Lợi Thế Thương Mại (Goodwill): 'Mỏ Vàng' Hay 'Quả Bom Nổ Chậm' Trên Bảng Cân Đối Kế Toán?

Goodwill là gì? Một cách giải thích đơn giản

Lợi thế thương mại chỉ xuất hiện trong một tình huống duy nhất: khi một công ty mua lại một công ty khác (M&A).

Về mặt kế toán, Goodwill được định nghĩa là phần chênh lệch giữa giá mua một công ty và giá trị hợp lý (fair value) của tài sản ròng có thể xác định được của công ty đó.

Công thức: Goodwill = Giá mua - (Giá trị hợp lý của Tài sản - Giá trị hợp lý của Nợ phải trả)

Nghe có vẻ phức tạp? Hãy xem ví dụ sau:

• Công ty A mua lại Công ty B với giá 10 triệu USD.

• Sau khi định giá lại toàn bộ tài sản (nhà máy, đất đai, hàng tồn kho...) và nợ của Công ty B theo giá thị trường, giá trị tài sản ròng của B chỉ là 7 triệu USD.

• Phần chênh lệch 3 triệu USD mà Công ty A chấp nhận trả thêm chính là Lợi thế thương mại (Goodwill).

Vậy tại sao Công ty A lại sẵn sàng trả thêm 3 triệu USD? Bởi vì họ tin rằng Công ty B sở hữu những giá trị vô hình không thể ghi nhận riêng lẻ trên sổ sách, chẳng hạn như:

• Thương hiệu mạnh và danh tiếng trên thị trường.

• Mạng lưới khách hàng trung thành.

• Quan hệ tốt với nhà cung cấp.

• Đội ngũ nhân viên tài năng và văn hóa doanh nghiệp độc đáo.

• Bí quyết công nghệ hoặc các quy trình hoạt động hiệu quả.

Về bản chất, Goodwill chính là cái giá phải trả cho sức mạnh tổng hợp và tiềm năng lợi nhuận trong tương lai của công ty bị mua lại. Khi được ghi nhận đúng, nó là một "mỏ vàng" chiến lược.

Khi Goodwill Trở Thành 'Quả Bom Nổ Chậm'

Vấn đề bắt đầu khi Goodwill bị lạm dụng hoặc khi giá trị của nó không còn tương xứng với thực tế. Đây là lúc nó trở thành một 'quả bom nổ chậm'.

1. Trả giá quá cao trong thương vụ M&A (Overpaying):

Nguyên nhân phổ biến nhất khiến Goodwill trở thành rủi ro là do công ty đi mua đã quá lạc quan và trả một cái giá quá cao. Nếu những lợi ích chiến lược dự kiến (sức mạnh tổng hợp, tăng trưởng doanh thu) không thành hiện thực, giá trị thực tế của khoản đầu tư sẽ thấp hơn nhiều so với số tiền bỏ ra. Khoản Goodwill được ghi nhận trên sổ sách lúc này trở nên "ảo" và không còn phản ánh đúng giá trị.

2. Dùng để che giấu các khoản chi phí trá hình:

Trong các vụ bê bối, Goodwill có thể bị lợi dụng một cách tinh vi. Như trong vụ Olympus, công ty đã cố tình trả giá mua lại các công ty khác cao ngất ngưởng. Phần chênh lệch khổng lồ không phải để mua giá trị chiến lược, mà là một cách để ghi nhận một khoản "phí tư vấn" trá hình, nhằm mục đích rút tiền ra ngoài để che giấu các khoản lỗ trong quá khứ. Khoản Goodwill được tạo ra sau đó thực chất là Goodwill "rác", không hề có giá trị.

3. "Bỏ quên" việc đánh giá lại tổn thất (Impairment):

Theo các chuẩn mực kế toán hiện đại (IFRS, US GAAP), Goodwill không được khấu hao dần đều. Thay vào đó, các công ty phải thực hiện đánh giá tổn thất (Impairment Test) ít nhất mỗi năm một lần.

• Kiểm tra tổn thất là quá trình so sánh giá trị ghi sổ của Goodwill với giá trị có thể thu hồi được của nó.

• Nếu giá trị có thể thu hồi thấp hơn giá trị ghi sổ, công ty bắt buộc phải ghi nhận một khoản lỗ do tổn thất lợi thế thương mại (Goodwill Impairment Loss) trên Báo cáo kết quả kinh doanh.

Đây chính là lúc "quả bom" phát nổ. Một khoản lỗ do tổn thất Goodwill có thể lên tới hàng tỷ đô la, làm sụt giảm nghiêm trọng lợi nhuận của công ty và là một lời thừa nhận gián tiếp rằng thương vụ M&A trong quá khứ đã thất bại.

Nhiều công ty, vì không muốn báo cáo một khoản lỗ lớn, đã cố tình trì hoãn hoặc thực hiện việc đánh giá tổn thất một cách thiếu khách quan. Đây là một "dấu hiệu đỏ" (red flag) mà các nhà phân tích và kiểm toán viên phải đặc biệt chú ý. Ví dụ điển hình là vụ bê bối WorldCom, nơi công ty đã ghi nhận một khoản Goodwill khổng lồ sau hàng loạt thương vụ M&A, nhưng đã không ghi giảm giá trị của nó ngay cả khi ngành viễn thông suy thoái.

Kết Luận: Đọc Vị Goodwill Như Thế Nào?

Lợi thế thương mại là một con dao hai lưỡi. Nó vừa có thể đại diện cho những giá trị chiến lược vô giá, vừa có thể che giấu những sai lầm trong quá khứ hoặc thậm chí là hành vi gian lận.

Khi phân tích một công ty có khoản mục Goodwill lớn trên Bảng cân đối kế toán, hãy luôn đặt ra những câu hỏi sau:

• Thương vụ M&A nào đã tạo ra khoản Goodwill này? Công ty đã trả giá có hợp lý không?

• Những lợi ích chiến lược từ thương vụ đó có thực sự diễn ra không?

• Công ty có thực hiện đánh giá tổn thất Goodwill một cách thường xuyên và minh bạch không?

• Có bất kỳ khoản lỗ do tổn thất Goodwill nào được ghi nhận trong những năm gần đây không?

Bằng cách hiểu rõ bản chất và những rủi ro tiềm ẩn của Goodwill, bạn sẽ có một cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn về sức khỏe tài chính thực sự của một doanh nghiệp.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.

Thông tin khác

【実績No.1】AGSベトナム税務会計事務所｜日系企業の進出・会計税務支援
AGSベトナム税務会計事務所は、進出支援実績No.1の会計事務所。日本人税理士・会計士が常駐し、法人設立・月次会計・税務申告・給与計算・社会保険・監査対応まで日本語でサポート。税務調査やM&A、移転価格など特殊業務も対応。ハノイ・ホーチミン・ダナン・ゲアンの4拠点で全国対応。
 

Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn

Thông tin tuyển dụng và Hướng dẫn
AGS luôn mở rộng cánh cửa cho những ứng viên muốn thử thách bản thân trong lĩnh vực Kế toán - Kiểm toán - Ngôn ngữ Nhật - Pháp lý - Nhân sự. Xem chi tiết bài viết để biết thêm về Thông tin tuyển dụng tại AGS bạn nhé! 

[Vị trí] Tổng hợp tất cả vị trí tuyển dụng
Tham khảo thêm các vị trí tuyển dụng tại Công ty Kế toán-Kiểm toán AGS.
 

Liên hệ dịch vụ
Công ty Dịch vụ kế toán Nhật Bản. Cung cấp Dịch vụ tư vấn đầu tư, Kế toán - Thuế, Kiểm toán. Nếu bạn có bất kỳ yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi. Công ty chúng tôi luôn tìm kiếm cơ hội được làm việc với công ty bạn.