Đề xuất điều chỉnh thuế suất và đối tượng không chịu thuế GTGT

Bộ Tài chính vừa hoàn thiện Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, trong đó có những nội dung quan trọng liên quan đến chính sách thuế đối với nông sản và thức ăn chăn nuôi. Theo đánh giá, việc sửa đổi, bổ sung lần này nhằm tháo gỡ vướng mắc thực tiễn, bảo đảm công bằng giữa hàng hóa trong nước và hàng nhập khẩu. Đồng thời, tiếp sức cho doanh nghiệp nông nghiệp, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Sau khi Luật Thuế GTGT có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, Bộ Tài chính đã nhận được nhiều kiến nghị của các bộ, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp về những bất cập trong chính sách thuế áp dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp và thức ăn chăn nuôi.

Một trong những vướng mắc lớn là việc áp thuế GTGT 5% đầu vào đối với sản phẩm nông nghiệp mua bán ở khâu thương mại.

Do phần lớn các mặt hàng này được xuất khẩu, nên sau khi nộp thuế GTGT đầu vào, doanh nghiệp lại phải thực hiện thủ tục hoàn thuế, gây đọng vốn, phát sinh chi phí và kéo dài thời gian. Trong khi đó, ngân hàng lại không giải ngân phần thuế GTGT đã nộp khi cấp vốn lưu động, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong dòng tiền.

Đáng chú ý, nông sản và thủy sản nhập khẩu hiện không chịu thuế GTGT, tạo ra sự bất bình đẳng giữa hàng sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu. Doanh nghiệp trong nước phải vay vốn để nộp thuế, trong khi doanh nghiệp nhập khẩu không chịu áp lực tài chính này, dẫn tới giảm khả năng cạnh tranh của hàng nông sản nội địa.

Tương tự, doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện cũng phải chịu thuế GTGT 5% đầu vào không được khấu trừ, buộc phải hạch toán vào chi phí, khiến giá thành sản phẩm tăng và ảnh hưởng trực tiếp đến người chăn nuôi. Trong khi đó, thức ăn chăn nuôi nhập khẩu lại không chịu thuế GTGT, tiếp tục tạo ra sự bất bình đẳng trên thị trường.

Một bất cập khác là quy định về hoàn thuế: doanh nghiệp chỉ được hoàn khi bên bán đã kê khai, nộp thuế đầy đủ. Tuy nhiên, doanh nghiệp mua không có công cụ để kiểm tra tình trạng tuân thủ thuế của bên bán, nên trong nhiều trường hợp, dù người mua đã làm đúng quy định, vẫn bị từ chối hoàn thuế do lỗi từ phía người bán.

Quy định này khiến doanh nghiệp xuất khẩu chịu thiệt hại dòng tiền và đối mặt rủi ro cao trong hoạt động kinh doanh.

Từ thực tiễn đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật Thuế GTGT là cần thiết, nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế hiện nay.

Theo dự thảo, nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung tại khoản 1 Điều 5, khoản 5 Điều 9 và khoản 9 Điều 15 Luật Thuế GTGT, liên quan đến chính sách thuế đối với sản phẩm nông sản, thức ăn chăn nuôi và điều kiện hoàn thuế.

Hiện nay, đối tượng không chịu thuế GTGT gồm sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, đánh bắt bán ra và ở khâu nhập khẩu.

Tuy nhiên, trong thực tế, doanh nghiệp mua nông sản qua khâu thương mại vẫn phải chịu thuế GTGT 5% đầu vào, sau đó lại làm thủ tục hoàn thuế khi xuất khẩu — gây lãng phí thời gian, chi phí và đọng vốn. Trong khi đó, hàng nhập khẩu lại không chịu thuế GTGT, tạo ra sự bất bình đẳng lớn giữa hàng trong nước và hàng nhập khẩu.

Theo tính toán của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong 6 tháng cuối năm 2025, xuất khẩu gạo đạt 3–3,2 triệu tấn, giá bình quân 517 USD/tấn, doanh nghiệp phải tạm nộp khoảng 2.016 tỷ đồng thuế GTGT, sau đó chờ hoàn, gây áp lực lớn về vốn.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở nhiều ngành hàng khác. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam cho biết, ngành hồ tiêu sản xuất khoảng 200.000 tấn/năm, xuất khẩu 95%, với số thuế GTGT phải nộp chờ hoàn lên tới 1.680 tỷ đồng, trong khi thuế thực nộp cho tiêu dùng nội địa chưa tới 3%. Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam ước tính, với kim ngạch xuất khẩu 7,5 tỷ USD/năm, doanh nghiệp phải tạm nộp khoảng 10.000 tỷ đồng thuế GTGT để chờ hoàn.

Để khắc phục, dự thảo Luật đề xuất mở rộng đối tượng không chịu thuế, theo đó: sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường, dù được mua bán qua khâu thương mại, cũng thuộc diện không chịu thuế GTGT.

Đồng thời, doanh nghiệp, hợp tác xã mua các sản phẩm này để bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác sẽ không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT, nhưng vẫn được khấu trừ thuế đầu vào. Quy định này giúp tránh đọng vốn, giảm thủ tục vừa nộp – vừa hoàn thuế, đồng thời tăng tính cạnh tranh cho hàng xuất khẩu.

Về thuế suất, dự thảo đề xuất, phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu thu hồi để tái chế, sử dụng lại khi bán ra sẽ áp dụng mức thuế suất theo thuế suất của chính mặt hàng đó.

Riêng đối với thức ăn chăn nuôi, theo quy định tại Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15, từ ngày 1/7/2025, doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi sẽ bị tăng chi phí đầu vào do chịu thuế GTGT 5% không được khấu trừ.

Bộ Tài chính cho biết, quy định này khiến doanh nghiệp phải hạch toán khoản thuế vào chi phí, làm tăng giá bán, ảnh hưởng trực tiếp đến người chăn nuôi và giảm khả năng cạnh tranh so với sản phẩm nhập khẩu không chịu thuế GTGT.

Do đó, để giải quyết triệt để vướng mắc trong lĩnh vực này, dự thảo Luật đề xuất bỏ quy định tại khoản 5 Điều 9 Luật Thuế GTGT.

Theo Hội Chăn nuôi Việt Nam, nước ta hiện phải nhập khẩu tới 70% nguyên liệu thức ăn chăn nuôi.

Việc sửa đổi quy định nói trên sẽ giúp giảm chi phí sản xuất, ổn định giá thành, hỗ trợ người chăn nuôi và bảo đảm cạnh tranh công bằng giữa hàng trong nước và hàng nhập khẩu.