Vì sao nhiều doanh nghiệp FDI “mất” ưu đãi thuế khi áp dụng Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu (GMT)?

Trong nhiều năm, ưu đãi thuế TNDN là lợi thế quan trọng giúp Việt Nam thu hút doanh nghiệp FDI. Nhiều dự án đầu tư được xây dựng dựa trên giả định rằng mức thuế ưu đãi thấp sẽ giúp tối ưu lợi nhuận sau thuế trong suốt vòng đời dự án. 

Tuy nhiên, khi Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu (Global Minimum Tax – GMT) được triển khai, không ít doanh nghiệp FDI nhận ra rằng ưu đãi thuế vẫn tồn tại về mặt chính sách, nhưng giá trị kinh tế thực tế đã thay đổi đáng kể.

Thuế tối thiểu toàn cầu không nhằm xóa bỏ ưu đãi thuế của từng quốc gia, mà đặt ra một “mức sàn” thuế suất hiệu quả 15% đối với các tập đoàn đa quốc gia có doanh thu hợp nhất từ 750 triệu EUR trở lên. 

Khi doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đang hưởng thuế suất ưu đãi khiến thuế suất hiệu quả thấp hơn mức này, phần chênh lệch sẽ phát sinh nghĩa vụ thuế bổ sung (top-up tax).

Vì vậy, ưu đãi thuế không còn giúp tập đoàn giảm tổng số thuế phải nộp trên phạm vi toàn cầu, mà chỉ ảnh hưởng đến việc thuế được thu ở đâu.

2. Ưu đãi thuế không mất, nhưng lợi ích bị “thu hồi” ở quốc gia khác

Một nguyên nhân quan trọng khiến doanh nghiệp FDI cảm thấy mình “mất” ưu đãi thuế là do cơ chế phân bổ quyền thu thuế trong GMT. Nếu Việt Nam không thu phần thuế bổ sung phát sinh, quốc gia nơi đặt công ty mẹ tối cao có thể thu phần chênh lệch này.

Hệ quả là:

Từ góc nhìn của doanh nghiệp, ưu đãi thuế vì vậy trở nên kém hấp dẫn hơn so với giai đoạn trước.

3. Thuế suất hiệu quả (ETR) trở thành yếu tố trung tâm

Trước khi có GMT, doanh nghiệp thường đánh giá ưu đãi thuế dựa trên thuế suất danh nghĩa và thời gian miễn, giảm thuế. Tuy nhiên, dưới cơ chế mới, thuế suất hiệu quả (Effective Tax Rate – ETR) mới là chỉ tiêu quyết định việc có phát sinh thuế bổ sung hay không.

Nhiều doanh nghiệp FDI tại Việt Nam có lợi nhuận kế toán cao nhưng thuế TNDN phải nộp thấp nhờ ưu đãi. Sự chênh lệch này khiến ETR thấp hơn 15% và kích hoạt nghĩa vụ thuế bổ sung theo GMT. Trong bối cảnh đó, ưu đãi thuế càng lớn thì khả năng bị “bù” thuế ở nơi khác càng cao.

4. Tác động đến báo cáo tài chính và cách doanh nghiệp FDI cần điều chỉnh

Việc ưu đãi thuế không còn phát huy hiệu quả như trước không chỉ là vấn đề chính sách thuế, mà còn ảnh hưởng rõ rệt đến báo cáo tài chính. Chi phí thuế TNDN có thể tăng so với kế hoạch ban đầu, làm giảm lợi nhuận sau thuế. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải ghi nhận và thuyết minh các khoản thuế TNDN bổ sung, khiến công tác kế toán và lập báo cáo trở nên phức tạp hơn.

Về dài hạn, nhiều tập đoàn buộc phải xem xét lại các mô hình đầu tư vốn được xây dựng dựa trên ưu đãi thuế là trọng tâm.

Trong bối cảnh thuế tối thiểu toàn cầu, ưu đãi thuế không còn là yếu tố quyết định duy nhất khi lựa chọn địa điểm đầu tư. Doanh nghiệp FDI cần chuyển trọng tâm sang đánh giá hiệu quả tổng thể của môi trường đầu tư, thay vì chỉ nhìn vào mức thuế ưu đãi.

Một số nội dung cần được rà soát gồm:

Kết luận: Doanh nghiệp FDI không hẳn là “mất” ưu đãi thuế khi áp dụng Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu, mà là ưu đãi thuế không còn tạo ra lợi thế cạnh tranh như trước. GMT đang buộc cả doanh nghiệp và quốc gia tiếp nhận đầu tư phải thay đổi cách tiếp cận, từ ưu đãi thuế sang hiệu quả dài hạn và tính bền vững.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.

Thông tin khác

Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn

Nguồn: Tổng hợp.