoạt động bình quân

3.3. Xác định giá bán dịch vụ