Scandal Tyco: Khi Lòng Tham Lãnh Đạo Nhấn Chìm "Gã Khổng Lồ"
Trong lịch sử tài chính thế giới, thập niên 2000 được đánh dấu bởi những vụ bê bối kế toán rúng động, làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư và thay đổi mãi mãi bối cảnh quản trị doanh nghiệp. Bên cạnh những cái tên như Enron hay WorldCom, không thể không nhắc đến Tyco International – một "gã khổng lồ" đa ngành đã sụp đổ dưới sức nặng của lòng tham và sự gian lận từ chính những người lãnh đạo cao nhất.
Vụ scandal của Tyco không chỉ là một bài học đắt giá về kiểm toán tài chính mà còn là một câu chuyện cảnh tỉnh về văn hóa doanh nghiệp độc hại và sự thất bại của cơ chế giám sát.
Từ Một Đế Chế Đa Ngành...
Dưới sự chèo lái của CEO Dennis Kozlowski từ năm 1992, Tyco đã có một giai đoạn phát triển bùng nổ. Từ một công ty sản xuất nhỏ, Tyco vươn mình thành một tập đoàn đa quốc gia khổng lồ thông qua hàng loạt thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) quyết liệt. Các lĩnh vực hoạt động của Tyco trải dài từ thiết bị an ninh, điện tử, sản phẩm y tế cho đến hệ thống phòng cháy chữa cháy. Cổ phiếu của Tyco từng là "ngôi sao" trên thị trường chứng khoán, được các nhà đầu tư săn đón nồng nhiệt.
Tuy nhiên, đằng sau sự tăng trưởng hào nhoáng đó là một mạng lưới gian lận tài chính tinh vi được dàn dựng bởi chính CEO Dennis Kozlowski và Giám đốc tài chính (CFO) Mark Swartz.
...Đến Bức Tranh Gian Lận Tài Chính Tinh Vi
Vụ bê bối của Tyco tập trung vào hai mảng chính: lợi dụng các kẽ hở kế toán để làm đẹp báo cáo tài chính và "rút ruột" công ty một cách trắng trợn.
1. Thủ Thuật Kế Toán Sáng Tạo (Creative Accounting):
Không giống như Enron tạo ra các công ty ma (SPEs), gian lận của Tyco tinh vi hơn, chủ yếu xoay quanh việc lạm dụng các quy tắc kế toán liên quan đến các thương vụ M&A.
Lạm dụng Kế toán Hợp nhất Kinh doanh (Purchase Accounting): Khi Tyco mua một công ty khác, họ cố tình định giá quá cao các khoản nợ phải trả hoặc chi phí dự phòng của công ty bị thâu tóm. Sau khi thương vụ hoàn tất, họ sẽ "đảo ngược" các khoản dự phòng này và ghi nhận chúng như một khoản lợi nhuận hoạt động trong các kỳ kế toán sau. Thủ thuật này giúp tạo ra lợi nhuận ảo, đánh lừa thị trường rằng hoạt động kinh doanh cốt lõi của Tyco đang rất hiệu quả.
Che giấu chi phí hoạt động: Các chi phí thông thường của công ty, lẽ ra phải được ghi nhận trên báo cáo kết quả kinh doanh, lại được Kozlowski và đồng phạm "phù phép" để ghi nhận như là một phần của chi phí mua lại doanh nghiệp. Bằng cách này, họ đã làm tăng giả tạo tỷ suất lợi nhuận gộp và lợi nhuận hoạt động.
2. "Rút Ruột" Công Ty Hàng Trăm Triệu Đô La:
Nếu các thủ thuật kế toán trên là để đánh lừa nhà đầu tư, thì hành vi biển thủ của Kozlowski và Swartz lại là để thỏa mãn lối sống xa hoa không tưởng của họ.
Các khoản vay và thưởng không được duyệt: Bộ đôi này đã tự ý sử dụng "Chương trình cho vay nhân viên" (Key Employee Loan Program - KELP) của công ty như một tài khoản ngân hàng cá nhân. Họ đã tự cấp cho mình hàng trăm triệu đô la tiền vay mà không có sự chấp thuận của Hội đồng quản trị. Tệ hơn nữa, phần lớn các khoản vay này sau đó đã được "xí xóa" một cách bất hợp pháp thông qua các khoản thưởng khổng lồ mà họ tự trao cho chính mình.
Thanh toán chi phí cá nhân bằng tiền công ty: Mức độ trắng trợn của Kozlowski đã trở thành huyền thoại. Ông ta đã dùng tiền của Tyco để chi trả cho những khoản chi tiêu cá nhân không thể tin được, bao gồm:
Bữa tiệc sinh nhật 2 triệu USD cho vợ tại đảo Sardinia (Ý), với chủ đề La Mã và màn trình diễn của ca sĩ Jimmy Buffett.
Căn hộ sang trọng trị giá 30 triệu USD ở New York, trong đó có một bức rèm tắm trị giá 6.000 USD và một hộp đựng đồ trang sức 11 triệu USD.
Các tác phẩm nghệ thuật đắt tiền, du thuyền và nhiều tài sản xa xỉ khác.
Vai Trò Của Kiểm Toán Viên Ở Đâu?
Vụ Tyco cũng đặt ra một câu hỏi lớn về trách nhiệm của công ty kiểm toán lúc bấy giờ là PricewaterhouseCoopers (PwC). Mặc dù PwC không bị cáo buộc đồng lõa gian lận như Arthur Andersen trong vụ Enron, họ đã phải đối mặt với những lời chỉ trích nặng nề về sự lơ là và thiếu chuyên nghiệp.
Các nhà điều tra cho rằng, với quy mô và tính chất trắng trợn của các giao dịch, đáng lẽ ra kiểm toán viên của PwC phải phát hiện được những dấu hiệu bất thường. Việc các khoản vay và thưởng khổng lồ cho lãnh đạo không được công bố rõ ràng trong các báo cáo tài chính là một "lá cờ đỏ" khổng lồ đã bị bỏ qua. Sau vụ bê bối, PwC đã phải trả 225 triệu USD để dàn xếp một vụ kiện tập thể từ các cổ đông của Tyco.
Hồi Chuông Cảnh Tỉnh Và Bản Án Thích Đáng
Vụ việc vỡ lở vào đầu năm 2002 khi Kozlowski bị truy tố vì tội trốn thuế. Từ đó, toàn bộ mạng lưới gian lận dần được phanh phui.
Năm 2005, sau một phiên tòa kéo dài, Dennis Kozlowski và Mark Swartz đã bị kết tội với hàng loạt tội danh bao gồm lừa đảo chứng khoán, ăn cắp có tổ chức và làm sai lệch sổ sách kế toán. Cả hai đều nhận bản án lên tới 25 năm tù giam và phải bồi thường hàng trăm triệu đô la cho Tyco và các nhà đầu tư.
Scandal của Tyco, cùng với Enron và WorldCom, đã trở thành động lực chính thúc đẩy việc ban hành Đạo luật Sarbanes-Oxley (SOX) năm 2002 tại Hoa Kỳ. Đạo luật này đã thiết lập nên những quy định nghiêm ngặt hơn rất nhiều về quản trị doanh nghiệp, trách nhiệm của ban lãnh đạo và vai trò giám sát của kiểm toán độc lập, tạo ra một khuôn khổ pháp lý vững chắc hơn để bảo vệ nhà đầu tư cho đến ngày nay.
Bài học từ Tyco vẫn còn nguyên giá trị: Tăng trưởng bằng mọi giá, sự thiếu minh bạch, ban lãnh đạo tham lam và một hội đồng quản trị yếu kém là công thức cho thảm họa. Đối với bất kỳ ai trong ngành kế toán - kiểm toán, câu chuyện của Tyco là một lời nhắc nhở thường trực về tầm quan trọng của tính chính trực, sự hoài nghi nghề nghiệp và lòng dũng cảm để đứng lên chống lại sai trái, dù nó đến từ những người quyền lực nhất.
Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.
Thông tin khác
Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn
.png)
Nguồn:
- Associated Press. (2005, September 19). Former Tyco executives get up to 25 years. NBC News.
https://www.nbcnews.com/id/wbna9399084 - Bryan-Low, C. (2007, July 10). PwC reaches $225 million settlement in Tyco case. The Wall Street Journal.
https://www.wsj.com/articles/SB118399587847462002 - CBS News. (2005, June 17). Kozlowski's grand scandals.
https://www.cbsnews.com/news/kozlowskis-grand-scandals/ - Degeorge, F., & Rove, S. (2012, April). The Tyco scandal (Case # 112-048). Harvard Business School Faculty & Research.
https://www.hbs.edu/faculty/Pages/item.aspx?num=42211 - Sebastian, A. (2024, August 27). How Tyco's leaders cooked the books and looted the company. Investopedia.
https://www.investopedia.com/updates/tyco-scandal/ - Symonds, W. C. (2002, June 9). The company man. The New York Times.
https://www.nytimes.com/2002/06/09/magazine/the-company-man.html - U.S. Securities and Exchange Commission. (2002, September 12). SEC sues former Tyco CEO Kozlowski, two others for fraud (Litigation Release No. 17722).
https://www.sec.gov/litigation/litreleases/lr17722.htm
.png)
