Cách xác định người phụ thuộc hợp lệ khi tính thuế TNCN

Trong quá trình tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN), đối với người có trách nhiệm nuôi dưỡng người khác, nếu người đó đáp ứng đúng các điều kiện sẽ được tính là người phụ thuộc và đối tượng nộp thuế được giảm trừ gia cảnh. Việc xác định đúng người phụ thuộc là rất quan trọng để tránh bị mất quyền lợi hoặc bị hoàn thuế sau này. Bài viết dưới đây giúp iu hiểu rõ ai là người phụ thuộc, điều kiện, và thủ tục đăng ký.

1. Người phụ thuộc là ai?

Theo Thông tư 111/2013/TT‑BTC (hướng dẫn thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân) và các văn bản sửa đổi, người phụ thuộc là người mà cá nhân nộp thuế có trách nhiệm nuôi dưỡng, bao gồm:

• Con của người nộp thuế (con đẻ, con nuôi hợp pháp, con ngoài giá thú, con riêng của vợ/chồng). 

• Vợ hoặc chồng, cha mẹ, cha mẹ vợ/chồng, người khác không nơi nương tựa mà người nộp thuế trực tiếp nuôi dưỡng.

Cụ thể (theo khoản 1 Điều 9 Thông tư 111/2013/TT-BTC):

• Con dưới 18 tuổi. 

• Con từ 18 tuổi trở lên bị khuyết tật hoặc không có khả năng lao động. 

• Con đang học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học nghề, không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân tháng không vượt quá mức do pháp luật quy định. 

• Vợ/chồng, cha mẹ hoặc người khác nếu không có khả năng lao động hoặc có thu nhập thấp, và người nộp thuế trực tiếp nuôi dưỡng. 

2. Điều kiện để được tính là người phụ thuộc

Để người phụ thuộc được tính vào giảm trừ gia cảnh, họ cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Người nộp thuế đã đăng ký người phụ thuộc với cơ quan thuế hoặc tổ chức trả thu nhập và được cấp mã số thuế (nếu theo quy định). 

• Người phụ thuộc không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân tháng không vượt quá 1.000.000 đồng (hoặc theo mức pháp luật quy định tại thời điểm xét). 

• Đối với người trong độ tuổi lao động: phải không có khả năng lao động (như người khuyết tật, mắc bệnh mạn tính…) nếu muốn tính là người phụ thuộc. 

• Mỗi người phụ thuộc chỉ được tính một lần vào một người nộp thuế trong năm tính thuế. 

3. Thủ tục đăng ký người phụ thuộc

Để được quyền giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc, người nộp thuế cần thực hiện:

• Nộp đăng ký người phụ thuộc (mẫu số 07/ĐK-NPT-TNCN hoặc tương đương) cho tổ chức trả thu nhập hoặc cơ quan thuế. 

• Nộp hồ sơ chứng minh người phụ thuộc bao gồm các giấy tờ phù hợp với từng loại người phụ thuộc (giấy khai sinh, chứng minh nhân dân/CCCD, giấy xác nhận khuyết tật…) theo điểm g khoản 1 Điều 9 Thông tư 111/2013/TT-BTC (sửa đổi bởi Thông tư 79/2022/TT-BTC). 

• Thời hạn: Với người phụ thuộc thông thường, đăng ký trong năm tính thuế; với người “không nơi nương tựa” thì chậm nhất là ngày 31/12 của năm tính thuế.

4. Lưu ý quan trọng dành cho kế toán & người lao động

• Việc đăng ký người phụ thuộc muộn sẽ làm mất quyền giảm trừ cho cả năm tính thuế đó. 

• Nếu người phụ thuộc thay đổi (tăng/giảm) trong năm, người nộp thuế phải cập nhật thông tin với tổ chức trả thu nhập hoặc cơ quan thuế. 

• Kế toán cần theo dõi hồ sơ chứng minh người phụ thuộc và lưu trữ đầy đủ để phục vụ kiểm tra sau này.

• Việc xác định sai người phụ thuộc hoặc không đăng ký đúng thì khi quyết toán thuế có thể bị truy thu thuế hoặc mất quyền lợi.

Kết luận: Xác định đúng người phụ thuộc hợp lệ giúp người lao động được giảm trừ gia cảnh – nghĩa là giảm số thuế TNCN phải nộp, tăng thu nhập thực nhận. Ngược lại, nếu không đáp ứng điều kiện hoặc bỏ qua thủ tục đăng ký, quyền lợi này sẽ bị mất. Vì vậy, cả bạn (sinh viên kế toán) lẫn người làm kế toán trong doanh nghiệp nên nắm rõ quy định, rà soát hồ sơ và thực hiện đăng ký ngay từ đầu năm để đảm bảo quyền lợi.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.