Hướng dẫn lập báo cáo tài chính

HAN MAI LOAN ACC

12 thg 9, 2025

Lập báo cáo tài chính là một trong những nhiệm vụ cốt lõi và mang tính quyết định đối với bất kỳ kế toán viên hay doanh nghiệp nào. Báo cáo tài chính không chỉ đơn thuần là tập hợp các con số thu – chi, mà còn là “tấm gương phản chiếu” toàn diện về tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động và khả năng phát triển của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định. Dù bạn là kế toán mới vào nghề hay đã có kinh nghiệm, việc nắm vững quy trình lập báo cáo tài chính đúng chuẩn – cả về mặt kỹ thuật lẫn tuân thủ pháp lý – là điều bắt buộc. Trong bài viết này, Công ty TNHH Kế toán AGS sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước trong quy trình lập báo cáo tài chính theo đúng quy định hiện hành: từ việc thu thập và kiểm tra số liệu, cân đối tài khoản, đến việc lập và trình bày các mẫu báo cáo đúng theo Thông tư kế toán áp dụng.

I. Quy định về báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính là hệ thống tập hợp các thông tin kinh tế, tài chính của đơn vị được lập theo biểu mẫu quy định tại chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán. Báo cáo cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh và dòng lưu chuyển tiền của doanh nghiệp.

Tùy thuộc vào loại hình, quy mô của từng doanh nghiệp sẽ có những quy định về việc lập báo cáo tài chính khác nhau, cụ thể:Các doanh nghiệp siêu nhỏ: Chế độ kế toán cho doanh nghiệp siêu nhỏ có thể áp dụng theo Thông tư 132/2018/TT-BTC hoặc Thông tư 133/2016/TT-BTC;
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ): Chế độ kế toán và lập báo cáo tài chính dành cho doanh nghiệp này sẽ áp dụng theo Thông tư 133/2016/TT-BTC;
Các doanh nghiệp có quy mô lớn: Việc lập báo cáo tài chính năm sẽ phải tuân theo quy định của Thông tư 200/2014/TT-BTC.

II. Bộ báo cáo tài chính gồm những gì?

2.1. Bảng cân đối kế toán

Trong bảng cân đối sẽ thể hiện tổng tài sản, tổng nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể (thường là cuối năm). Bảng cân đối thể hiện sự cân đối giữa tài sản và nguồn vốn của doanh nghiệp, cho biết nơi mà nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp đang được sử dụng.

2.2. Báo cáo kết quả kinh doanh

Thể hiện kết quả hoạt động tài chính của doanh nghiệp trong khoản thời gian xác định (khoảng 1 năm). Bao gồm: doanh thu, lợi nhuận gộp, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh, lợi nhuận trước thuế, sau thuế cùng các chỉ số liên quan khác như lợi nhuận trên cổ phần, cổ tức…

2.3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Thể hiện nguồn gốc của tiền và dòng tiền ra vào của doanh nghiệp, cách mà tiền được sử dụng trong các hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài chính như thế nào. Giúp người đọc hiểu được cách doanh nghiệp quản lý tiền mặt, đánh giá khả năng thanh toán, sinh lời, sử dụng vốn và phát triển của doanh nghiệp.

2.4. Thuyết minh báo cáo tài chính

Đây là một phần quan trọng trong BCTC dùng để giải thích, bổ sung thông tin chi tiết và cung cấp thông tin thêm về các khoản thu chi khác. Báo cáo này nhằm giúp đảm bảo tính minh bạch và hiểu rõ hơn về các số liệu trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

III. Hướng dẫn cách làm báo cáo tài chính

Bước 1: Tổng hợp, kiểm tra và sắp xếp chứng từ kế toán

Để có thể lập báo cáo tài chính trước tiên doanh nghiệp cần tập hợp, phân loại và sắp xếp các chứng từ kế toán một cách rõ ràng theo đúng trình tự thời gian và nội dung, kiểm tra chứng từ cẩn thận để đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ và hợp pháp của các chứng từ.

Chứng từ bao gồm: hóa đơn, biên lai, phiếu thu chi, sổ sách kế toán và các tài liệu liên quan khác.

Bước 2: Thực hiện hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh

Dựa trên những chứng từ đã được sắp xếp, nhà quản lý tiến hành hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong kỳ kế toán năm.

Quá trình này bao gồm việc kiểm tra và hoàn thiện hạch toán các nghiệp vụ kinh tế nhằm đảm bảo tính pháp lý theo quy định của pháp luật về công tác kế toán và thuế. Nhiệm vụ này có thể làm song song với bước 1 nêu trên.

Bước 3: Phân loại các nghiệp vụ phát sinh theo tháng, theo quý

Phân loại nghiệp vụ phát sinh theo từng tháng, từng quý trong báo cáo tài chính là một bước quan trọng để xác định doanh thu, chi phí và lợi nhuận của doanh nghiệp trong kỳ kế toán.

Ngoài ra, bạn cũng cần phân loại rõ ràng các chi phí trả trước, khâu hao tài sản cố định, phân bổ công cụ dụng cụ và các khoản ước tính khác.

Đối với phần hành tài sản cố định, chi phí trả trước và công cụ dụng cụ thì doanh nghiệp cần hạch toán rõ ràng, phân bổ thời gian và chi phí phát sinh hàng tháng hợp lý, theo đúng theo quy định.

Bước 4: Kiểm tra rà soát tổng hợp lại các nghiệp vụ phát sinh theo từng nhóm tài khoản

Đây là khâu rất quan trọng trong quá trình lập báo cáo tài chính. Việc kiểm tra tổng hợp lại các số liệu theo từng nhóm tài khoản giúp đảm bảo tính cân đối, đồng nhất và chính xác của báo cáo tài chính. Các nhóm tài khoản rà soát có thể được phân loại thành:

1. Hàng tồn kho: Kiểm tra số liệu về hàng tồn kho xem có bị âm hay không, nếu âm kho thì tìm hiểu nguyên nhân và điều chỉnh lại cho hợp lý, chạy giá vốn theo phương pháp tính hàng tồn kho đã đăng ký

2. Công nợ phải thu, phải trả: Kiểm tra đối chiếu số liệu với khách hàng và nhà cung cấp, kiểm tra các phát sinh bên nợ và bên có để phản ánh đúng nghiệp vụ kế toán, đồng thời tính toán được các rủi ro công nợ có thể xảy ra…

3. Các khoản đầu tư: Kiểm tra lại các hồ sơ đầu tư, phân tích bản chất, phương pháp hạch toán, cân đối chứng từ để ghi nhận đầu tư nhằm phản ánh đúng hiệu quả đầu tư thông qua biên bản họp và những tài liệu, báo cáo tài chính mà bên nhận đầu tư đã cung cấp.

4. Các khoản chi phí trả trước: Kiểm tra các khoản chi phí trả trước về giá trị, thời gian, đối tượng và phương pháp phân bổ xem đã phản ánh đúng thực tế hay chưa

5. Tài sản cố định: Kiểm tra tài sản cố định về nguyên giá, thời gian sử dụng, đối tượng khấu hao, phương pháp trích khấu hao, phương pháp xử lý tài sản cố định bị hư hỏng, mất mát, thanh lý…

6. Doanh thu: Kiểm tra doanh thu xem đã được phản ánh, ghi nhận đúng số liệu về giá trị, thời gian, phương pháp ghi nhận, xác định doanh thu thực hiện hợp đồng, phương pháp xử lý doanh thu chưa thực hiện…

7. Giá vốn: Kiểm tra số liệu về giá trị và đảm bảo giá vốn của từng hàng hóa dịch vụ được phản ánh chính xác, phương pháp tính giá vốn hàng bán, phương pháp xử lý giá vốn chưa phân bổ…

8. Chi phí: Kiểm tra số liệu các tài khoản ghi nhận chi phí được phản ánh đúng với thực tế và phù hợp với nguyên tắc kế toán, tỷ lệ chi phí trên mức doanh thu.

Bước 5: Thực hiện bút toán tổng hợp và kết chuyển doanh thu, chi phí, lãi lỗ

Sau khi đã hoàn tất việc kiểm tra và rà soát các số liệu ở các bước trên, kế toán cần thực hiện các bút toán kết chuyển lãi/lỗ trong năm. Bút toán này bao gồm: hạch toán các khoản kết chuyển doanh thu, chi phí, lỗ, lãi và đảm bảo các tài khoản từ loại 5 đến loại 9 không có số dư ở cuối kỳ.

Đối với doanh nghiệp có phát sinh thuế thu nhập doanh nghiệp thì:

Kết chuyển lần đầu để xác định lãi;
Tính số tiền thuế thu nhập cần phải nộp;
Hạch toán bút toán ghi nhận tiền thuế và chi phí thuế phát sinh;
Kết chuyển lại để ra số lợi nhuận cuối cùng.

Bước 6: Lập báo cáo tài chính

Sau khi đã thực hiện các bước trên, bạn có thể tiến hành lập báo cáo tài chính. Đây là công việc cuối cùng trong lập báo cáo tài chính. Với việc thực hiện đúng các quy trình nêu trên, doanh nghiệp có thể lập báo cáo tài chính đúng chuẩn từ đó giúp cho việc quản lý tài chính trở nên chính xác, hiệu quả hơn và đáng tin cậy hơn.

Lập báo cáo tài chính không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật, mà còn là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp kiểm soát và hoạch định chiến lược tài chính hiệu quả. Việc thực hiện đúng quy trình, chính xác và kịp thời sẽ giúp hạn chế rủi ro, đồng thời nâng cao tính minh bạch và uy tín của doanh nghiệp. Nếu bạn cần hỗ trợ chuyên sâu hoặc muốn đảm bảo báo cáo tài chính được lập đúng chuẩn, Công ty Kế toán AGS sẵn sàng đồng hành cùng bạn với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và giải pháp tối ưu cho từng loại hình doanh nghiệp.