Quy Định Về Kiểm Toán Báo Cáo Tài Chính: Đối Tượng Bắt Buộc Và Xử Lý Vi Phạm

AGS THAO NGAN

1 thg 4, 2025

Việc kiểm toán báo cáo tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin tài chính doanh nghiệp. Theo quy định pháp luật hiện hành, một số doanh nghiệp bắt buộc phải kiểm toán báo cáo tài chính định kỳ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp lớn chưa thuộc diện bắt buộc kiểm toán, dẫn đến khó khăn trong việc đánh giá tài chính, đặc biệt là khi tiếp cận vốn vay từ tổ chức tín dụng. Bài viết này sẽ làm rõ các đối tượng phải kiểm toán, quy định pháp lý và chế tài xử phạt khi không thực hiện kiểm toán theo quy định.

Cùng Công ty TNHH Kế toán AGS tìm hiểu thông qua bài viết sau đây nhé!

1. Thực trạng kiểm toán báo cáo tài chính tại Việt Nam

Kiểm toán báo cáo tài chính là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin tài chính doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp có vốn nhà nước, tổ chức tín dụng, doanh nghiệp niêm yết, kiểm toán báo cáo tài chính là yêu cầu bắt buộc theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp tư nhân, bao gồm công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn, chưa bắt buộc phải kiểm toán định kỳ.

Việc nhiều doanh nghiệp có quy mô lớn nhưng chưa thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính khiến cho thông tin tài chính thiếu độ tin cậy. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thẩm định tài chính khi doanh nghiệp cần tiếp cận nguồn vốn vay từ tổ chức tín dụng hoặc tham gia vào các giao dịch tài chính quan trọng.

2. Đối tượng bắt buộc kiểm toán báo cáo tài chính

Theo quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều 37 Luật Kiểm toán độc lập, Điều 15 Nghị định số 17/2012/NĐ-CP, các doanh nghiệp, tổ chức sau đây bắt buộc phải kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm:

Nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.
Chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Nhóm tổ chức tài chính và doanh nghiệp niêm yết

Tổ chức tín dụng thành lập và hoạt động theo Luật các tổ chức tín dụng.
Tổ chức tài chính, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.
Công ty đại chúng, tổ chức phát hành chứng khoán, tổ chức kinh doanh chứng khoán.

Nhóm doanh nghiệp có vốn nhà nước và doanh nghiệp lớn

Doanh nghiệp nhà nước (trừ những doanh nghiệp thuộc bí mật quốc gia theo quy định pháp luật).
Doanh nghiệp cổ phần hóa có vốn góp của Nhà nước từ 50% trở lên.
Doanh nghiệp mà tập đoàn, tổng công ty nhà nước hoặc tổ chức niêm yết nắm giữ từ 20% quyền biểu quyết trở lên.
Doanh nghiệp thực hiện các dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A sử dụng vốn nhà nước.
Doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam.

3. Chế tài xử phạt đối với đơn vị không thực hiện kiểm toán

Để đảm bảo các quy định về kiểm toán được thực hiện nghiêm túc, Chính phủ đã ban hành các quy định xử phạt đối với đơn vị vi phạm. Theo Nghị định số 105/2013/NĐ-CP, các doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc kiểm toán nhưng không thực hiện có thể bị xử phạt vi phạm hành chính. Cụ thể:

Không thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính: Phạt tiền và yêu cầu bổ sung báo cáo kiểm toán.
Nộp báo cáo tài chính không có kiểm toán: Không được chấp nhận bởi các cơ quan quản lý, ảnh hưởng đến việc tiếp cận vốn vay, đấu thầu hoặc hợp tác kinh doanh.
Kiểm toán viên hoặc công ty kiểm toán vi phạm chuẩn mực kiểm toán: Bị xử lý theo quy định pháp luật, có thể bị đình chỉ hoạt động.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 157/2014/TT-BTC nhằm kiểm soát chất lượng dịch vụ kiểm toán, đảm bảo báo cáo tài chính được kiểm toán theo đúng quy chuẩn.

4. Định hướng quản lý và tăng cường thực hiện kiểm toán

Nhằm nâng cao tính minh bạch và chất lượng báo cáo tài chính, Bộ Tài chính đang đẩy mạnh việc tuyên truyền và giám sát việc thực hiện kiểm toán trong doanh nghiệp. Các biện pháp đang được triển khai bao gồm:

Phối hợp với các cơ quan liên quan để phổ biến quy định về kiểm toán.
Yêu cầu các tổ chức tài chính, cơ quan quản lý không chấp nhận báo cáo tài chính chưa được kiểm toán đối với doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc.
Xem xét mở rộng đối tượng bắt buộc kiểm toán báo cáo tài chính trong tương lai để phù hợp với thông lệ quốc tế.

5. Kết luận

Việc kiểm toán báo cáo tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch, giúp các tổ chức tài chính và nhà đầu tư có cơ sở đáng tin cậy để đánh giá doanh nghiệp. Hiện nay, đối tượng bắt buộc kiểm toán đã khá rộng, tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp lớn chưa bị bắt buộc thực hiện. Trong tương lai, việc mở rộng phạm vi kiểm toán và tăng cường chế tài xử lý vi phạm sẽ góp phần nâng cao chất lượng báo cáo tài chính và thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch hơn.

Ảnh: minh họa

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.