Chuẩn mực kiểm toán quốc tế ISA và khả năng áp dụng tại Việt Nam

Trong thời kỳ hội nhập kinh tế toàn cầu, minh bạch tài chính và chất lượng kiểm toán trở thành yếu tố then chốt để thu hút vốn đầu tư, nâng cao uy tín doanh nghiệp cũng như bảo đảm sự ổn định của thị trường. Một trong những công cụ quan trọng nhất để đạt được mục tiêu này chính là hệ thống chuẩn mực kiểm toán quốc tế (International Standards on Auditing – ISA). Tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã từng bước nội địa hóa và ban hành các Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA) dựa trên ISA. Tuy nhiên, quá trình áp dụng thực tế vẫn tồn tại nhiều cơ hội lẫn thách thức, đòi hỏi một chiến lược rõ ràng và sự phối hợp đồng bộ từ nhiều bên.

1. Chuẩn mực kiểm toán quốc tế (ISA) là gì?

ISA giúp kiểm toán viên thực hiện công việc theo một quy trình chuyên nghiệp, chuẩn hóa, từ lập kế hoạch đến thu thập bằng chứng và đưa ra ý kiến kiểm toán. 

Ngoài ra, ISA còn đề cập đến những lĩnh vực mới mẻ như kiểm toán công nghệ thông tin, kiểm toán báo cáo phi tài chính và tính bền vững, phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu thông tin của xã hội hiện đại.

Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA) hiện tại về cơ bản đã tiệm cận ISA, đặc biệt ở những chuẩn mực trọng yếu như VSA 200 (mục tiêu tổng thể của kiểm toán viên), VSA 315 (nhận diện và đánh giá rủi ro), VSA 700 (hình thành ý kiến và trình bày báo cáo). Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khác biệt do điều kiện thực tiễn.

Thứ nhất, năng lực của nhiều doanh nghiệp kiểm toán vừa và nhỏ chưa đáp ứng được yêu cầu phức tạp của ISA, đặc biệt trong việc áp dụng các kỹ thuật hiện đại. Thứ hai, chi phí tuân thủ ISA là khá lớn, gây khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ. Thứ ba, thói quen quản trị tài chính tại nhiều doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu minh bạch, làm giảm hiệu quả khi triển khai các chuẩn mực quốc tế.

Xây dựng VSA dựa trên ISA: Bộ Tài chính và Hiệp hội Kiểm toán Việt Nam (VACPA) đã và đang ban hành các Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam (VSA) dựa trên các chuẩn mực quốc tế ISA, điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam.

 
- Áp dụng thực tế: Hiện nay, Việt Nam đã có hơn 47 chuẩn mực nghề nghiệp cơ bản (VSA) phù hợp với ISA và đã được áp dụng trong thực tiễn kiểm toán.

 
- Tác động:Nâng cao chất lượng kiểm toán: Việc áp dụng VSA theo ISA giúp kiểm toán viên thực hiện công việc chuyên nghiệp hơn, đánh giá rủi ro hiệu quả hơn và nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán.

- Tăng tính minh bạch và tin cậy: Giúp các bên liên quan, đặc biệt là nhà đầu tư, có cái nhìn rõ ràng và tin cậy hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

- Hội nhập quốc tế: Tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia thị trường quốc tế, thu hút đầu tư và hoạt động thương mại một cách hiệu quả.

 
Ví dụ về chuẩn mực quốc tế được áp dụng: ISA 701 về các vấn đề trọng yếu của cuộc kiểm toán và ISA 600 (Sửa đổi) về kiểm toán tập đoàn là những ví dụ về các chuẩn mực đang được cập nhật và áp dụng tại Việt Nam để nâng cao tính minh bạch

5. Thách thức khi triển khai

Bên cạnh lợi ích, Việt Nam cũng đối diện nhiều thách thức khi áp dụng ISA:

- Nguồn nhân lực: Chất lượng và số lượng kiểm toán viên được đào tạo theo chuẩn quốc tế còn hạn chế.

- Chi phí: Việc triển khai ISA đòi hỏi đầu tư vào công nghệ, hệ thống dữ liệu và chương trình đào tạo, gây áp lực tài chính cho nhiều công ty kiểm toán.

- Khung pháp lý: Một số quy định trong luật kế toán, kiểm toán tại Việt Nam vẫn chưa đồng bộ với thông lệ quốc tế, dẫn đến khó khăn khi thực hiện.

- Văn hóa doanh nghiệp: Không ít doanh nghiệp vẫn đặt nặng yếu tố hình thức thay vì chú trọng bản chất minh bạch trong quản trị tài chính. 

6. Định hướng và giải pháp

Để ISA có thể được áp dụng hiệu quả tại Việt Nam, cần thực hiện một số giải pháp:

- Hoàn thiện khung pháp lý: Đồng bộ hóa các văn bản pháp luật, cập nhật VSA bám sát ISA.

- Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Tăng cường chương trình đào tạo, khuyến khích kiểm toán viên thi chứng chỉ quốc tế như ACCA, CPA, ICAEW.

- Ứng dụng công nghệ: Đẩy mạnh kiểm toán dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) để nâng cao chất lượng và hiệu suất kiểm toán.

- Nâng cao nhận thức của doanh nghiệp: Khuyến khích doanh nghiệp áp dụng quản trị minh bạch, coi kiểm toán không chỉ là thủ tục bắt buộc mà là công cụ để nâng cao hiệu quả hoạt động.

- Hợp tác quốc tế: Tăng cường trao đổi kinh nghiệm với các tổ chức nghề nghiệp và công ty kiểm toán quốc tế nhằm rút ngắn khoảng cách. 

7. Kết luận

ISA không chỉ là bộ chuẩn mực kỹ thuật mà còn là biểu tượng của tính minh bạch và hội nhập trong lĩnh vực kiểm toán. Với Việt Nam, việc áp dụng ISA là xu thế tất yếu để nâng cao chất lượng kiểm toán, đáp ứng nhu cầu của thị trường tài chính hiện đại. Tuy còn nhiều thách thức, song với quyết tâm của cơ quan quản lý, sự nỗ lực của các công ty kiểm toán và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, ISA hoàn toàn có thể trở thành chuẩn mực chung tại Việt Nam trong tương lai gần. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và bền vững hơn.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.

Thông tin khác

Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn

Nguồn: Tổng hợp