Các Thuật Ngữ Quan Trọng Trong Tài Chính: LBO, M&A, MBI, và MBO

Cẩm Nguyên ACC

7 thg 8, 2025

Thế giới kinh doanh hiện đại luôn vận động không ngừng, và các giao dịch sáp nhập & mua lại (M&A) đóng vai trò then chốt trong quá trình này. Dù bạn là một nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp hay chỉ đơn giản là người muốn tìm hiểu về lĩnh vực này, việc nắm vững các thuật ngữ chuyên ngành là điều cần thiết. Bài viết hôm nay của AGS sẽ giải thích chi tiết bốn khái niệm quan trọng thường gặp trong M&A: Leveraged Buyout (LBO), Mergers & Acquisitions (M&A), Management Buy-In (MBI), và Management Buy-Out (MBO).

1. Mua Thâu Tóm Bằng Vay Nợ (LBO - Leveraged Buyout)

LBO là viết tắt của Leveraged Buyout, một phương pháp mua lại doanh nghiệp mà bên mua sử dụng một lượng lớn vốn vay để tài trợ cho thương vụ. Điểm đặc biệt của LBO là bên mua thường dùng chính tài sản, dòng tiền hoặc khả năng sinh lời của doanh nghiệp mục tiêu để thế chấp vay vốn.

Đặc điểm:

Rủi ro cao, lợi nhuận lớn: LBO thường liên quan đến việc vay nợ lớn, do đó tiềm ẩn rủi ro cao nếu doanh nghiệp mục tiêu không đạt được hiệu quả kinh doanh như kỳ vọng. Tuy nhiên, nếu thành công, lợi nhuận mang lại cho bên mua có thể rất đáng kể.
Thế chấp bằng tài sản của bên bán: Khác với các giao dịch mua bán thông thường, bên mua không cần có sẵn toàn bộ số tiền mà sẽ dùng tài sản hoặc hiệu suất kinh doanh của doanh nghiệp được mua để đảm bảo khoản vay.
Phù hợp khi doanh nghiệp mục tiêu uy tín: Phương pháp này thường dễ thành công hơn khi doanh nghiệp được mua có mức độ nổi tiếng và tín nhiệm cao hơn so với bên mua, giúp việc huy động vốn vay dễ dàng hơn.

2. Sáp Nhập và Thu Mua (M&A - Mergers & Acquisitions)

M&A là thuật ngữ chung chỉ các giao dịch Sáp nhập (Mergers) và Thu mua (Acquisitions). Đây là quá trình hai hoặc nhiều công ty hợp nhất lại với nhau, hoặc một công ty mua lại một công ty khác. M&A đã trở nên phổ biến không chỉ với các tập đoàn lớn mà còn cả với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Các hình thức M&A phổ biến:

Chuyển nhượng cổ phần: Bên bán chuyển nhượng toàn bộ cổ phần công ty mình nắm giữ cho bên mua.
Chuyển nhượng kinh doanh: Bên mua chỉ mua lại một phần hoặc toàn bộ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, thay vì toàn bộ công ty.
Mua lại bởi ban quản lý (MBO) độc lập: Ban quản lý của doanh nghiệp mua lại cổ phần để tách ra hoạt động độc lập (sẽ được giải thích chi tiết hơn ở phần sau).

Khi thực hiện M&A, các công ty thường tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia và công ty trung gian để đánh giá ứng viên và lựa chọn phương pháp phù hợp nhất.

3. Mua Vào Quản Lý (MBI - Management Buy-In)

MBI là viết tắt của Management Buy-In, là hình thức mua lại doanh nghiệp mà trong đó một nhóm các nhà quản lý hoặc chuyên gia bên ngoài, cùng với các nhà đầu tư, sẽ mua lại một công ty. Sau khi mua lại, nhóm này sẽ tiến hành tái cấu trúc và quản lý doanh nghiệp mục tiêu.

Đặc điểm:

Đưa nhân sự bên ngoài vào: Điểm khác biệt chính của MBI là việc đưa các chuyên gia và nhà kinh doanh từ bên ngoài vào để điều hành doanh nghiệp, thay vì dựa vào đội ngũ quản lý hiện tại.
Tăng giá trị doanh nghiệp: Mục tiêu chính của MBI là tăng giá trị doanh nghiệp và từ đó gia tăng lợi nhuận thông qua việc áp dụng kiến thức, kỹ năng và chiến lược mới từ đội ngũ quản lý bên ngoài.
Giải pháp cho doanh nghiệp thiếu nhân tài: MBI đặc biệt hiệu quả đối với các doanh nghiệp đang thiếu hụt đội ngũ quản lý mạnh hoặc cần một luồng gió mới để tái sinh và phát triển.

4. Mua Ra Quản Lý (MBO - Management Buy-Out)

MBO là viết tắt của Management Buy-Out, là một phương pháp kế thừa kinh doanh mà trong đó ban quản lý hiện tại của doanh nghiệp sẽ mua lại toàn bộ hoặc phần lớn cổ phần của công ty mà họ đang điều hành. Sau giao dịch, ban quản lý này sẽ trở thành chủ sở hữu độc lập của doanh nghiệp.

Ưu điểm:

Duy trì bản sắc doanh nghiệp: MBO giúp duy trì thương hiệu, truyền thống và tinh thần của công ty vì người điều hành và chủ sở hữu mới là những người đã quen thuộc với doanh nghiệp.
Chủ sở hữu am hiểu: Chủ sở hữu mới là những người đã có kinh nghiệm và hiểu rõ hoạt động của công ty, giúp việc chuyển giao diễn ra suôn sẻ và ít gián đoạn.
Huy động vốn từ tài sản doanh nghiệp: Tương tự như LBO, trong nhiều trường hợp, ban quản lý sẽ huy động vốn bằng cách thế chấp giá trị tài sản và khả năng sinh lời của chính doanh nghiệp.

Nhược điểm:

Mâu thuẫn lợi ích: Có thể phát sinh mâu thuẫn giữa chủ sở hữu hiện tại và ban quản lý muốn mua lại.
Hạn chế sự thay đổi lớn: Do bản chất công ty không thay đổi nhiều về mặt nhân sự quản lý, MBO có thể không mang lại những đột phá hoặc biến đổi lớn như kỳ vọng.
Hủy niêm yết tự động: Nếu công ty đang niêm yết, giao dịch MBO thường dẫn đến việc hủy niêm yết.

Hy vọng những giải thích trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các thuật ngữ quan trọng trong lĩnh vực M&A. Việc nắm vững các khái niệm này sẽ là nền tảng vững chắc để bạn tự tin hơn khi tham gia vào các giao dịch phức tạp. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm những khái niệm khác liên quan đến lĩnh vực này, thì nhớ theo dõi bài viết tiếp theo của chúng tôi.