Kiểm toán hoạt động và kiểm toán tài chính: Khi nào doanh nghiệp cần cả hai?

AGS KHONG MINH NGOC ADI

16 thg 4, 2025

Trong hành trình phát triển bền vững, doanh nghiệp không chỉ cần minh bạch tài chính mà còn cần vận hành hiệu quả. Đây chính là lúc kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động phát huy vai trò then chốt. Vậy sự khác biệt giữa hai loại kiểm toán này là gì? Khi nào doanh nghiệp nên kết hợp cả hai? Bài viết dưới đây từ AGS Việt Nam sẽ giúp bạn làm sáng tỏ những câu hỏi này — đồng thời cung cấp góc nhìn thực tiễn cho các nhà quản lý và kiểm toán viên đang tìm kiếm giải pháp tối ưu hiệu quả và tuân thủ trong doanh nghiệp.

Kiểm toán là một hoạt động không thể thiếu trong quá trình quản lý và điều hành của các tổ chức, giúp đảm bảo tính minh bạch, đúng đắn của các báo cáo tài chính và hoạt động của doanh nghiệp. Hai loại kiểm toán phổ biến là kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động. Mặc dù mỗi loại kiểm toán có những mục đích và phương pháp khác nhau, nhưng đôi khi doanh nghiệp cần thực hiện cả hai loại kiểm toán này để đảm bảo hoạt động và tài chính của mình luôn ở mức tối ưu.

1. Kiểm toán tài chính là gì?

Kiểm toán tài chính là quá trình kiểm tra, xác minh và đánh giá tính chính xác, hợp lý của các báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Mục đích chính của kiểm toán tài chính là đảm bảo rằng các báo cáo tài chính phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính của công ty, tuân thủ các chuẩn mực kế toán và quy định pháp lý. Các hoạt động kiểm toán tài chính bao gồm việc kiểm tra các sổ sách, chứng từ kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, bảng cân đối kế toán và các báo cáo tài chính khác.

2. Kiểm toán hoạt động là gì?

Kiểm toán hoạt động tập trung vào việc đánh giá hiệu quả, tính hiệu quả và sự tuân thủ trong các hoạt động của doanh nghiệp. Thay vì chỉ kiểm tra các con số tài chính, kiểm toán hoạt động còn kiểm tra các quy trình, chính sách và thủ tục nội bộ của công ty để đảm bảo rằng chúng đang được thực hiện một cách hiệu quả và tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng. Mục tiêu là cải thiện hiệu quả hoạt động, giảm thiểu lãng phí và rủi ro, đồng thời nâng cao hiệu suất công việc.

3. Khi nào doanh nghiệp cần thực hiện cả kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động?

Mặc dù kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động có những mục tiêu và phạm vi khác nhau, nhưng trong một số trường hợp, doanh nghiệp cần thực hiện cả hai loại kiểm toán để đảm bảo sự toàn diện và hiệu quả trong hoạt động và tài chính. Dưới đây là một số tình huống khi doanh nghiệp cần cả hai loại kiểm toán này:

a. Doanh nghiệp muốn cải thiện hiệu quả hoạt động và bảo vệ tài chính

Khi doanh nghiệp muốn không chỉ kiểm tra tính chính xác của báo cáo tài chính mà còn cải thiện các quy trình hoạt động để nâng cao hiệu quả công việc, giảm thiểu chi phí và tối ưu hóa nguồn lực, việc thực hiện cả kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động là cần thiết. Kiểm toán tài chính giúp đảm bảo các báo cáo tài chính là chính xác và tuân thủ chuẩn mực, trong khi kiểm toán hoạt động giúp doanh nghiệp nhận diện các điểm yếu trong quy trình và đề xuất các giải pháp cải thiện.

b. Doanh nghiệp chuẩn bị cho các cuộc kiểm tra, thanh tra từ cơ quan quản lý

Khi doanh nghiệp chuẩn bị cho việc kiểm tra hoặc thanh tra từ các cơ quan nhà nước, việc thực hiện cả kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động là điều cần thiết. Kiểm toán tài chính sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo rằng các báo cáo tài chính của mình không có sai sót, trong khi kiểm toán hoạt động sẽ giúp doanh nghiệp chứng minh rằng các quy trình và hoạt động đều tuân thủ các quy định pháp lý và hiệu quả.

c. Khi có thay đổi lớn trong cấu trúc hoặc chiến lược doanh nghiệp

Khi doanh nghiệp thực hiện thay đổi lớn về cấu trúc tổ chức, chiến lược hoặc sản phẩm, việc kiểm tra cả báo cáo tài chính và các quy trình hoạt động là rất quan trọng. Kiểm toán tài chính sẽ giúp đảm bảo các thay đổi này được ghi nhận và phản ánh chính xác trong các báo cáo tài chính. Đồng thời, kiểm toán hoạt động sẽ giúp đánh giá sự phù hợp và hiệu quả của các thay đổi trong hoạt động của doanh nghiệp, từ đó đề xuất các điều chỉnh cần thiết.

d. Doanh nghiệp muốn nâng cao sự minh bạch và độ tin cậy với các cổ đông và nhà đầu tư

Các cổ đông và nhà đầu tư luôn mong muốn có được cái nhìn rõ ràng về tình hình tài chính và hoạt động của công ty để đưa ra các quyết định đầu tư chính xác. Việc thực hiện cả kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động giúp nâng cao sự minh bạch của doanh nghiệp, từ đó xây dựng lòng tin và thu hút các nhà đầu tư. Kiểm toán tài chính đảm bảo rằng báo cáo tài chính là chính xác và minh bạch, trong khi kiểm toán hoạt động cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả và tuân thủ các tiêu chuẩn quản lý.

e. Doanh nghiệp gặp vấn đề về gian lận, lãng phí hoặc quản lý không hiệu quả

Khi doanh nghiệp đối mặt với vấn đề gian lận, lãng phí tài nguyên hoặc quản lý kém, việc thực hiện cả kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động là rất quan trọng. Kiểm toán tài chính giúp phát hiện các dấu hiệu gian lận trong các báo cáo tài chính, trong khi kiểm toán hoạt động giúp chỉ ra các vấn đề trong quy trình và hệ thống kiểm soát nội bộ. Việc kết hợp cả hai loại kiểm toán sẽ giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện và đưa ra các biện pháp khắc phục phù hợp.

4. Kết luận

Kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động đều có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự minh bạch, hiệu quả và tuân thủ của doanh nghiệp. Mặc dù mỗi loại kiểm toán có mục tiêu và phạm vi khác nhau, nhưng trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp cần thực hiện cả hai để không chỉ bảo vệ tính chính xác của báo cáo tài chính mà còn cải thiện hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro. Khi kết hợp cả kiểm toán tài chính và kiểm toán hoạt động, doanh nghiệp sẽ có một hệ thống quản lý toàn diện và minh bạch, giúp nâng cao khả năng cạnh tranh và duy trì sự phát triển bền vững.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.