Khó khăn trong việc áp dụng Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (DTA) tại Việt Nam

1. Thuế nhà thầu là gì?

Thuế nhà thầu được hiểu là loại thuế áp dụng đối với nhà thầu nước ngoài và nhà thầu phụ nước ngoài khi kinh doanh hoặc có thu nhập tại Việt Nam.

Trong đó:

• Nhà thầu nước ngoài: Là tổ chức được thành lập theo pháp luật nước ngoài hoặc cá nhân có quốc tịch nước ngoài tham dự thầu. (Theo quy định tại Khoản 29 Điều 4 Luật Đấu thầu 2023).
• Nhà thầu phụ nước ngoài: Là nhà thầu tham gia thực hiện gói thầu theo hợp đồng được ký với nhà thầu chính. Theo khoản 2 Điều 3 Thông tư 103/2014/TT-BTC thì nhà thầu phụ nước ngoài thuộc nhóm nhà thầu phụ.

2. Các khó khăn trong việc áp dụng Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (DTA) tại Việt Nam

Khó khăn trong việc xác định "cơ sở thường trú" (PE)

Theo các DTA, một doanh nghiệp nước ngoài chỉ bị đánh thuế thu nhập tại Việt Nam nếu có "cơ sở thường trú" (Permanent Establishment - PE) tại đây. Tuy nhiên, khái niệm PE có thể khác nhau giữa các hiệp định và giữa các quốc gia. Ví dụ, một số hiệp định mở rộng định nghĩa PE bao gồm cả việc cung cấp dịch vụ tại Việt Nam, trong khi một số hiệp định khác lại không. Điều này gây khó khăn trong việc xác định liệu nhà thầu nước ngoài có phải chịu thuế thu nhập tại Việt Nam hay không.

Thủ tục chứng minh quyền lợi theo DTA phức tạp

Để được hưởng ưu đãi theo DTA, nhà thầu nước ngoài phải cung cấp Giấy chứng nhận cư trú thuế (Certificate of Residence) và các tài liệu liên quan. Tuy nhiên, việc thu thập và dịch thuật các tài liệu này có thể gặp khó khăn, đặc biệt khi cơ quan thuế Việt Nam yêu cầu các giấy tờ bổ sung hoặc có sự khác biệt trong cách hiểu và áp dụng quy định.

Thiếu sự đồng bộ trong việc áp dụng DTA

Mặc dù Việt Nam đã ký kết nhiều DTA với các quốc gia, nhưng việc áp dụng các hiệp định này còn thiếu đồng bộ. Một số DTA có quy định rõ ràng về việc miễn thuế hoặc giảm thuế đối với nhà thầu nước ngoài, trong khi một số DTA khác lại không có quy định cụ thể. Điều này dẫn đến sự không nhất quán trong việc áp dụng DTA và gây khó khăn cho cả nhà thầu nước ngoài và cơ quan thuế Việt Nam .​
Giải pháp và khuyến nghị

3. Một số giải pháp đề xuất

• Nâng cao năng lực cho cán bộ thuế: Đào tạo và cập nhật kiến thức về DTA cho cán bộ thuế để đảm bảo việc áp dụng đúng và thống nhất.​
• Cải thiện quy trình thủ tục: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và giảm thiểu yêu cầu tài liệu không cần thiết.​
• Tăng cường hợp tác quốc tế: Thúc đẩy việc chia sẻ thông tin thuế giữa các quốc gia để đảm bảo việc áp dụng DTA hiệu quả.

DTA là chiếc cầu nối thuế giữa các quốc gia – nhưng nếu không được hiểu và vận dụng đúng, nó có thể trở thành “bức tường vô hình” cản trở đầu tư. Việc tháo gỡ khó khăn trong áp dụng DTA chính là chìa khóa để Việt Nam hội nhập hiệu quả và minh bạch hơn trong lĩnh vực thuế quốc tế.