Hình dung cơ bản về quy trình kiểm toán

Thông thường, mỗi kỳ kiểm toán giữa niên độ sẽ đi sâu vào đánh giá hoạt động kiểm soát của 4-5 quy trình tùy thuộc quy mô từng doanh nghiệp, phổ biến nhất là các quy trình sau:

Chẳng hạn như với quy trình chi tiền - một phần hay được giao cho các bạn trợ lý kiểm toán, các điểm kiểm soát phổ biến có thể gặp là:

• Phiếu chi/tạm ứng phải có đủ chữ ký của người yêu cầu và dấu vết phê duyệt của trưởng bộ phận/Giám đốc.

• Yêu cầu thanh toán hợp lệ phải có đủ các chứng từ đi kèm như hóa đơn, đơn đặt hàng, phiếu giao hàng với đầy đủ chữ ký và xác nhận của cá nhân liên quan

• Số liệu chi tiền ghi nhận trên sổ phải được kiểm tra lại bởi kế toán trưởng. 

Để rà soát các điểm kiểm soát này, các bạn trợ lý kiểm toán cần tiến hành phỏng vấn với kế toán tiền, thủ quỹ, nhân viên bộ phận mua hàng, đồng thời thu thập bộ tài liệu đầy đủ về quy trình chi bắt đầu từ các yêu cầu mua cho đến khi số liệu được đưa lên hệ thống kế toán, sau đó tiến hành kiểm tra chi tiết để xác nhận các điểm kiểm soát có thực sự được thực hiện và có đang vận hành hiệu quả hay không.

Việc đánh giá và phát hiện ra các  điểm yếu trong hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng không chỉ quan trọng trong việc đánh giá rủi ro kiểm soát mà còn vô cùng ý nghĩa trong việc phát hành thư quản lý cho khách hàng về sau. 

3.2: Thực hiện các thử nghiệm cơ bản (Substantive tests)

Các bạn trợ lý có thể kết hợp nhiều kỹ thuật khác nhau trong quá trình kiểm toán (phỏng vấn, quan sát, tính toán lại,…) và tiến hành lưu lại các kết quả, bằng chứng trong giấy tờ làm việc. Một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà các bạn trợ lý kiểm toán cần lưu ý trong quá trình làm việc tại khách hàng là khả năng quản lý thời gian. 

4. Giai đoạn 3: Kết thúc kiểm toán

Ở bước này, các anh chị trưởng nhóm và các bạn trợ lý sẽ cùng ngồi lại để đánh giá các vấn đề đã phát hiện trong kỳ, chốt lại các bút toán điều chỉnh với khách hàng và đánh giá tổng thể mức độ ảnh hưởng của toàn bộ các vấn đề phát sinh đối với toàn bộ báo cáo tài chính.

Chẳng hạn với phần hành tiền, bút toán điều chỉnh được đưa ra là phân loại lại tài khoản tiền gửi có kỳ hạn dưới ba tháng sang tài khoản tương đương tiền và khách hàng đồng ý điều chỉnh, nhóm kiểm toán sẽ yêu cầu khách hàng điều chỉnh trực tiếp vào số liệu của khoản mục tiền. Nếu khách hàng không đồng ý điều chỉnh, nhóm kiểm toán sẽ đưa vào danh mục “Bút toán không điều chỉnh” và tiến hành đánh giá tổng thể ảnh hưởng của chúng tới toàn bộ báo cáo.

Xem xét giả định hoạt động liên tục và các vấn đề phát sinh sau kỳ

Thông thường, trưởng nhóm kiểm toán sẽ tiến hành phân tích các chỉ số nhằm xem xét về khả năng hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai, trong khi việc rà soát các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc năm tài chính sẽ được giao lại cho các bạn trợ lý.   

Phát hành ý kiến kiểm toán

Sau khi xem xét và thống nhất các số liệu với khách hàng, nhóm kiểm toán sẽ tiến hành tổng hợp danh mục các bút toán điều chỉnh, thư giải trình và phát hành ý kiến kiểm toán. Cụ thể, có 4 loại ý kiến kiểm toán, được đưa ra dựa trên khả năng thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán của kiểm toán viên và mức độ ảnh hưởng của các sai sót trọng yếu đã phát hiện/ chưa được phát hiện đối với báo cáo tài chính: