Ảnh hưởng của biến động kinh tế (lãi suất, tỷ giá) đến công tác kế toán doanh nghiệp năm 2025

1. Bối cảnh kinh tế và tác động chung

Năm 2025, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục chịu ảnh hưởng từ biến động toàn cầu: lãi suất ở các nước phát triển duy trì ở mức cao, trong khi tỷ giá USD/VND có xu hướng tăng nhẹ. Những yếu tố này gây áp lực lớn lên chi phí vốn, lợi nhuận và nghĩa vụ tài chính của các doanh nghiệp.
Đối với kế toán, đây không chỉ là thách thức trong việc ghi nhận và đánh giá các khoản mục, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tính chính xác và trung thực của báo cáo tài chính.

2. Ảnh hưởng của biến động lãi suất đến kế toán doanh nghiệp

a. Chi phí lãi vay và lợi nhuận

Ghi nhận chi phí tài chính tăng trong kỳ;
Đánh giá lại các khoản vay dài hạn, điều chỉnh dự phòng chi phí lãi vay;
Xem xét tác động đến lợi nhuận sau thuế và chỉ tiêu EBIT, EBITDA.
➡️ Ví dụ:
Một doanh nghiệp vay 50 tỷ đồng với lãi suất tăng từ 8% lên 10%/năm — chi phí lãi vay tăng thêm 1 tỷ đồng/năm, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận kế toán.

b. Định giá lại công cụ tài chính

Lãi suất thị trường tăng khiến giá trị hiện tại của trái phiếu, chứng khoán nợ giảm. Kế toán cần:
Ghi nhận tổn thất do suy giảm giá trị tài sản tài chính;
Cập nhật giá trị hợp lý (fair value) theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 22, VAS 25) hoặc IFRS 9 nếu doanh nghiệp áp dụng.

3. Ảnh hưởng của biến động tỷ giá đến kế toán doanh nghiệp

a. Chênh lệch tỷ giá hối đoái

Khi tỷ giá USD/VND biến động mạnh, kế toán phải xử lý:
Chênh lệch tỷ giá phát sinh trong quá trình thanh toán công nợ, vay – cho vay ngoại tệ;
Đánh giá lại cuối kỳ các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (theo Thông tư 200/2014/TT-BTC và 133/2016/TT-BTC).
➡️ Ví dụ:
Doanh nghiệp có khoản vay 1 triệu USD. Khi tỷ giá tăng từ 24.500 lên 25.000 VND/USD, kế toán phải ghi nhận lỗ chênh lệch tỷ giá 500 triệu đồng.

b. Ảnh hưởng đến báo cáo tài chính hợp nhất

Đối với doanh nghiệp có công ty con hoặc chi nhánh ở nước ngoài, biến động tỷ giá còn ảnh hưởng đến:
Chuyển đổi báo cáo tài chính hợp nhất;
Tỷ suất lợi nhuận quy đổi khi hợp nhất kết quả kinh doanh.

4. Tác động đến phân tích tài chính và ra quyết định

Biến động lãi suất và tỷ giá làm thay đổi:
Cấu trúc vốn (vay nợ – vốn chủ);
Chi phí sử dụng vốn (WACC);
Đánh giá hiệu quả đầu tư và khả năng thanh toán.
Doanh nghiệp cần phối hợp giữa bộ phận kế toán, tài chính và quản trị rủi ro để dự báo, lập kế hoạch tài chính và phòng ngừa rủi ro tỷ giá (hedging).

5. Giải pháp cho doanh nghiệp và kế toán viên

Theo dõi biến động kinh tế vĩ mô thường xuyên (qua Ngân hàng Nhà nước, Bloomberg, Trading Economics…).
Cập nhật chuẩn mực kế toán và hướng dẫn thuế mới nhất.
Ứng dụng phần mềm kế toán tài chính hiện đại giúp tự động cập nhật tỷ giá, tính lãi vay, lập báo cáo phân tích nhanh chóng.
Lập kế hoạch tài chính linh hoạt – tính toán các kịch bản biến động lãi suất và tỷ giá để chủ động điều chỉnh ngân sách.

Kết luận