Ứng dụng công nghệ trong kiểm toán: Cơ hội và thách thức

HCM DIEU ACC

15 thg 9, 2025

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang thay đổi mạnh mẽ cách thức hoạt động của nghề kiểm toán. Công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn (big data), điện toán đám mây và tự động hóa cơ hội để tăng tính chính xác, tốc độ và minh bạch trong quá trình kiểm toán. Tuy nhiên, việc ứng dụng các công nghệ này cũng đặt ra nhiều thách thức lớn về năng lực, chi phí, đạo đức và khung pháp lý.

1. Cơ hội

- Tăng năng suất và hiệu quả: Công nghệ giúp xử lý khối lượng lớn dữ liệu nhanh hơn, hỗ trợ kiểm toán viên phân tích nhanh các dấu hiệu bất thường.

Ví dụ: nghiên cứu Digital transformation in Vietnam: the impacts on external auditors and their practices cho thấy các công ty kiểm toán ở Việt Nam đang bắt đầu áp dụng công nghệ cao nhằm cải thiện hiệu suất làm việc.

- Cải thiện chất lượng kiểm toán: Sử dụng AI hoặc phân tích dữ liệu để phát hiện rủi ro, gian lận, kiểm tra kiểm soát nội bộ tốt hơn. Bài Perception of digital transformation effect on audit quality: the case of Vietnam ghi nhận mối quan hệ tích cực giữa chuyển đổi số và chất lượng kiểm toán trong mắt các chuyên gia.

- Tiết kiệm chi phí và thời gian: Các công việc trùng lặp, thủ công có thể được tự động hóa, giảm sai sót do con người. Tự động hóa, điện toán đám mây giúp kiểm toán viên truy cập dữ liệu từ xa, làm việc linh hoạt hơn.

Đối với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ kế toán - kiểm toán có nhiều cơ hội để nâng cao chất lượng, mở rộng thị trường sang các nước khác nhờ kết nối internet. Cuộc CMCN là cơ hội tạo động lực để các kế toán - kiểm toán viên, các tổ chức hành nghề kế toán - kiểm toán phát triển, nắm bắt và thay đổi kịp thời để thích nghi với công nghệ mới, nâng cao năng suất lao động và chất lượng công việc.

2. Các thách thức

Bên cạnh những cơ hội lớn mà Cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại, ngành kế toán – kiểm toán Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.

Thứ nhất, việc áp dụng các chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế vẫn còn nhiều vướng mắc. Mặc dù Việt Nam đã xây dựng hệ thống chuẩn mực riêng phù hợp với điều kiện kinh tế trong nước, nhưng một số chuẩn mực chưa tiệm cận thông lệ quốc tế, gây khó khăn cho quá trình hội nhập. Vì vậy, cần nghiên cứu, cập nhật đồng bộ các chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là liên quan đến giá trị hợp lý và công cụ tài chính.

Thứ hai, hệ thống pháp lý cho hoạt động kế toán – kiểm toán chưa thật sự đồng bộ và hiệu quả, khiến việc triển khai vào thực tế còn nhiều hạn chế.

Thứ ba, nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn còn thiếu. Để làm việc trong môi trường quốc tế, lao động ngành này không chỉ cần kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn phải đáp ứng các chuẩn mực quốc tế và có phong cách làm việc chuyên nghiệp, hiệu quả.

Thứ tư, hạ tầng công nghệ thông tin của Việt Nam vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Doanh nghiệp buộc phải đầu tư nâng cấp hệ thống, cải thiện chất lượng dữ liệu và hợp tác với các đối tác uy tín để đảm bảo an toàn thông tin.

Thứ năm, sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt khi các doanh nghiệp nước ngoài tham gia thị trường. Nếu không đổi mới và nâng cao năng lực, nhiều công ty trong nước có thể phải thu hẹp quy mô, thậm chí rút lui khỏi thị trường.

Thứ sáu, tư duy quản lý theo lối cũ và văn hóa doanh nghiệp chậm đổi mới cũng là rào cản lớn. Các công ty kế toán – kiểm toán cần thay đổi tư duy, xây dựng chiến lược vận hành dựa trên công nghệ số để tạo bước đột phá và phát triển bền vững.

Người làm kế toán – kiểm toán ngày nay không chỉ cần kiến thức chuyên môn và nghiệp vụ vững chắc, mà còn phải trang bị nhiều kỹ năng khác như: tổ chức và quản trị thông tin, quản trị mạng, phân tích – dự báo, tư vấn, vận hành hệ thống công nghệ và đặc biệt là bảo mật dữ liệu. Chính vì vậy, công tác đào tạo nguồn nhân lực kế toán – kiểm toán cần được đổi mới toàn diện, từ nội dung, chương trình đến phương pháp giảng dạy. Các trường đại học nên điều chỉnh chương trình theo hướng tăng cường kiến thức về công nghệ hiện đại như mạng vật lý, Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây…, đồng thời đầu tư nhiều hơn vào hệ thống thực hành. Nhờ đó, sinh viên có cơ hội tiếp cận thực tế, tích lũy kinh nghiệm và sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của bối cảnh mới.

=> Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho ngành kế toán – kiểm toán. Giá trị mà nguồn nhân lực mang lại cho doanh nghiệp giờ đây không còn chỉ dừng ở việc cung cấp số liệu kế toán, mà nằm ở những dịch vụ chuyên sâu hơn như phân tích tài chính và tư vấn chiến lược. Vì vậy, người làm nghề cần không ngừng nâng cao năng lực công nghệ, chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Trong bối cảnh kỷ nguyên số, kế toán – kiểm toán viên phải nắm vững nguyên tắc cơ bản, biết vận dụng linh hoạt vào từng tình huống thực tế, đồng thời luôn học hỏi và cập nhật kiến thức mới để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nghề nghiệp.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.