Không chỉ là thay thế TT200, Thông tư 99 là cuộc "cách mạng" về IFRS và Quản trị Nội bộ!

HCM Oanh ACC

29 thg 12, 2025

Một thập kỷ gắn bó với Thông tư 200/2014/TT-BTC sắp chính thức khép lại. Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC, văn bản sẽ thay thế hoàn toàn TT200 kể từ ngày 01/01/2026.

Đây không phải là một bản cập nhật kỹ thuật, mà là một cuộc "cách mạng" toàn diện, chuyển dịch tư duy kế toán Việt Nam sang một trang mới: Tự chủ hơn, minh bạch hơn, và tiệm cận hơn với IFRS. Dưới đây là 7 thay đổi cốt lõi mà mọi kế toán trưởng, KTT, và CFO phải "nằm lòng" trước khi bước sang năm 2026.

1. Nâng tầm Kế toán: Từ "Ghi sổ" lên "Kiểm soát"

Thay đổi lớn nhất không nằm ở hệ thống tài khoản, mà ở tư duy quản trị. Nếu TT200 tập trung vào việc "hạch toán thế nào", thì TT99 đặt nặng yêu cầu về quản trị.

Ngay tại Điều 3, Thông tư 99 yêu cầu doanh nghiệp phải xây dựng quy chế quản trị nội bộ và cơ chế kiểm soát kế toán. Kế toán không chỉ là người ghi chép quá khứ, mà phải tham gia vào hệ thống kiểm soát rủi ro, đảm bảo tính trung thực của thông tin ngay từ đầu.

2. "Cởi trói" Đơn vị Tiền tệ cho Doanh nghiệp FDI

TT200 trước đây khá hạn chế về việc dùng ngoại tệ. TT99 đã giải quyết bài toán này (Điều 4-6):

Doanh nghiệp (đặc biệt là FDI, xuất nhập khẩu) được phép dùng ngoại tệ làm đơn vị kế toán nếu đáp ứng các điều kiện rõ ràng về doanh thu, chi phí và huy động vốn.
Quy định chi tiết cách chuyển đổi khi thay đổi đơn vị tiền tệ.
Lưu ý: Báo cáo tài chính nộp cho cơ quan nhà nước tại Việt Nam vẫn bắt buộc phải trình bày bằng Đồng Việt Nam (VND).

3. Linh hoạt Tối đa cho Mô hình Tập đoàn, Đa Chi nhánh

Điều 7 của TT99 là một thay đổi mang tính cách mạng cho các tập đoàn:

Tự chủ phân cấp: Doanh nghiệp được tự quyết định ghi nhận vốn cấp cho chi nhánh là nợ phải trả hay vốn chủ sở hữu, tùy mô hình quản lý.
Giao dịch nội bộ: Doanh nghiệp được lựa chọn ghi nhận hoặc không ghi nhận doanh thu, giá vốn khi luân chuyển hàng hóa nội bộ (dù có hay không có hóa đơn).
Báo cáo của ĐVTT: Đơn vị trực thuộc (chi nhánh) có thể không cần lập BCTC riêng, miễn là Báo cáo hợp nhất cuối cùng của toàn doanh nghiệp bao gồm đầy đủ số liệu.

4. "Số hóa" Chứng từ và Tự chủ Biểu mẫu

TT99 chính thức "cởi trói" doanh nghiệp khỏi các mẫu biểu cứng nhắc của TT200:

Doanh nghiệp được tự thiết kế hoặc sửa đổi biểu mẫu chứng từ kế toán (kể cả chứng từ điện tử) miễn là đảm bảo các yếu tố cơ bản, dễ kiểm soát.
Khi thay đổi biểu mẫu, chỉ cần ban hành Quy chế hạch toán kế toán nội bộ làm căn cứ.

5. Hệ thống Tài khoản "Lột xác": Chào đón IFRS và Thuế Toàn cầu

Đây là phần được mong chờ nhất. Hệ thống tài khoản tại Phụ lục II của TT99 có nhiều cập nhật "nóng":

TK 215 – Tài sản Sinh học (Mới hoàn toàn):
- Lần đầu tiên, kế toán Việt Nam có tài khoản riêng cho ngành nông nghiệp, tiệm cận IAS 41.
- Mở chi tiết cho súc vật (2151) và cây trồng (2152, 2153), theo dõi cả giai đoạn trưởng thành và khấu hao.
TK 821 – Tách rõ Thuế Tối thiểu Toàn cầu (GloBE):
- 82111: Chi phí thuế TNDN hiện hành (như cũ).
- 82112 (Mới): Chi phí thuế TNDN bổ sung theo quy định về Thuế Tối thiểu Toàn cầu.
- Đây là bước đi bắt buộc để các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam hạch toán khoản thuế bổ sung GloBE 15%.
TK 419 – Đổi tên "Cổ phiếu quỹ":

Tên gọi cũ "Cổ phiếu quỹ" (TT200) được đổi thành "Cổ phiếu mua lại của chính mình".
Sự thay đổi thuật ngữ này phản ánh đúng bản chất là một khoản giảm Vốn chủ sở hữu (giống IFRS), không phải là một tài sản.

6. "Thay tên đổi họ" Báo cáo Tài chính

Để thống nhất với thông lệ quốc tế (và Thông tư 133):

"Bảng cân đối kế toán" chính thức được gọi là "Báo cáo tình hình tài chính".
Các báo cáo khác (KQKD, LCTT, Thuyết minh) về cơ bản giữ nguyên nhưng yêu cầu thuyết minh chi tiết hơn nhiều về các rủi ro tài chính (tỷ giá, lãi suất, tín dụng).

7. Bộ BCTC mới cho Doanh nghiệp "Nguy cấp"

TT99 bổ sung 4 biểu mẫu báo cáo (B01-DNKLT đến B09-DNKLT) dành riêng cho các doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục (tức là đang giải thể, phá sản, ngừng hoạt động). Điều này giúp chủ nợ và nhà đầu tư có cái nhìn trung thực về giá trị thanh lý tài sản.

Thông tư 99 không chỉ là một văn bản thay thế, nó là một bộ khung pháp lý mới, đặt nền móng cho việc áp dụng IFRS và chuyển đổi số. Cuộc "địa chấn" này sẽ chính thức bắt đầu từ 01/01/2026. Doanh nghiệp và đội ngũ kế toán cần phải nghiên cứu và lên kế hoạch chuyển đổi ngay từ bây giờ.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.